Morgunblaðið - 16.11.2004, Blaðsíða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 16. NÓVEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Jón I. Júlíussonfæddist á Hellis-
sandi 23. jan. 1925.
Hann lést á Land-
spítalanum 8. nóv-
ember síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Júlíus Alexander
Þórarinsson sjómað-
ur og verkalýðsfor-
ingi á Hellissandi, f.
24. júlí 1889 í Ólafs-
vík, d. 29. ágúst
1964, og Sigríður
Katrín Guðmunds-
dóttir, f. 15. ágúst
1894 í Þorvaldarbúð
á Hellissandi, d. 17. ágúst 1969.
Systkini Jóns eru Guðmundur, f.
1928; Hrefna, f. 1930; Þuríður, f.
1933; og Þórður, f. 1937, d. 1995.
Hálfsystir þeirra sammæðra er
Lilja Jónsdóttir, f. 1921.
Hinn 25. júní 1959 giftist Jón
Oddnýju S. Sigurðardóttur, f. 9.9.
1934, d. 7.1. 1997. Foreldrar henn-
ar voru Sigurður Einarsson, f. 6.6.
1903, d. 24.1. 1971, og Guðrún
Markúsdóttir, f. 22.7. 1895, d. 23.7.
1971. Börn Oddnýjar og Jóns eru:
1) Júlíus Þór, maki Agnes Viggós-
dóttir, börn þeirra: Jón Þór, Mar-
grét Kristín, Viggó og Þórður
Ingi. 2) Sigrún Alda, maki Gunnar
Þór Guðmannsson, börn þeirra:
Katrín Ösp og Björn Þór. 3) Rut,
stjórnum Félags matvörukaup-
manna og Félags kjötverslana
1968–73, var meðstjórnandi í síð-
arnefnda félaginu til 1983, fulltrúi
þess í fulltrúaráði Kaupmanna-
samtaka Íslands 1981–88 og for-
maður þess 1988–91. Hann var
gjaldkeri Kaupmannasamtaka Ís-
lands 1982, varaformaður þeirra
1983–85 og áheyrnarfulltrúi
þeirra í skipulagsnefnd Reykjavík-
ur til fjölda ára. Hann var formað-
ur Átthagafélags Sandara í tíu ár,
félagi í Lionsklúbbi Reykjavíkur
og formaður hans 1994–95. Hefur
átt sæti í ýmsum stjórnum á vegum
Kaupmannasamtaka Íslands og
verið sæmdur gullmerki félagsins.
Jón var sæmdur gullmerki íþrótta-
félagsins Fylkis árið 2001.
Árið 1960 hætti Jón til sjós og
tók við rekstri verslunarinnar
Þróttar í Samtúni í Reykjavík. Jón
rak Þrótt til ársins 1965 er hann
flutti verslunina og stofnaði Nóa-
tún í Nóatúni 17 árið 1965. Nóa-
túnsbúðunum fjölgaði smám sam-
an og árið 2000 voru þær orðnar
tíu. Fyrirtæki Jóns og fjölskyldu,
Saxhóll ehf., eignaðist meirihluta í
11–11-verslununum og matvöru-
svið Kaupfélags Árnesinga undir
nafni Kaupáss ehf.
Árið 2000 seldu Jón og fjöl-
skylda sig frá öllum rekstri á mat-
vöruverslunum. Síðustu ár starf-
aði hann með fjölskyldu sinni hjá
Saxhóli ehf. í fasteigna- og fjár-
festingastarfsemi.
Útför Jóns fer fram frá Hall-
grímskirkju í dag og hefst athöfn-
in klukkan 13.
maki Árni Heiðberg,
börn þeirra; Steinunn
og Atli Örn. 4) Einar
Örn, maki Guðný
Magnúsdóttir, börn
þeirra: Sigurður Örn,
Trausti og Oddný
Guðrún. 5) Jón Þor-
steinn, maki Sigrún
Karlsdóttir, börn
þeirra: Eva Rakel og
Sara Dögg. Árið 1966
eignuðust Oddný og
Jón son sem lést
skömmu eftir fæð-
ingu.
Jón lauk Barna- og
unglingaskóla Hellissands 1939,
Iðnskólanum í Reykjavík og
sveinsprófi í rennismíði í Vélsmiðj-
unni Hamri hf. 1950, vélstjóraprófi
í Vélskólanum í Reykjavík 1956 og
rafmagnsdeild 1957. Hann var há-
seti á ýmsum fiskibátum 1938–47,
nemi í Hamri 1947–50, vélstjóri
hjá Eimskipafélagi Íslands hf.
1951–60, en vann síðan við verslun
og viðskipti.
