Fréttablaðið - 20.03.2005, Blaðsíða 8

F yrir nokkru fóru starfsmenn skattrannsóknarstjóra í fylgdlögreglumanna inn á nokkra veitingastaði í Reykjavík oghöfðu þaðan á brott með sér bókhaldsgögn og annað varð-
andi rekstur staðanna. Mæltist þessi heimsókn misjafnlega fyrir
hjá sumum veitingamönnum. Þetta mun vera ein stærsta aðgerð
embættisins fram til þessa, og kom í framhaldi af umræðu og
skýrslu um svarta atvinnustarfsemi svokallaða hér á landi. Það
orð hefur lengi legið á veitingahúsageiranum að þar sé mikið um
svarta starfsemi. Laun starfsmanna séu ekki gefin upp til skatts
og þá ekki skilað staðgreiðslu af þeim. Þá hefur það orð líka legið
á þessari starfsemi að hráefni til matreiðslu á veitingastöðum sé
ekki alltaf fengið eftir venjubundnum leiðum. Þessar ásakanir
eiga að sjálfsögðu ekki við öll veitingahús, en þeir sem stunda
slíka ólöglega starfsemi koma óorði á hina heiðarlegu í stéttinni,
sem væntanlega eru fleiri en hinir.
Í viðtali við Fréttablaðið fyrir helgi heldur formaður félags
starfsfólks í veitingahúsum því fram að veltan í neðanjarðarhag-
kerfi veitingageirans nemi milljörðum króna. Þarna er fast að
orði kveðið, en það verður að ætla að sá sem heldur þessu fram
þekki vel til þessarar starfsemi. Níels Sigurður Olgeirsson telur
að 60-70 prósent starfsmanna á veitingastöðunum við Lauga-
veginn hafi ekki tilskilin leyfi eða séu á skrá. Bæði útlendingar og
Íslendingar. „Ég sé og veit að mínir félagar fá ekki vinnu ef á að
gefa alla vinnu upp. En það þarf tvo til í öllum tilvikum. Ég sé í
gegnum félagsgjöldin að það eru margir á lágmarkstaxtanum en
það er langur vegur frá að það sé raunin. Í þessum geira vinna
menn mikið og lítið sem ekkert er gefið upp af þessari vinnu,“
segir formaðurinn í viðtalinu. Hann segir að Matvís ætli í átak
gegn ólöglegri starfsemi og hefur óskað eftir samstarfi við
Eflingu og Samtök ferðaþjónustunnar í þessum efnum.
Það er langt í frá að þetta vandamál sé einangrað við Ísland,
því það er þekkt víða í nágrannalöndunum og er kannski helst
bundið við litla veitingastaði en ekki stóru staðina og stóru hótel-
in. Það er hins vegar ósanngjarnt að skella allri skuldinni á litlu
staðina. Mjög erfitt getur verið að komast til botns í þessu máli,
en það er ljóst að það hefur verið ærin ástæða fyrir því að skatt-
rannsóknarstjóri lét til skarar skríða hjá veitingahúsunum. En
það er ekki aðeins að þetta orð um neðanjarðarstarfsemi hafi
legið á veitingahúsunum. Þar hafa líka verið tíð kennitöluskipti,
svo með ólíkindum má telja. Eigendaskipti eru mjög tíð og ekki
óþekkt að eigendur fari á hausinn, en haldi svo áfram rekstrinum
með nýrri kennitölu. Allt þetta kemur óorði á heiðarlega og dug-
lega veitingamenn sem sumir hverjir hafa ár eftir ár rekið staði
sína undir sömu kennitölu og líða fyrir hina sem eru með óhreint
mjöl í pokanum. ■
20. mars 2005 SUNNUDAGUR
SJÓNARMIÐ
KÁRI JÓNASSON
Mikið er um neðanjarðarstarfsemi og kennitöluskipti
í veitingahúsageiranum.
Milljörðum
skotið undan
FRÁ DEGI TIL DAGS
Allt kemur þetta óorði á heiðarlega og duglega
veitingamenn sem sumir hverjir hafa ár eftir ár
rekið staði sína undir sömu kennitölu og líða fyrir hina
sem eru með óhreint mjöl í pokanum.
,,
Hin eina sanna
lagerútsala!
Hin árlega lagersala mjög þekktra merkja
er núna um helgina, 18.-20. mars 2005.
- Ótrúlegt úrval & Ótrúleg verð -
Verðdæmi:
Buxur 2.000
Bolir 1.000
Skór 500
Útsalan verður haldin að Guðríðarstíg 6-8
í Grafaholti, gengið inn að ofan.
Opnunartími:
Föstudagur 16:00 - 19:00
Laugardagur 12:00 - 17:00
Sunnudagur 13:00 - 16:00
Fullt af góðum skóm og fatnaði á ótrúlegu verði.
