Atuagagdliutit - 17.01.1957, Blaðsíða 3

Kalatdlit-nunåne manamut
A . • •
kuj a m asutig issari aKarp ut
landshøvdingip
inungne kikunilunit ilisarnautau-
ssarpoK inuit nåmagingningnerånik
nåmagissaKånginerånigdlunit, kigsau-
tigisséinik piumassåinigdlunit, erKa-
mingne pissartunik KanoK isumaKar-
nerinik aperKutit tamåko tamarmik
inup atautsip silarssuånut angnikitsu-
mut nangminerissånut tungassussar-
mata, tåssa inuit ingmikutårdlutik
nangminerissamingnik soKutigissaKar-
figinerussåinut. inuit tåssåuput, takor-
nartat OKausinik taineKartartut, ing-
mingnut pingårtitut, tåssa imåipoK:
misigissutsivtigut, erKarsarnivtigut su-
linivtigutdlo ingmivtinuinaK pissarpu-
gut taimåitugssautitdlugo pingårner-
ssautitdlugulo, ingmivtinut Kiterdli-
ngutdluta, Kingarput avåmut akimor-
dlugo issigineK ånerilerdlugo, uvagut-
dlo nangmineK avativtine pissartut —
nalussavtinik — ungasigsorujugssuar-
tut uvavtinutdlo patdlimångitsutut
isumaKartitardlugit.
kisiåne imåinginerdlune: pisimassut
1956-ime tusarsimassavut pingårtumik
Suezimit Ungarnimitdlo måne Kalåt-
dlit-nunåne inugpagssuit påsissutigi-
lersimagait Kalåtdlit-nunåt tåssåinåu-
ngitsoK Danmarkip ilå, kisiåne kisi-
mitdlune imalunit Danmark peKatiga-
lugo tåssaulersimassoK silarssup ilå,
silarssup ilamerna KanoK pineKarnig-
sså pissutsinut avativtinitunut tunga-
lersimassoK, pissutsit tamåkua inger-
dlausiat angnertumik issigalugo uva-
gut ilångarslnaunagulo ilasinåungisar-
put?
imåinginerdlune nuiarssuit torssusut
silarssuavtinut Kulangiusimassut —
årdlerusugtitsiuartutdlo — uvavtinut
erssersisinausimagåt uvagut nangmi-
ninåungitsugut — uvagutdlo nangmi-
nlnauvdluta namångitsugut, kisiåne
kigsautigissavtigut anguniagkavtigut-
dlo Kanilårnermik uvdluinarnilo unga-
sigsutut malungnauteKångitsututdlo
patdlimångitsussårtunik påsingning-
nermik takutitaKartariaKartugut?
uvanga taimatut isumaKarpunga.
aulisarneK, piniarneK
savauteKarnerdlo
kisiåne tamåna påsisimaleruvtigo
åma påsissariaKarparput måna tikit-
dlugo Kalåtdlit-nunåne tupingnåinar-
tumik sulivfigigsårsimassugut, angne-
russumigdlo KujaniutigssaKarsimassu-
gut Kalåtdlit-nunåta agdlisaivigine-
Karnerane 1950-imitdle ingerdlåneKa-
lersimassume angussaugatdlarsima-
ssunut.
agdlisainerme tamåna sivisusavdlu-
nilo sivisussariaKaraluarpatdlunit ta-
mavta ilisimangnigtuvugut avdloriar-
nernut angnikitsunut angnertuneru-
ssunutdlunit Kularnéngitsumik sang-
mivigssaK erKortoK atordlugo inger-
dléneKartuartunut.