Jón var kosinn í stjórn Spari-
sjóðs vélstjóra 1963. Hann var
stjórnarformaður frá 1964–2001.
Jón var formaður skólafélags Vél-
skólans 1954–55. Hann sat í stjórn
Félags kjötverslana frá 1964–
1969, fyrst sem ritari, síðar gjald-
keri. Hann sat í sameiginlegum
Kæri pabbi. Mig langar að minn-
ast þín með örfáum orðum.
Það hafa orðið miklar breytingar á
íslensku samfélagi frá því þú fæddist
nánast í moldarkofa árið 1925. Það
var alveg með ólíkindum hvað þú
varst vel inni í öllu er varðar við-
skiptalífið miðað við aldur þinn en
viðskipti voru þitt aðaláhugamál.
Það kenndi þér engin viðskipta-
fræði nema þú sjálfur og þú mótaðir
þinn eigin stíl.
Viðskiptaferill þinn var afar far-
sæll og harkan og eljan mikil í þér og
aldrei var gefist upp.
Við ræddumst oft við í síma á
kvöldin um viðskipti og verðbréfa-
markaðinn, sérstaklega eftir að
mamma dó. Oft vorum við ekki á
sömu skoðun og deildum og slitum
oft samtölum snöggt. Þú varst þó
alltaf fyrri til að hringja aftur enda
þroskaðri maður en ég.
Það er kannski engin tilviljun að
þú færð hjartastopp í Nóatúni 17. Ég
hugsa að þú hafir viljað enda ævi-
göngu þína í þeirri byggingu þar sem
allt þitt mikla verslunarævintýri
hófst.
Kæri pabbi, ég virði þig mikils og
öll þín störf. Þín verður sárt saknað.
Takk fyrir allt.
Jón Þorsteinn Jónsson.
Elskulegur tengdafaðir minn Jón
Júlíusson, kaupmaður í Nóatúni, er
látinn. Ég kynntist honum fyrir 18
árum þegar ég hóf sambúð með Ein-
ari syni hans. Nú þegar hann hættir
að hringja daglega og spyrja um
gengi bréfa, verslana og líðan barna-
barna eru tímamót hjá okkur.
Elja hans við að byggja upp fyr-
irtæki sitt var óskipt, hann var alltaf
að. Fyrirtækið óx og dafnaði, fjöl-
skyldan lagði hart að sér. Árið 1987
voru verslanir Nóatúns 2 talsins en
árið 2000 þegar reksturinn var seld-
ur voru þær orðnar 43. Þá var Jón
búinn að versla með matvörur í 40
ár. Áfram var haldið, ný starfsemi
tók við, fjárfestingar og fasteigna-
rekstur sem hann setti sig inn í af
miklum áhuga. Þegar hann hætti í
stjórn Sparisjóðs vélstjóra eftir 38 ár
hafði hann áfram skoðanir á málum
sjóðsins rétt eins og málum versl-
ananna þótt hann væri formlega
hættur.
Heilsa Jóns var oft áhyggjuefni,
hann hlífði sér aldrei þrátt fyrir að
hafa farið í erfiða hjartaaðgerð fyrir
24 árum. Oddný kona hans hafði oft
áhyggjur af ósérhlífni hans. Það
voru Jóni erfið spor að horfa á eftir
henni í ársbyrjun 1997. Líkamlegur
kraftur hans minnkaði smám saman
eftir það, en hugur hans til fram-
kvæmda var áfram frjór fram á síð-
asta dag.
Jón upplifði ótrúlegar breytingar
á ævi sinni. Hann var aðeins 15 ára
er hann fór frá Hellissandi til
Reykjavíkur í atvinnuleit. Reyndi að
komast í Bretavinnuna en fékk hana
ekki þar sem hann þótti ekki nógu
hávaxinn. Þess í stað fékk hann
vinnu á bænum Fífuhvammi í Kópa-
vogi, sem þá var úti í sveit, við al-
menn sveitastörf. Seinna á ævinni
tók Jón svo þátt í að byggja stórhýsi
Smáralindar á sama stað.
Ógleymanleg er ferðin á Snæfells-
nes vorið 2003 og leiðsögn hans um
allt nesið. Öll örnefni mundi hann
eftir að hafa verið þar í sveit fyrir um
70 árum.
Sigurður, Trausti og Oddný Guð-
rún sakna afa síns, við vitum að
Oddný tekur vel á móti honum og
þau munu fylgjast með okkur.
Takk fyrir allt og allar góðu minn-
ingarnar sem eftir standa.
Þín tengdadóttir,
Guðný.