Krónísk stjórnarandstaða
Það er kúnst í stjórnmálum að velja
mál til að vera á móti þegar menn eru
í stjórnarandstöðu. Sumar orrustur eru
fyrir fram tapaðar. Þannig er eiginlega
ekki hægt að vera á móti ókeypis dag-
vist fyrir börn. Það virkar nánast eins
og maður sé á móti börnum, sem er
bannað!
Guðlaugur Þór Þórðar-
son reynir þó að finna
leið til þess að vera í
stjórnarandstöðu í
dagvistarútspili R-
listans. Niðurstað-
an er gamaldags
upphrópun um að
málið sé ör-
væntingarfullt
útspil borgarstjóra þegar barnafólk
hafi flúið til nágrannasveitarfélaga
vegna hárra gjalda og lóðaskorts. Ólaf-
ur F. Magnússon tekur hins vegar ann-
an pól í hæðina og fagnar áformun-
um. Enda vart hægt að vera á móti
þeim nema út frá því prinsippi að
barnlaust fólk sé ekki að niðurgreiða
kostnað barnafólks.
Krókódílatár og álversbarátta
Húsvíkingar sjá sína sæng upp reidda
þessa dagana, en ekki færri en þrjú
fyrirtæki hafa sýnt áhuga á að byggja
verksmiðjur í bænum. Húsvíkingar taka
þessu fagnandi, en munu sjálfsagt slást
við Eyfirðinga um staðsetningu álvers.
Ekki er þó allt í húsi því góðar hug-
myndir Húsvíkinga hafa ekki allar náð
fullum þroska svo sem fyrirhugað
krókodílaeldi og viðarþurrkun sem fór
á hausinn. Þingeyingar eru bjartsýnt
fólk og líklegt að fyrr eða síðar takist
þeim að landa góðum fyrirtækjum í
bæinn.
Takist Húsvíkingum hins vegar að fá
nýju fyrirtækin til sín yrði það væntan-
lega mikil vítamínsprauta fyrir Húsavík,
sem gæti þá farið á fullt í keppni um
að verða höfuðstaður Norðurlands.
Þingeyingar myndu líklega gráta krókó-
dílatárum yfir örlögum Akureyringa ef
höfuðstaðartitillinn yrði fluttur til Húsa-
víkur. Akureyringar munu ekki gefa eftir
álver hávaðalaust, enda mænt á þann
kost af ekki minni störu en Austfirðing-
ar.
haflidi@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐAL-
SÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Þessa dagana eru fjölskyldur ís-
lenskra fermingarbarna að slá
lán í viðskiptabönkum sínum;
misjafnlega há og misjafnlega
þung í rekstri heimilisins. Þar
fyrir utan er yfirdrátturinn nýtt-
ur til fulls, svo og kortaheimildin.
Að ekki sé talað um ókeypis hjálp
frá vinum og venslamönnum. Vel
þegna.
Það skal sko ferma.
Á undanliðnum áratugum hafa
tiltölulega saklausar fermingar-
veislur breyst í fjárhagslegt upp-
nám. Svo að segja einfalt síðdegi
hefur orðið að margra vikna ferli.
Og erli – sem á sér engan líka.
Sú var tíðin að lítilli tertusneið
var tyllt á innskotsborðið heima
hjá fermingarbarninu og
öllu saman ropað niður
með sínalkói og sjálfsögðu
tali um veðrið og verð-
bólguna. Nú hafa innskots-
borðin vikið fyrir veislu-
sölum. Og heimalagaða
smurbrauðstertan fyrir
þriggja rétta máltíð í anda
franska eldhússins; eða
þess ítalska, spænska,
mexíkóska, indverska:
Veldu ... 2.600 krónur á
manninn ... sinnum hvað?
200 manns? Nema þá að
sleppa þremenningunum?
Varla! Ekki að tala um það
að Sigurlaug frænka finni
fyrir einhverri óvild. O
nei.
Og svo byrjar saman-
burðurinn sem er olían á
eldinn?
Samfélagið hefur hann-
að kerfi metings þar sem
krakkar á einu viðkvæm-
asta skeiði bernskuáranna
reyna að toppa hvert annað
í tilfinningaríkum saman-
burði. Vísitalan er strikuð
á blað með því að rifja upp
tiltölulega vel heppnaða
veislu og gjafabýsn frá því
árinu á undan – og bæta
svo sem eins og fimmtíu
þúsund kalli við. Og svo
gerist það að sum börn
kætast fyrir ofan strik,
önnur gremjast undir því.
Spenna eða spælingur.
Hér er ekki spurt um guð –
heldur; hvað fékkstu?