Kalåtdlit-nunane 1956-ime åma pi-
ssoKarsimavoK. kingumut ericarsauti-
gileråine tupigusutigissariaKarpoK Ka-
noK agtigissumik piviussumik pisso-
KarsimassoK, tåssame avatdlikut, ilua-
Kusersutigssanik sanaortornerme ig-
dluliortiternermilo — nauk tamarmik
nalungikaluaråt sule amigautilerujug-
ssussok, mingnerungitsumik igdlugssa-
Kartitsiniarnerup tamåkerniarnigsså-
nut, naugdlo sorpagssuit pissutauvdlu-
tik niuvertoruseKarfingne asimioKar-
fingnilo suliniarneK avdlanut naler-
Kiutdlugo angnikikaluaKissoK.
avatdlikut såkugssanik nunap inuisa
UuaKuteKarniarnerat Kiviaråine arri-
nerussumik ingerdlaneKarsimavoK,
åmame 1956-ime nåpautit malungnau-
tausimåput nunavdlo inuisa avatdlikut
angussagssanik tamåkissumik iluaKu-
teKarniarnermingne nukinik migdli-
saissusimavdlutik. tåssuna encarsauti-
gåka aussalernerane sineriak tamåker-
dlugo Angmagssalingmilo nuagdluk
atusimassoK nunaKarfitdlo iléine mæs-
lingit sakiagdlutip sujornatigutdle atu-
tup saniatigut.
KularutigssaugunångilaK 1956-ime
ukiortåme oKausé
nuagdluk ilåtigut aulisartut ilåtigut-
dlume piniartut tunissagssiornerming-
ne angussånut suniuteKarsimassoK.
aulisarneK 1956-ime pakatsissutaut-
siarsimavoK. 1955-imime tunissaKame-
rungåtsiarsimagaluarpoK, kisiåne a-
ngussat taimåitoK ilimagissanut naler-
Kusimångitdlat. puiortariaKångilarme
pujortulérKat il. il. ukiune kingugdler-
ne amerdlisimaKingmata. kisiåne sor-
dluna aningaussanik atortitsinerup ag-
dlisimanera tunissagssiornikutdlo a-
ngussat ingmingnut nalerKutivingitsut.
pissutsit avdlat nuagdlungitsut tai-
ma pakatsinartumik angussaKarner-
mut åma pissutausimasinåuput. ilåti-
gut ukiarme sila sinerissame tamarme
agsut ajorsimavoK, sårugdlitdlo sujor-
natigornit mikinerusimåput.
neriutigissariaKarpoK aulisartut
1957-ime sujumutdlo tunissagssiorneK
Kagfagtisinau.iumåråt nauk ajornar-
torsiutigssarpagssuit tåssaujuaraluar-
tut.
piniartut 1956-ime pissåinik, pingår-
tumik puissinik, nalunaerssutigssaKå-
ngilanga, isumaKartariaKarunångilar-
dle angussaKarnerdliorsimåsassut. ku-
larnångitsumik 1957-ime puissit ami-
nit tunissat akinit nutånit piniartut
påsisinaujumårpåt nålagauvfiup tu-
ngånit kigsautigineKångitsoK piniartut
aulisartunut savautilingnutdlo naler-
Kiutdlutik tunugdlingussaussutut mi-
sigissuseKarnigssåt.
savauteKarnerup tungåtigut taissa-
riaKarpoK 1956-ime Narssame toKorai-
vingmut tunissat 50% migssiliordlugo
1955- imingarnit amerdlanerusimassut.
tamåna angussatut kussanartutut issi-
gineKarpoK.
ajoraluartumik ånilångåssutigine-
KarpoK Kåumatine kingugdlerne sila-
pilugsimanerssua savanut ajoKutauju-
mårtoK. sule ilisimaneKarpiéngilaK ta-
matumuna ajutorsinauneK KanoK ang-
nertutigisassoK. pissariaKartutineKar-
pordle ivigkanik sule amerdlanerussu-
nik piårnerpåmik Danmarkimit pi-
niarKigtariaKåsassoK — taimale suli-
ssuteKarnigssaK avdlatut ajornartu-
mik akikitsusinåungilaK.
perKingnigssamut atuarfing-
mutdlo tungassut
pemingnigssamut tungassutigut
1956- ime suj uariarneKardluarsimavoK.
Angmagssalingme nåparsimavigtåK
novemberime atorKårtineKarpoK.
Sisimiune nåparsimavigtågssaK su-
le ingerdlåneKarpoK, aussalerneranile
1957- ime inernigsså ilimagineKar-
dlune.
