Morgunblaðið - 03.02.2005, Side 20

20 FIMMTUDAGUR 3. FEBRÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNSTAÐUR
Brautryðjendur í mótun framleiðslutæknináms
þörfum álversins í Reyðarfirði og nám sem einn-
ig hefði til hliðsjónar nám Norðmannanna og
Stóriðjuskóla Ísal.
Því byrjuðum við með pomp og prakt eftir að
hafa skrifað undir nokkra samninga, bæði við
Bechtel og Alcoa, haustið 2003 og fengum einn-
ig styrk frá menntamálaráðuneytinu til að þróa
brautina næstu þrjú árin. Það var aldrei mein-
ingin að þetta yrði fullkomin braut strax í byrj-
un. Töluverður áhugi var fyrir henni til að byrja
með, meðal nemenda vítt og breitt á Austur-
landi, og fimmtán nemendur skráðu sig upp-
haflega, en í dag eru bara fjórir sem eru að
ljúka henni í vor. Samt sem áður, af því að þetta
var unnið sem þróunarverkefni, hefur námið
haldið áfram.
Ráðuneytið skipaði síðan formlegan starfshóp
með sínum fulltrúum, Fjarðaáls, Samtökum iðn-
aðarins, Tækniháskóla Íslands og Verkmennta-
skólanum til að þróa framreiðslutækninám sem
yrði með víðari skírskotun til almennra fram-
leiðslugreina heldur en bara álvers. Það fram-
leiðslutækninám sem er verið að skoða er 2 ára
starfsnám, hugsað fyrir fólk sem vill vinna í
framleiðslugeiranum. Menn geta komið inn í
þetta úr bóknámi, verknámi og atvinnulífinu og
námið á að höfða til breiðs hóps fólks. Loka-
skýrsla verður gefin út í febrúar n.k.“
FYRIR tveimur árum var ný álbraut sett á lagg-
irnar við Verkmenntaskóla Austurlands, sem
samstarfsverkefni Alcoa og menntamálaráðu-
neytisins.
„Við vorum svo sem ekkert að byrja á byrj-
unni þar, því Norsk Hydro var búið að vera hér
áður og þeir eru með afar gott skipulag í Noregi
varðandi framleiðslutækninám,“ segir Helga M.
Steinsson skólameistari. „Við vildum endilega fá
svipað nám inn í íslenskt framhaldsskólakerfi.
Norsk Hydro hætti sem kunnugt er við að koma,
en Alcoa kom í staðinn og þeir aðilar hafa verið
afskaplega áhugasamir um skólann. Það varð úr
að reyna að setja saman braut sem tæki mið af
Neskaupstaður | „Það er þó nokkur
slagur að vera skólameistari hér á
Norðfirði,“ segir Helga M. Steinsson
skólameistari Verkmenntaskóla
Austurlands. „Maður er í raun og
veru statt og stöðugt að berjast fyrir
framtíð skólans. Okkar stefna er að
efla náms- og starfs-
þroska nemenda og
veita þeim persónulega
þjónustu, stuðning og
góða námsaðstöðu.
Okkar markmið er að
vera valkostur númer
eitt fyrir íbúa Fjarða-
byggðar og við ætlum
að einbeita okkur að því
á vorönn að koma skól-
anum rækilega inn fyrir
dyrnar hjá fólki. Við
finnum að það er auk-
inn áhugi á skólanum
og ég held að með sam-
einingu sveitarfélag-
anna í Fjarðabyggð
hafi skólinn öðlast nýtt
hlutverk. Við höfum
verið að reyna að teygja okkur til íbú-
anna í Fjarðabyggð með t.d. grunn-
námi sem við byrjuðum á og fengum
styrk til í fyrra. Námið var ætlað fólki
sem hafði takmarkað grunnnám á
framhaldsskólastigi eða eingöngu
grunnskólapróf. Kennararnir fóru til
fólksins, til Eskifjarðar og Reyð-
arfjarðar, fengu inni í grunnskól-
unum og voru þar með kennslu. Ég
held að hlutverk skólans sé einmitt í
þá veru, að vera fyrsti kostur íbúa
Fjarðabyggðar, með því að færa skól-
ann meira til fólksins en gert er og
það er grundvöllur fyrir því. Þrátt
fyrir alla tækni eru mannleg sam-
skipti númer eitt.
Hlutverk skólans er að vera und-
irstaða menntunar íbúa Fjarða-
byggðar, að skapa þessa undirstöðu-
menntun sem allir þurfa til að halda
áfram og að sjálfsögðu að auðvelda
fólki aðgengi að námi í þeim tilgangi
að bæta þá færni sem skiptir svo
miklu máli í dag að allir hafi tök á.“
Vettvangur skólamálaumræðu
Helga segir Verkmenntaskólinn
eiga að vera öflugan vettvang skoð-
anaskipta um menntamál og það sé
draumur hennar að við skólann verði
hægt að halda fyrirlestra og fræðslu-
fundi fyrir almenning og standa að
virkri og vandaðri skólamálaumræðu.
„Við höfum hér mjög merkilegt
rannsóknaapparat sem kallað er Bú-
land og samanstendur af skólanum,
Náttúrustofu Austur-
lands, Rannsókn-
arstofnun Fiskiðnaðar-
ins og Sorpsamlagi
Austurlands“ heldur
Helga áfram. „Þessir
aðilar hafa gert með sér
samstarfssamning um
að vekja athygli á ýms-
um málefnum sem
tengjast rannsóknum
þeirra og starfsvett-
vangi. M.a. er á döfinni
að kynna hér fyr-
irlestraröð Búlandsins.
Ég sé Verkmenntaskól-
ann líka í framtíðinni
einbeita sér að verk- og
tæknigreinum á há-
skólastigi og hafa útibú
frá starfsnámsháskólum.“
Helga segir töluvert gert af því að
prófa nýja brautir. „Við byrjuðum til
dæmis í fyrra með námsbraut fyrir
aðstoðarfólk í leik- og grunnskólum
og er hún fyrir ófaglært fólk sem vill