Elsku afi. Þegar við lítum til baka
rifjast upp fyrir okkur ótal góðar
minningar. Það er varla hægt að tala
um afa í Austurgerði án þess að
hugsa líka til ömmu, sterkar eru
minningarnar um ömmu og afa í
Austurgerði. Öll eyddum við miklum
tíma hjá þeim á okkar yngri árum.
Við komurnar í Austurgerðið var
hefð að fara út og þrífa karið með
grænbláu sápunni, velja sér sundföt í
þvottahúsinu og taka nokkrar hring-
rásir með ömmu. Afi stóð þá á svöl-
unum og fylgdist með. Á eftir var
farið upp á svalir til afa að borða rab-
arbara með sykri.Við gistum oft um
helgar í Austurgerðinu. Þegar við
vöknuðum mátti ekki missa af morg-
unleikfiminni í útvarpinu. Í morgun-
mat var hafragrautur og lýsi. Þeir
sem borðuðu það voru „seigir“ en
hinir gátu fengið ristabrauð með
sólblómasmjöri, rifsberjasultu og
kakómalt. Alltaf var eitthvað
skemmtilegt að gera og okkur leidd-
ist aldrei. Austurgerðið var heill
heimur útaf fyrir sig. Þar áttum við
okkar herbergi, einnig var vinsælt að
farið niður í gróðurhús að vökva
blómin eða könnunarleiðangra inn í
kompu sem var full af ótrúlegustu
gersemum. Í einu herberginu var
gamall skemmtari sem var ákaflega
spennandi að glamra á, afi var sá eini
sem hvatti okkur alltaf áfram. Af og
til læddist maður inn á skrifstofu til
afa í stóra nammiskápinn þar sem
smarties og annað nammi leyndist. Á
sunnudagsmorgnum var vaknað
snemma og farið með afa í Kaffi-
vagninn þar sem hann þekkti alla. Á
eftir var farið í bíltúr um höfnina og
vorum við vel frædd um hvert og eitt
einasta skip sem var í höfn. Þegar
foreldrarnir komu svo til að sækja
okkur vorum við aldrei tilbúin til að
fara heim. Þá var undantekningar-
laust tekið upp á því að fela sig á góð-
um stað, ef það virkaði ekki þá stóð
afi alltaf með okkur. „Leyfið þið
greyið krökkunum að vera lengur.“
Við munum líka öll eftir því hvað
það var gaman þegar opnuð var ný
búð. Þá mætti öll fjölskyldan til að
hjálpa til og við barnabörnin vorum
engin undantekning, sannfærð um
að hlutverk okkar væri jafnmikil-
vægt og annarra.
Afi og amma fóru oft til útlanda og
töldum við niður dagana þangað til
þau komu heim. Við biðum spennt
við töskurnar því þar kenndi ýmissa
grasa frá hinum ýmsu mörkuðum.
Afi var nefnilega oft að gera mjög
góð magnkaup. Um ferðirnar á Snæ-
fellsnesið er hægt að skrifa heila
bók, svo kunnugur var afi nesinu.
Margar ferðir man Jón Júl. yngri
eftir að hafa farið með afa sínum og
ýmsum mönnum, það fylgdi því jú
ábyrgð að eiga sér alnafna, enda
fengu ekki allir aðgang í þessar ferð-
ir, þar var afi hrókur alls fagnaðar,
og þegar komið var heim í borgina að
kveldi, velti sá yngri því oft fyrir sér
hvort einfaldlega væri til það
stingandi strá á Snæfellsnesi sem
ekki hefði heiti og sögu.
Síðastliðið sumar fór afi sérstak-
lega eftirminnilega ferð með alla
fjölskylduna í langferðabíl á Snæ-
fellsnesið í skoðunarferð. Að sjálf-
sögðu voru viðstaddir fræddir þar
um hvern hól og hverja þúfu. Hann
sagði okkur frá sínum árum á Sandi,
veru sinni á Saxhóli, hvað Hösk-
uldsáin hefði verið stór, stemmu-
kaffinu og ýmsu öðru.
Ótal margar minningar geymum
við um afa okkar í Austurgerðinu
eins og hann var alltaf kallaður. Það
er erfitt að hugsa til þess að hann sé
ekki lengur hjá okkur en við vitum
að hann er núna kominn til ömmu í
góðar hendur, og þau eru örugglega
farin saman til útlanda nú eða vestur
fyrir jökul.
Elsku afi. Takk fyrir allt sem þú
hefur gefið okkur.
Katrín, Jón Þór, Steinunn,
Björn Þór, Margrét Kristín
og Viggó.