Og ég man ekki betur en ég
hafi fengið orðabók, svefnpoka,
gefjunarteppi og svefnbekk með
skúffu. Ritsafn Davíðs Stefáns-
sonar. Gullskreytta Biblíu. Man
hvað ég var svekktur með
monnípeninginn. Ekki nema
nokkrir Hannesar Hafstein sem
þá voru fimmhundruð kallar.
Varla að þyrfti að smeygja um þá
teygju, svo fáir sem þeir voru –
og þunnir í samantektinni.
Sjálfur er ég farinn að ferma
nokkurn slatta af börnum. Þau
hafa ekki fengið svefnbekki með
skúffu. Enda er það haugamatur.
Og vel að merkja; þau vilja ekki
nokkurn skapaðan hlut nema
beinharða peninga. Kannski
nýjan farsíma – einhverja
skrýtna kynslóð af slíku þingi ...
sem ég þekki ekki. Og digital-
myndavél, fartölvu. En þess utan
pening. Böns af pening. Hundrað,
helst hundrað og fimmtíu þúsund.
Sem er ekki mikið.
Þetta er æðislegt.
Veislan er orðin áfeng. Og
timburmennirnir teknir út í af-
borgunum og greiðsludreifingu;
harmkvælum heilu íbúðahverf-
anna sem vita sem er að það eru
engin efni til að slá út náungann í
neyslu. En þessi harmur er bor-
inn í hljóði; á einhverjum bekk
inni í sneisafullri kirkjunni þar
sem álútir foreldrar rísa úr
sætum sínum og þiggja oblátu og
safa – sem í eina tíð var ókeypis
en kostar nú samkvæmt taxta
prestsins sem græðir ekki minna
en raftækjabúðin, veislusalurinn
og kokkurinn.
Þetta er æðislegt.
Líklega eru ein tíu ár frá því
ég skrifaði mína fyrstu frétt um
fjárhagsvanda fjölskyldna sem
voru að ferma börnin sín. Það
þóttu mér nokkuð kostuleg tíð-
indi. Og trúði varla mínum eigin
orðum sem ég skrifaði á pappír-
inn. Ef mig misminnir ekki eru
einhver fimm ár frá því ég átti
athyglisvert útvarpsviðtal við
sálfræðing um fermingarkvíða
fólks sem var að tapa börnum sín-
um inn í unglingsárin. Mér
er nær að halda að boðið sé
upp á áfallahjálp í dag.
Eða eitthvað þaðan af
sterkara.
Samfélagið er á harða-
hlaupum.
Og svo sem ekkert
gefið að allt sé að fara til
andskotans.
Guð er þarna einhvers
staðar.
Vandinn er bara sá að
hann virðist vera að missa
rulluna sína. Hann var
vissulega í aukahlutverki
á mínum fínu fermingar-
árum fyrir þrjátíu árum
eða svo þegar herramenn
gengu í rústrauðu slétt-
flaueli með sláttuvéla-
breiða slaufu um hálsbein-
ið, en kannski erum við
endanlega að klippa hann
burt. Altso Guð. Kannski
er hann ekki lengur nein
hraðahindrun í ákafa sam-
félagsins til efnislegra
gæða og gjörvileika.
Og þar fyrir utan er
svona orðavaðall kallað
klisja.
Í öllum fermingarboð-
unum úti um allan bæ
þessi dægrin er haugur af
fólki sem fermingarbörnin
kannast ekkert við. Og
þetta sama fólk skilur
eftir fimmþúsund krónur í
umslagi með staðlaðri kveðju um
kærleikann og trúna. Gestalistinn
er með öðrum orðum einfalt
reikningsdæmi. Og krakkarnir
sitja úti í horni og telja innkom-
una; alsæl á mælikvarða eyðsl-
unnar.
Þetta er skrýtinn mælikvarði
og einu gildir þótt okkur full-
orðna fólkinu finnist tómahljóð í
honum. Krökkunum finnst það
ekki. Og þetta er þeirra dagur.
Við höfum samviskusamlega
hannað atburðarás fyrir þau; sýnt
þeim að leiðin inn í fullorðinsárin
liggur í gegnum skóginn þar sem
peningar vaxa á trjánum.
Og við hinir fullorðnu vitum að
þetta er ekki heildarmyndin. En –
þetta er fermingarmyndin. ■
Fermingarmyndin
TÍÐARANDINN
SIGMUNDUR ERNIR RÚNARSSON
Í öllum fermingar-
boðunum úti um all-
an bæ þessi dægrin er
haugur af fólki sem ferm-
ingarbörnin kannast ekkert
við. Og þetta sama fólk skil-
ur eftir fimmþúsund krónur
í umslagi með staðlaðri
kveðju um kærleikann og
trúna.
,,
TE
IK
N
: H
EL
G
I S
IG
-
W
W
W
.H
U
G
VE
R
K
A.
IS