Fréttablaðið - 20.03.2005, Blaðsíða 6

6 20. mars 2005 SUNNUDAGUR
„Forsjárlausir feður eru stór hóp-
ur og lítið gert fyrir þá,“ segir
Garðar Baldvinsson, formaður
Félags ábyrgra feðra, sem telur
oft á tíðum mannréttindi brotin á
forsjárlausum feðrum og ætlunin
sé að koma einhverjum málum til
mannréttindadómstólsins í
Strassborg. Þá telur Garðar að
kerfið sem búið sé við í dag komi
í veg fyrir að börn læri að þekkja
og virða báða foreldra og að við-
urkenningu skorti á því að börn
búi á tveimur stöðum þó að forsjá
þeirra sé hjá öðru foreldrinu.
Fjöldi skilnaðarbarna er lið-
lega 21 þúsund á Íslandi og með-
lagsgreiðendur eru um tólf þús-
und. Félaginu berast um fimm
hundruð hringingar á ári og eru
87 prósent þeirra frá feðrum í
vandræðum. ■
Vill gleyma ofbeldinu og
muna góðu stundirnar
Karlar berja konur, en berja konur karla? Fréttablaðið ræddi við eiginmann
konu sem lagði til hans með hnífi í bræðiskasti.
Sjö prósent karla sem hafa sam-
band við Félag ábyrgra feðra
segjast hafa orðið fyrir líkamlegu
ofbeldi af hálfu kvenna. Frétta-
blaðið ræddi við einn þeirra, sem
vill ekki láta nafn síns getið.
Maðurinn hafði samband við
Félag ábyrgra feðra fyrir tveimur
árum, fyrst og fremst vegna um-
gengnisréttar sem hann taldi sig
vera svikinn um. Hann átti í erfið-
leikum í samskiptum við barns-
móður sína, sem honum fannst að
notaði barnið gegn honum. Ónægt
samkomulag um umgengnisrétt
hefur leitt til þess að þau eru ekki
enn skilin þó nokkur ár séu frá
sambandsslitum.
Viðmælandinn segir konu sína
hafa fengið bræðisköst með
reglulegu millibili. Þau hafi hún
fengið allt frá byrjun sambands
þeirra, en færst mjög í aukana.
Hann telur líklegt að hún hafi
fengið bræðisköstin annan hvern
mánuð að meðaltali. Þau ein-
kenndust helst af slæmum munn-
söfnuði en nokkrum sinnum beitti
hún einnig valdi.
Eiginmaðurinn segir ekkert
sérstakt hafa leyst bræðisköstin
úr læðingi og hafi þau oft komið
honum að óvörum. Hann segist þó
sjálfur ekki hafa verið barnanna
bestur og hafi líklega stundum
sagt hluti sem hefðu mátt kyrrir
liggja. Hann segist þó aldrei hafa
beitt hana ofbeldi sjálfur.
Aðalvandamálið telur hann
hafa verið þunglyndi konu sinnar.
Hann segist hafa reynt að standa
með henni og hún hafi sjálf reynt
að sækja sér hjálp. Meðal annars
hafi hún leitað hjálpar á Kleppi,
en honum fannst hún ekki fá bata
þar. Hann telur líklegt að hún
hafi neytt lyfja og það hafi ekki
hjálpað til. Hann vildi ekki trúa
því og þaggaði þær hugsanir nið-
ur.
Maðurinn segir fjölskyldu
sína einnig hafa orðið fyrir
bræði konunnar. Alvarlegasta at-
vikið varð þegar hann átti að líta
til með barninu, sem var sofandi.
Maðurinn fór í bað og sofnaði,
eins og hann átti vana til. Hann
vaknaði upp við að eiginkonan
lagði til hans með hnífi. Hann
reyndi að verjast, en samt náði
hún að skera hann í andlitið. Eina
ástæðan sem eiginmaðurinn sá
fyrir árásinni var að henni hefði
gramist svo að hann væri sof-
andi í baði á sama tíma og barnið
svaf.
Viðmælandinn segir að konan
hafi ætíð iðrast. Hún hafi oft grát-
ið og lofað bót og betrun.
Bræðisköstin fékk hún oftast á
kvöldin, segir hann, en tekur fram
að barnið þeirra hafi aldrei orðið
fyrir neinu slæmu. Hann segir
það ekki hafa verið reglu að
köstin kæmu undir áhrifum
áfengis, en vissulega hafi það los-
að um hömlur þegar hún kom
seint heim frá því að hafa verið
úti að skemmta sér.