Elsku afi minn, ég vildi að þú yrðir
hjá okkur á jólunum en þú verður hjá
Guði og ömmu Oddnýju. Ég vona að
þér líði vel.
Ég hugsa mikið um þig. Þú varst
mjög góður við mig.
Mér þykir vænt um þig.
Þín
Sara.
Jón Júlíusson var kosinn í stjórn
Sparisjóðs vélstjóra árið 1963 og sat
þar allt til ársins 2001. Það verður að
teljast óvenju langur stjórnarferill
og nær allan þann tíma var hann for-
maður stjórnarinnar, eða í 37 ár.
Sparisjóður vélstjóra hóf starf-
semi sína síðla árs árið 1961. Sjálf-
sagt er vandfundin sú fjármálastofn-
un sem hafið hefur rekstur jafn
vanbúin að öllu leyti og ekki síst var
eiginfjárstaðan slæm. Stofnun spari-
sjóðs á slíkum grundvelli væri útilok-
uð í dag. Sparisjóðurinn hafði í upp-
hafi til afnota lítið herbergi í húsnæði
Vélstjórafélags Íslands á Bárugötu
11 og þar fór afgreiðsla sparisjóðsins
fram. Opið var á upphafsárum aðeins
tvær stundir á dag.
Við þessi skilyrði hóf Jón stjórn-
arstörf í sparisjóðnum. Á þessum
tíma voru störf stjórnarmanna um-
fangsmeiri en síðar varð. Vikulegir
stjórnarfundir voru haldnir þar sem
fjallað var um lánamál stór og smá
auk þess sem stjórnarmenn tóku að
sér móttöku viðskiptavina. Spari-
sjóðurinn var það veikburða að hann
þoldi ekki nema lágmarks launa-
kostnað. Mikil lánaeftirspurn var á
þessum tíma en jafnframt lánsfjár-
skortur og mikil verðbólga. Gerði
þetta störf stjórnarinnar vandasöm
og reyndi þá ekki síst á formanninn.
Stöðug aukning varð í starfsemi
sparisjóðsins og fór svo að sparisjóð-
urinn fékk til afnota allt húsnæði
Vélstjórafélagsins, sem flutti sig um
set. Síðar fluttist sparisjóðurinn í ný-
byggingu Jóns í Nóatúni 17 og var
þar í sex ár. Jafnframt var unnið að
undirbúningi byggingar á húsnæði
til að hýsa starfsemi Farmanna- og
fiskimannasambands Íslands, aðild-
arfélaga þess og sparisjóðsins. Var
Jón tilnefndur af hálfu sparisjóðsins
í hóp sem starfaði að framvindu
málsins. Tókst að útvega lóð við
Borgartún, en sú gata er í dag ein
eftirsóknarverðasta gata borgarinn-
ar fyrir þjónustu og verslun. Svo
skemmtilega vildi til að lóðin var á
sömu slóðum og Jón hóf verslunar-
rekstur sinn með versluninni Þrótti.
Húsið var tekið í notkun árið 1977 og
átti Jón mikinn þátt í því að láta
drauminn um eigið húsnæði spari-
sjóðsins rætast.
Þegar Jón hóf stjórnarstörf var
hann störfum hlaðinn við rekstur lít-
illar matvöruverslunar sem var upp-
haf að glæsilegum verslunarferli
hans. Þrátt fyrir það var hann óspar
á tíma sinn þegar sparisjóðurinn átti
í hlut. Hann sýndi sparisjóðnum
jafnan mikinn áhuga og gladdist yfir
velgengni hans.
Það er margs að minnast frá löngu
samstarfi bæði í blíðu og stríðu.
Margar ferðirnar fórum við saman,
utanlands sem innan, og minnist ég
sérstaklega ferðar sem farin var á
æskuslóðir Jóns á Snæfellsnesi. Þar
var ekki komið að tómum kofunum.
Hann gjörþekkti þetta landsvæði og
var ljóst að honum var það ákaflega
kært.
Jón var kvæntur Oddnýju Sigurð-
ardóttur, mikilli ágætiskonu, og
eignuðust þau fimm börn, sem öll
hafa erft dugnað og útsjónarsemi
foreldra sinna. Það var Jóni mikið
áfall er Oddný lést í janúar 1997.
Að leiðarlokum sendi ég börnum
Jóns og öðrum ættingjum samúðar-
kveðjur.
Hallgrímur Jónsson.