Ausiangne nåparsimavigtågssaK sa-
naneKalerpoK.
„Misigssut“ip inuit tamékerdlugit
misigssuinine sujugdleK nåmagsivå.
mérårKanik toKussoKarpatdlårtarne-
rup migdlisiniagaunerata ilåtut sund-
hedsplej erskit sujugdlit atutilerput,
nautsorssutigineKarpordlo sule amer-
dlanerussut 1957-ime ivertineKaru-
mårtut.
kigutit nakorsaisa 1956-ime sulisi-
manerisa sule ugpernarsiserKigpåt su-
liap tamatuma ingerdlaterKingnigsså
KanoK pissariaKartigissoK. ukiune tug-
dliutune tamatumuna pitsångortitsi-
artornigssaK neriutigårput.
igdluliortiterneK erKaerérpara, su-
livfik angnertorujugssuaK pingårtoru-
jugssuardlo. KularutigssaugunångilaK
atordluainiarneK 1956-ime tamatumu-
na pilerssårusiorneKartoK 1957-imilo
takuneKarsinaulerumårtOK sumilunit
OKausigssaKarfigineKartarumårtoK,
Kularnångilardle påsineKarumårtoK
pilerssårutit malingneKartut tåssau-
ssut aningaussat igdluliornigssamut
atugagssångortineKartut aungnertu-
sårniavigsordlugit iluaKutautineKar-
nigssånut ilungersutigingningnerit
ilåt, inuit amerdlanerpåt piårnerpåmik
nutånik igdlutårsinaussungortiniar-
dlugit igdlumik pisorKat ajortutdlo
kingorårtigssåinik. igdluliaussartut
ilusé måna atortineKalersut ama unig-
figinagagssaugunångitdlat. tåssunalu-
me åma ukiune tugdliutune sujumu-
karneKarumårtoK nautsorssutigine-
KarpoK.
igdluliortiternerup saneraKutåtut
tainiarpara kommunet suliniartuarne-
rat ilåtigut utomait igdlugssaisa sa-
naortornerisigut. Ilulissane, Sisimiune
K’aKortumilo utorKait igdlue nutåt
inerput iningaj agdluinardlutigdlunit.
atuartitsinerup tungåtigut sanaor-
torneKartuarpoK, ukiorpagssuarnilo
taimåituarumårpoK. atuarfit initait
ardlagdlit sume tamåne 1956-ime
atorneKalerput. Ausiangne atuarfilior-
neK taimai'livdlune måna inerpoK.
atuartitsinerup agdlisaivigineKarne-
ranut aningaussarparujugssuit atugag-
ssaussariaKarput, ajoraluartumigdle
aningaussat akuerssissutaussartut ig-
dluliortiternermut tamatumunga pi-
ssariaKåssusiat ingiaKatigalugo nå-
magtisimajuåinarneK ajornarput.
seminariap nutåmik årKigssussivfi-
gineKarnera aulajangiuneKarpoK, pi-
sorKamit uvdluvtinut nalerKunerussu-
mik. realskolerne soraerumérnivik su-
jugdleK Danmarkime soraerumérnerup
taimaeKatå 1956-ime Nup seminariå-
ne nåmagsineKarpoK.
lærlingit uvdluvtinut nalerKutumik
iliniartitaulernigssånik ilungersuti-
gingningnerit 1957-ime nangineKåså-
put. påsineKaleriartorpoK KanoK su-
milo lærlingit iliniarfigssait isumang-
naerneKarsinaussut, teknikimigdlo a-
tuarfit niuvernermigdlo iliniartitau-
neK takugssauneruleralugtuinarput.
neriutigissariaKarpoK 1957-ime iliniar-
titaunermut tamatumunga aulajåine-
russumik, silatusårnerussumik tug-
dluarnerussumigdlo najorKutagssat a-
nguneKarumårtut.