Eiginmaðurinn segist oft hafa
kennt sjálfum sér um. Sagt sjálf-
um sér að hann hefði mátt vita að
hún væri viðkvæm. Hann segist
eiga mjög erfitt með að tala um
þessi mál vegna tilfinninga sinna
til hennar og barnsins. Hann seg-
ist vera að vinna sig út úr þessum
málum og hefur rætt við sálfræð-
ing. Auk þess kannast hann við
annan mann sem hefur lent í svip-
aðri reynslu og þeir hafa getað
rætt málin. Að öðru leyti hefur
hann ekki rætt þetta við nokkurn
mann og konan sem hann er í sam-
bandi með í dag veit einungis
hluta af því sem fram fór. Helst
vill hann gleyma þessum tíma og
muna góðu stundirnar.
solveig@frettabladid.is
DÆMIÐ SNÝST VIÐ
Til eru dæmi um konur sem beita menn sína líkamlegu ofbeldi. Myndin er sviðsett.
Hlutfall foreldra sem nýta sér
sameiginlega forsjá yfir börnum
sínum eftir skilnað hefur marg-
faldast síðasta áratug. Þetta kem-
ur fram í grein Ingólfs V. Gísla-
sonar, Dómar í forsjármálum,
sem birt var nýverið í ritinu
Rannsóknir í félagsvísindum. Um
10 prósent foreldra með lögskiln-
að nýttu sér þennan möguleika
árið 1992 þegar fyrst var boðið
upp hann. Síðan þá hefur hlutfall
þeirra sem nýta sér sameiginlegt
forræði farið stigvaxandi og árið
2003 völdu 60 prósent foreldra
þennan möguleika. Ógiftir for-
eldrar sem slíta sambúð nýta
þennan kost enn fremur en þeir
sem fá lögskilnað, eða rúm 70 pró-
sent.
Ingólfur kemst að þeirri
niðurstöðu í greininni að það sé
goðsögn að vonlaust sé fyrir feð-
ur að vinna forsjármál fyrir dóm-
stólum. Er bent á að af 90 dómum
sem kveðnir voru upp í forsjár-
málum á árunum 1995-2001 hafi
föður verið dæmd forsjáin í 40
prósentum tilvika og móður í 60
prósentum tilvika, en þetta eru
allt aðrar tölur en einkenna þjóð-
félagið í heild þar sem tæp 90
prósent barna eiga lögheimili hjá
móður. ■
Karlaathvörf eru starfrækt víða í
hinum vestræna heimi, til að
mynda í Bandaríkjunum og á
Norðurlöndum.
Á heimasíðu Kvennaathvarfs-
ins má fá upplýsingar um karla-
athvarf í Svíþjóð. Það var stofnað
árið 1988 og heitir Manscentrum.
Þangað geta karlað leitað vegna
sambandsörðugleika, forsjár-
deilna, skilnaða og vegna ofbeldis.
Athvarfið er rekið með fjár-
stuðningi frá ýmsum ríkisreknum
stofnunum og sveitafélögum. Karl-
ar á aldrinum 16 til 76 ára hafa leit-
að til Manscentrum en meirihlut-
inn er á aldrinum 30-50 ára. Fimm
ráðgjafar eru starfandi þar og er
hægt að fá stuðningsviðtöl í gegn-
um síma og á staðnum. Tæplega
tíu þúsund karlar höfðu haft sam-
band við athvarfið frá stofnun til
ársloka 2003; 40 prósent vegna
sambandsörðugleika eða vegna
skilnaðar en 23 prósent vegna of-
beldis af einhverju tagi.
Í þessu athvarfi er rík áhersla
lögð á meðferð karla sem beita of-
beldi og er meðferðin styrkt af
sænska ríkinu. ■
Foreldrar eftir skilnað:
Meirihluti velur
sameiginlega forsjá
Karlaathvörf
starfrækt víða
N R . 1 9 2 • M A R S 2 0 0 5 3 . T B L . • V E R Ð 8 9 9 K R .
Össur
& Árný
60síðuríslensk eldhús
Tobba á
Akureyri
- Frúin í Hamborg
Formannsheimili
í Vesturbænum
ALLT UM ELDHÚS
ELDHÚSIN
HEIMA HJÁ
Möggu Rósu í
IÐNÓ
Leifi hjá
LA PRIMAVERA
Ágústi í
SJÁVAR-
KJALLARANUM
UPP
SEL
T
HJÁ
ÚTG
EFA
NDA
Hús og híbýli - Þinn lífstíll
BÖRN AÐ LEIK
Hlutfall foreldra sem velja að hafa sameiginlega forsjá yfir börnum sínum hefur marg-
faldast síðasta áratug. Myndin tengist ekki efni fréttarinnar.
Tuttugu þúsund
skilnaðarbörn
BORGARSTJÓRI OG FORMAÐURINN
Steinunn Valdís Óskarsdóttir borgarstjóri
og Garðar Baldvinsson, formaður Félags
ábyrgra feðra. Félagið hefur óskað þess að
borgin komi að væntanlegu karlaathvarfi.