verða skólaliðar eða stuðnings-
fulltrúar í grunnskólum, eða leiðbein-
endur í leikskólum. Við ætlum að
setja á laggirnar tölvubraut næsta
haust og sem er samstarfsverkefni
við Iðnskólann í Reykjavík.“ Þá segir
Helga skólann nota fjarfundakennslu
í vaxandi mæli, einkum á bóklega
sviðinu. Iðn- og starfsnámi er skipt í
kjarna, fagbóklegar greinar og sér-
greinar. Það er á stefnuskrá VA að
bjóða fagbóklegar greinar meira með
fjarfundasniði en gert er. Þá er fjar-
fundabúnaður nýttur í iðnmeist-
aranáminu og á leik- og grunn-
skólabrautinni, sem fer eingöngu
fram með því sniði, enda nemend-
urnir frá Vopnafirði til Hafnar. Mikið
samstarf er við Framhaldsskóla
Austur-Skaftafellssýslu og Mennta-
skólann á Egilsstöðum og hafa skól-
arnir boðið sameiginlega upp á kvöld-
skóla með fjarfundabúnaði. M.a.
bjóða skólarnir nú sameiginlega upp
á nám í hljóðtækni og leiðsögunám,
sem er í samstarfi við Fræðslunet
Austurlands.
Neikvætt viðhorf til verkmennta
Staða starfs- og iðnnáms hér er ólík
því sem gerist í nágrannalöndunum.
Hér fara um 70% nema í bóknám og
30% í verknám, en á Norðurlönd-
unum og t.d. í Bretlandi er þetta hlut-
fall nokkuð jafnt eða í mesta lagi 60/
40%. Helga M. Steinsson, skólameist-
ari Verkmenntaskóla Austurlands,
telur að í hugum fólks séu verk-
menntaskólar á Íslandi annars flokks
skólar og segir það mjög miður.
„Það er enginn feluleikur með
það,“ segir Helga. „Það er eitthvert
menntasnobb í okkur Íslendingum.
Menntaskóli er það sem allir eiga að
fara í og hlutskipti verkmenntaskól-
anna er að berjast til þrautar og láta
heyra meira í sér til að fá aukna at-
hygli. Því miður er viðhorfið til þess-
ara skóla þannig, að í þeim sé að ein-
hverju leyti verri menntun eða
kennsla. Það er einfaldlega ekki rétt.
Hér er miklu fjölbreyttari starfsemi
en í menntaskólum og hér kynnast
krakkar í bóklegu námi verklega
náminu og öfugt. Nemendur fá víðari
sýn og ekki má gleyma því að ef eng-
inn fer í verknám hlýtur að skorta
verkmenntað fólk.“
Helga segir þetta velta töluvert á
atvinnulífinu því skólarnir geti ekki
breytt þessu einir og atvinnulífið
þurfi að gera öðruvísi kröfur. „At-
vinnulífið virðist meta betur harð-
duglegt fólk með reynslu án þess að
það hafi nokkra menntun. Það verður
ekki fyrr en við förum að viðurkenna
að menntunin sé undirstaða undir
góðan starfsmann og að starfsnám,
ekkert síður en bóknám, þarf á
menntun og þekkingu að halda, að
hlutföllin breytast. Þessu er bjargað
innan fyrirtækjanna sjálfra í dag, en
það er eigingjarnt vegna þess að þá
er bara verið að mennta eigið starfs-
fólk og ekki að gefa fólki kost á að
mennta sig til að geta svo valið um
vinnustað.“
Reiknað með öllum í bóknám
Helga segir leitt að ekki skyldi
gerð áætlun um átak í að efla aðsókn
að verk- og starfsnámi á Íslandi um
leið og vinna um styttingu náms til
stúdentsprófs hófst. „Þá er það
dæmigert fyrir viðhorf okkar til bók-
náms að í öllum útreikningum um
fjölda nemenda í árgangi til lengri
tíma litið er reiknað með að allir velji
bóknám! Ekki er gert ráð fyrir því að
nemendur framtíðarinnar fari í
starfsnám. Það er makalaust en lýsir
hugsanaganginum. Fremur hefðu
menn átt að nota tækifærið með
styttingu náms til stúdentsprófs til
að efla áhuga fyrir starfsnámi með
einhverjum hætti. Auðvitað þarf að
breyta verk- og starfsnáminu líka.
Það þýðir ekkert að vera með fjög-
urra ára starfsnám og þriggja ára
stúdentsnám.“
Að færa skólann til fólksins
Verkmenntaskóli Austurlands sækir í sig veðr-
ið með stigvaxandi umsvifum eystra. Steinunn
Ásmundsdóttir tók hús á Helgu M. Steinsson
skólameistara, sem sér tækifæri í hverju horni.
steinunn@mbl.is
Bókvitið nært í skólastofunni Helga Guðnadóttir, Bjarney Hallgríms-
dóttir og Eva María Þrastardóttir fremstar.
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Sagað og borað Þeir Gísli Magnússon og Kristinn B. Hjaltason slá hvergi
af í smíðunum og ætla sér stóra hluti í framtíðinni.
Lóðað dagana langa Kristinn Agn-
ar Eiríksson nemi í rafiðnum.
Vefur Verkmenntaskólans er á
slóðinni www.va.is.
Helga M. Steinsson
skólameistari.
Bókasafn Verkmenntaskólans þykir drjúgt Þórður Vilberg Guðmunds-
son og Eðvald Gestsson í þungum þönkum yfir bókunum sínum.
Menntastofnun með framsækið yfirbragð setur kraft og nýja liti í lífið í Fjarðabyggð
VERKMENNTASKÓLI
Austurlands (VA) er stofnaður
í núverandi mynd sem kjarna-
skóli iðngreina á Austurlandi
árið 1986, upp úr Framhalds-
skólanum í Neskaupstað, áður
Gagnfræðaskólanum í Nes-
kaupstað og Iðnskóla Austur-
lands, sem á rætur að rekja til
Iðnskóla Neskaupstaðar sem
tók til starfa á vegum Iðn-
aðarmannafélags Neskaup-
staðar árið 1943.
  
