Morgunblaðið - 19.09.2005, Blaðsíða 18

18 MÁNUDAGUR 19. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF | HEILSA
Umbo›s- og sölua›ili
sími: 551 9239
Vali› fæ›ubótarefni ársins 2002 í Finnlandi
Minnistöflur
Vísindamönnum ber ekkisaman um hvort mjólker holl eða ekki. Sumir
telja fituna í mjólkinni óholla en
aðrir að hún sé holl. Á vefnum
forskning.no er greint frá deilu-
málum um mjólk.
„Mjólkurfitan er eitt af því
versta með tilliti til hjarta-
áfalls,“ segir
Kristian Drev-
on, prófessor í
næringarfræði
við Háskólann í
Osló. Norð-
menn neyta að
meðaltali mik-
illar mjólkur og
Drevon telur að
hægt sé að
koma í veg fyrir 220–230 ónauð-
synleg dauðsföll á ári vegna of
mikillar mjólkurfituneyslu.
Vísindamenn við Landbún-
aðarháskólann að Ási í Noregi
eru ekki sammála prófess-
ornum. Þeir segja sænskar
rannsóknir benda til þess að
þeir sem neyta mestrar mjólk-
urfitu eigi síður á hættu að fá
hjarta- og æðasjúkdóma. Nær-
ingarefnin í mjólkinni eru einnig
mikilvæg fyrir ónæmiskerfið að
mati þessara sömu vísinda-
manna.
Sænskur næringarfræðingur,
Kerstin Österberg, vill einnig
meina að mjólk hafi grennandi
áhrif. Þ.e. að rannsóknir hafi
sýnt að þeir sem fá mikið kalk
úr fæðunni séu jafnan grennri
en þeir sem neyta síður mjólk-
urafurða.

HOLLUSTA
Mismunandi
álit á mjólk
E
lín María Björnsdóttir
sem sér um Brúð-
kaupsþáttinn Já ger-
ir ýmislegt til að
halda sér í formi.
„Ég fer í Laugar í tækin og á
hlaupabretti eins oft og ég kem
því við. Helst reyni ég að fara
þrisvar til fjórum sinnum í viku,
en það tekst ekki alltaf að koma
því fyrir í önnum dagsins,“ segir
Elín María sem auk þess að sjá
um brúðkaupsþáttinn á sumrin er
kennsluráðgjafi í raungreinum
fyrir alla grunnskóla Garðabæjar,
starfar við Nýsköpunarkeppni
grunnskólanna, er sölustjóri Pil-
grim skartgripa í Isis, og svo á
hún tvær litlar dætur, tveggja og
sex ára, sem þurfa sinn tíma. „En
ég nota líka hjólið mitt til að
skreppa út í búð eða eitthvað í
bæinn og þá er ég oft með dóttur
mína aftan á í stól, og það er mikil
og góð hreyfing. Svo tekur maður
alltaf eitthvað á við það að hugsa
um tvær stelpur, lyfta þeim og
klæða og allt það. Þannig að ég fæ
heilmikla hreyfingu út úr daglegu
lífi mínu, þó ég geri mér ekki ferð
í ræktina,“ segir Elín María sem
vill hvergi annars staðar vera en í
Laugum þegar kemur að líkams-
rækt. „Ég var alltaf í World Class
þannig að ég fylgi því fyrirtæki þó
það breyti um nafn og staðsetn-
ingu. En ég kann líka svo vel við
mig í Laugum. Þar er bjart og vítt
til lofts og veggja og góð tæki. Ég
fer voða sjaldan í einhverja tíma,
kann betur við að ráða mér sjálf í
tækjasalnum. Svo finnst mér bað-
stofan í Laugum alveg æðisleg.
Ég veit fátt betra en að slaka þar
á í gufunni og við hjónin förum
stundum saman þangað til að eiga
góða stund, í róandi umhverfi
fjarri erlinum utandyra. Þar eru
bæði blaut- og þurrgufur með mis-
munandi ilmi, hægt að fara í fóta-
bað, nuddpott og fleira. Og svo er
líka svo notalegt að fara á slopp-
unum og fá okkur eitthvað gott í
gogginn á veitingastað baðstof-
unnar.“

HREYFING | Elín María Björnsdóttir fer í tæki og á hlaupabretti
Að hugsa um dæturnar
krefst líka hreyfingar
Morgunblaðið/Golli
Elín María þjálfar skrokkinn brosandi í Laugum.
SAMKVÆMT rannsókn sem gerð
hefur verið á körlum sem hafa farið í
kynskiptaaðgerð og gerst konur
virðast kvenhormón auka á verki og
konur því upplifa sterkari verki en
karlar. Þetta kemur m.a. fram á
vefnum forskning.no. Ekki er hægt
að fullyrða um upplifun kvenna af
verkjum miðað við upplifun karla en
rannsóknin, sem gerð var á Ítalíu,
leiddi í ljós að 54 karlar sem gengust
undir kynskiptaaðgerð sögðu frá því
að verkir væru sterkari, sérstaklega
höfuðverkur, að því er fram kemur í
tímaritinu Nature.
Sveiflur á magni estrógens í lík-
amanum valda umræddum verkjum,
að sögn Önnu Mariu Aloisi, forsvars-
manns rannsóknarinnar. Niðurstöð-
urnar eru í samræmi við niðurstöður
rannsóknar á konum sem gengust
undir kynskiptaaðgerð og gerðust
karlar. Helmingur þeirra upplifði að
krónískur höfuðverkur tók enda.
Kenning vísindamanna er sú að karl-
hormónið testósterón deyfi verki
með því að hindra taugaboð um þá
en kvenhormónið estrógen auki
verkina með því að hindra taugaboð-
in sem eiga að deyfa þá.