Leiðir okkar Jóns Júl., eins og
hann var gjarnan kallaður í daglegu
tali, lágu fyrst saman árið 1966. Þá
var ég að hefja afskipti af félagsmál-
um vélstjóra en hann var þá formað-
ur stjórnar Sparisjóðs vélstjóra en
því starfi gegndi hann með sóma í 37
ár. Á þessum árum var það happ að
fá lán í banka eða sparisjóði en þá
voru líka öll skilyrði til lántöku mun
strangari en nú er. Þá var bæði kraf-
ist góðra trygginga svo og viðskipta
til þess að lánsumsókn fengi jákvæða
niðurstöðu hjá lánastofnunum. Þess
vegna henti það oftar en einu sinni
og oftar en tvisvar að þegar búið var
að hafna lánsumsókn eftir hinum
hefðbundnu leiðum í sparisjóðnum
var leitað til stjórnarformannsins
Jóns Júl. og hann beðinn að ganga í
málið og reyna að leysa það á farsæl-
an hátt fyrir viðkomandi viðskipta-
vin sjóðsins. Oftar en ekki fann Jón
farsæla lausn, lausn sem byggðist
ekki bara á hinum formlegu mörkum
heldur og ekki síður á innsæi hans á
mannkostum þeirra sem til hans leit-
uðu, þ.e. hverjir væru traustsins
verðir og hverjir ekki. Í gegnum tíð-
ina voru það margir sem nutu þess-
arar velvildar Jóns Júl. og munu
minnast hans nú með þakklæti við
leiðarlok. Sú er einnig mín tilfinning
að oftast hafi Jón Júl. metið aðstæð-
ur rétt og fundið hverjir voru
traustsins verðir og hverjir ekki. Um
líkt leyti og ég kynntist Jóni Júl.
keypti Vélstjórafélag Íslands land-
spildu við Laugarvatn í Laugardal
en þar risu nokkru síðar tólf orlofs-
hús sem ætluð voru félagsmönnun-
um til afnota. Áður en tókst að ljúka
smíði húsanna voru allir fjármunir
félagsins, sem ætlaðir voru til verks-
ins, uppurnir og þannig stóðu húsin
hálfkláruð í nokkur ár öllum til ama.
Jón Júl. hafði alltaf sterkar taugar til
síns stéttarfélags og vildi því ætíð
allt hið besta. Því var það að frum-
kvæði hans að Sparisjóðurinn keypti
fjögur húsanna og lagði fé í að ljúka
byggingu þeirra. Húsin tólf voru síð-
an tekin í notkun með pomp og prakt
í maí 1981. Frá þeim tíma hefur or-
lofssvæði félagsins og sjóðsins við
Laugarvatn verið byggt upp af mikl-
um krafti en þar er nú að finna sund-
laug, gufubað og heita potta ásamt
fjölbreytilegri útiaðstöðu til afþrey-
ingar. Sú var skoðun Jóns Júl., á
meðan hans naut við, að það væri
heilladrýgst bæði fyrir Sparisjóð vél-
stjóra og Vélstjórafélag Íslands að
reka saman orlofssvæðið við Laug-
arvatn enda í mörgum tilfellum
sömu aðilarnir sem nutu dvalar þar.
Í þessari uppbygginu tók Jón Júl.
ríkan þátt fyrir hönd sparisjóðsins
og það var gott til hans að leita ef
upp komu vandamál sem leysa þurfti
á skjótan hátt.
Jón Júl. var áberandi í íslensku at-
vinnulífi, hann rak stórt fyrirtæki
sem hann eignaðist vegna eigin
dugnaðar og framsýni. Þrátt fyrir
það gleymdi hann aldrei uppruna
sínum og hélt mikla tryggð við Vél-
stjórafélag Íslands.
Við leiðarlok færum við Jóni Júl.
bestu þakkir fyrir allt það sem hann
var okkur og óskum honum góðrar
heimkomu handan móðunnar miklu.
F.h. stjórnar og starfsfólks Vél-
stjórafélags Íslands,
Helgi Laxdal.
Sæmdarmaðurinn Jón I. Júl-
íusson, kaupmaður í Nóatúni, er fall-
inn frá.
Í þessum fátæklegu orðum þökk-
um við Jóni fyrir samfylgdina og ára-
tuga umhyggju og fórnfýsi í þágu
Átthagafélags Sandara.
Jón var fæddur á Hellissandi og
ólst þar upp. Hafði hann miklar
taugar vestur og sýndi það í verki
sínu með ómældum áhuga á starf-
semi félagsins og velferð allt frá
stofnun þess.
Jón var útnefndur heiðursfélagi
þess á 70 ára afmæli sínu 23.1. 1995.
Var honum veittur þessi heiður fyrir
ósérhlífni og vel unnin störf fyrir fé-
lagið. Var hann í áratugi í stjórn fé-
lagsins og formaður þess lengi.
JÓN
JÚLÍUSSON