Skólinn nýtur þeirrar sér-
stöðu að vera eini starfs- og
iðngreinaskólinn á Austur-
landi, með verk- og starfsnám
sem aðaláherslu. Við skólann
eru m.a. bygginga- og mann-
virkjagreinar, grunndeild raf-
iðna, málmiðngreinar, vélvirkj-
anám, háriðnir, vélstjórn,
sjúkraliðabraut og iðnmeist-
aranám. Einnig eru tvær bók-
námsbrautir til stúdentsprófs;
félagsfræðibraut og nátt-
úrufræðibraut.
  
Á heimavist skólans, sem
tekin var í notkun 1990, eru 58
rúm í 15 herbergjum og nú
búa þar 25 nemendur sem
koma víðs vegar af Aust-
fjörðum. Nemar úr Fjarða-
byggð nýta sér reglubundnar
samgöngur milli þétt-
býliskjarna og búa yfirleitt
ekki á heimavistinni. Hótel
Edda leigir heimavistarhúsið á
sumrin undir hótel. Skólinn
sjálfur hefur yfir að ráða u.þ.b.
4.000 fermetra húsnæði.
  
Í VA er nú 191 nemandi í
dagskóla, en alls eru rúmlega
200 nemendur við skólann
þegar með eru taldir utan-
skóla- og fjarnámsnemar.
Rúmlega 50% nemendanna
eru á hefðbundnum framhalds-
skólaaldri.
  
Við VA eru 18 heil stöðugildi
og nokkrir stundakennarar, en
alls starfa rúmlega þrjátíu
manns við skólann.
  
Á fjárlögum fyrir árið 2005
er gert ráð fyrir 130 milljóna
króna framlagi til skólans, sem
hefur strítt við nokkurn halla-
rekstur undanfarin þrjú ár og
er í aðhaldsaðgerðum.
  
Verkkennsluhús, sem raun-
ar er hið gamla íþróttahús
Norðfirðinga, var gert upp og
vígt árið 1997.
  
Á tuttugu ára afmæli Verk-
menntaskólans næsta ár verð-
ur m.a. gefið út afmælisrit og
haldið málþing um stöðu
starfs- og iðnmenntunar á
Austurlandi og tengsl við at-
vinnulífið.
AUSTURLAND