RANNSÓKN
Konur upplifa
sterkari verki
en karlar Ég gæti ekki án þeirra verið,“segir Magnús Kristinsson,sérfræðingur í barnatann-
lækningum, en hann býður ungum
sjúklingum að dreifa huganum í
tannlæknastólnum og horfa á
teiknimyndir í gegnum sérstök
DVD-gleraugu. Samkvæmt frétt í
Ekstrabladet eru danskir tann-
læknar, sumir hverjir, farnir að
bjóða sjúklingum að horfa á stuttar
kvikmyndir. Gleraugun hafa mælst
svo vel fyrir að dæmi eru um að
sjúklingar afpanti tímann ef þau
eru ekki í boði.
Magnús kannast við að hér á
landi bjóði einhverjir tannlæknar
og tannréttingalæknar upp á gler-
augun. „Þetta er eðlileg þróun,“
segir hann. „Hér áður fyrr var leik-
in tónlist fyrir sjúklingana á meðan
verið var að gera við tennurnar en
nú eru það myndir sem dreifa at-
hyglinni. Það virkar stórkostlega
vel um leið og það skapar þægilega
og skemmtilega stemningu en ég er
búinn að vera með gleraugun í ein
6 til 7 ár. Ég er með nokkrar
myndir í boði og þegar gleraugun
eru sett upp einbeita krakkarnir
sér að myndinni og ég fæ að skoða
tennurnar. Það er eins með börnin
eins og okkur karlmenn að við get-
um ekki gert nema eitt í einu.“
Magnús bendir á að gleraugun
komi ekki í staðinn fyrir deyfingu
eða svæfingu. „Þetta er eins og
þegar maður er spenntur yfir ein-
hverju sjónvarpsefni, þá er auðvelt
að leiða hjá sér utanaðkomandi
áreiti.“

TANNLÆKNINGAR | Fyrir ungu sjúklingana
Teiknimyndir dreifa huganum
Morgunblaðið/Kristinn
Heimsókn til tannlæknisins er bara
skemmtileg því börnin fá að horfa á
teiknimyndir með DVD-gleraugum.
KONUR með einkenni hjarta-
sjúkdóma fá lakari umönnun en
karlar í sömu stöðu að því er ný evr-
ópsk rannsókn gefur til kynna. Vís-
indamenn rannsökuðu 3.779 sjúk-
linga í þrjátíu og tveimur Evrópu-
löndum innan rannsóknarinnar
„Euro Heart Survey“ sem fram fór á
árunum 2000-2001 og 2004, að því er
m.a. kemur fram í Göteborgs Post-
en. Þátttakendurnir höfðu allir verið
greindir með brjóstverki og í ljós
kom að konurnar reyndust eiga tvö-
falt frekar á hættu að deyja eða fá
hjartaáfall en karlar með sömu ein-
kenni. Samanburður á milli tímabil-
anna leiddi í ljós að ástandið batnaði
aðeins konunum í hag en það var þó
greinilegt að konurnar fengu al-
mennt lakari umönnun en karlarnir.
Áður hefur verið sýnt fram á að lífs-
líkur kvenna eftir hjartaáfall eru al-
mennt verri en karla og konur þurfa
að bíða lengur eftir sjúkdómsgrein-
ingu en karlar.
„Vandinn er að einkenni margra
kvenna eru ekki dæmigerð. En þótt
þau séu það, fá þær minni meðhöndl-
un,“ segir Caroline Daly prófessor.
Að mati Evu Swahn, formanns
sænska hjartalæknafélagsins, ættu
þessar niðurstöður að hafa í för með
sér breytingar á vinnulagi innan
sænska heilbrigðiskerfisins. „Þær
konur sem þjást af hjarta- og æða-
sjúkdómum eru oft orðnar rosknar
og þær eru óvanar að krefjast betri
umönnunar,“ segir hún.
Karin Schenk Gustafsson, ein af
þeim sem stóðu að rannsókninni,
bendir einnig á að lækna skorti
meiri kunnáttu um kvenkyns sjúk-
linga.
Úr því þurfi að bæta í læknanámi.

RANNSÓKN |
Hjartasjúkdómar
Karlar fá
betri umönnun
STÓRIR skammtar af B-vítamíni
fyrirbyggja ekki annað hjartaáfall
eða heilablóðfall hjá þeim sem fengið
hafa eitt slíkt. Meðferð af því tagi
getur þvert á móti verið skaðleg, að
því er norsk rannsókn leiðir í ljós, en
greint er frá henni á vefnum
forskning.no.
Alls tóku þátt í rannsókninni 3.749
sjúklingar sem nýlega höfðu fengið
hjartaáfall. Þeim var skipt í fjóra
hópa þar sem einn hópurinn fékk 0,8
mg af fólinsýru (ein tegund B-víta-
míns) á dag, annar fékk 40 mg af
B6-vítamíni á dag, þriðji hópurinn
fékk hvort tveggja og fjórði hóp-
urinn lyfleysu.
Niðurstaðan var að þeir sem
fengu fólinsýru eða B6-vítamín voru
í örlítið meiri hættu á að fá hjarta-
áfall að nýju. Athygli vakti að þeir
sem fengu hvort tveggja voru í 20%
meiri hættu á að fá hjartaáfall en
ella.
Of mikið af B-vítamíni

VÍTAMÍN