KciumarsaineK, niorKUtigssa-
lersugauneic angalanerdlo
bibliotekeKarnerme konsulentip
Kdumarsainermilo konsulentip nutå-
mik ivertineKartut sulinertik 1956-ime
autdlarnerpåt. mingnerungitsumik ki-
ngugdliup tåussuma sulinera nunaKar-
férKane erssitsumik pingårtumigdlo
erssingitsumigdlunit malungnarsiar-
torumårpoK.
Kularnångitsumik nunaKarfingne
mingnerussune atautsimitarfiliornig-
ssamik kulturrådip landsrådivdlo pi-
lerssårutait 1957-ime aulajangersima-
ssunik pissusigssalerneKarumårput.
tamatumuna åma neriutigineKarpoK
Nungme radiofonértågssamit inuit nå-
laorniarsinaunerat angnertusisineKa-
rumårtoK. tamåna 1956 tamåkivigdlu-
go sulissutigineKarsimavoK. kisiåne
radiofonigssaK tåuna — tåssunåkutdlo
atuarfit radiogssait — 1957-ime aut-
dlarniviséngikaluarput, kisiåne ne-
riutigineKarpoK misiligutinik autdla-
kåtitagssat 1957-ip nånerane pisinau-
lerérumårtut.
ukiune kingugdlerne tamane kater-
ssortarfiliornigssamut aningaussanik
taplssuteKarnigssamut najorKutagssat
ersserKigsungortiniardlugit sulissuti-
gineKarsimåput. nautsorssutigissaria-
KarpoK årKigssussineK måna Nungme
katerssortarfigssap tungåtigut aulaja-
ngiuneKartoK katerssortarfigssanit
avdlanit åma malingneKarsinåusa-
ssok, neriutigårputdlo katerssortarfit
sume tamåne maligtuinarmik sanane-
Kalernigssånut pilerssårutit måna au-
lajangiuneKarsinaulisassut.
aussaK „Rink“imik Canadamut
angalanek erKaissariaKarpara. tåssuna
pineKåinångilaK kalåtdlit akiånilo
eskimot inuiagtut ataKatigissusiat so-
Kutiginartumik påsineKarnera. kisiå-
ne åma pineKarpoK kalåtdlit pissusig-
ssamigtut ilungersutigissaisa ilåt atå-
ssuteKarnerup atatituarnigssånut iler-
KutorKatigut kalåtdlitdlo OKausisa
inerikiartortineKarnigssånut. tamånalo
pissariaKartuvoK nutåne tamane uv-
dlune moderneussune sujumukarnerup
nagsatarissaine inuiait nangmineK
tarnimingnik påringnigsinaunigssånut.
Kalåtdlit-nunane niuverneK 1956-ime
åma sujumukauteKarsimavoK. niorKU-
tigssalersorneK, angalaneK, agdlagki-
ssartitsinerdlo tamatigut nåmaginartu-
simångikaluarput. tamåna sumilunit
malugingitsorneK ajornarsimavoK.
niuvernerup tamåna nalungilå. isuma-
Katigigsinaugunarpugutdlo nuånår-
nerput erssersisavdlugo niuvernerup
umiarssuaisa ilagssåt atlantikorutig-
ssaK nutåK 1956-ime akuerssissutigi-
neKarmat, neriutigisavarputdlo umiar-
ssuaK sinerssutigssaK 1957-ime åma
akuerssissutigineKarumårtoK. tamå-
kuale saniatigut åma sule neriutigisa-
Kårput tingmissartornerup angnertu-
sisineKarnigsså.
issertorneKavigsinåungilaK angala-
nerme ajornartorsiutit måne Kalåtdlit-
nunane malungnautilerujugssussut.
nunap ilaisa åssigingitsut inuisalo atå-
ssuteKarnerulernigssåt pissariaKarto-
rujugssuvoK Kalåtdlit-nunåt tåssau-
lersinaorKuvdlugo nuna tamavta kig-
sautigissavtitut itoK, mingnerungitsu-
migdlo angalanerme pissutsit ajungi-
nerussut pissutigssåuput sujunertari-
ssap inungnitdlo kigsautigissap Kitå-
ta, Thulep Tunuvdlo ingmingnut atå-
ssuteKarnerulernigssaisa piviussungor-
sinaunigssånut.
pc’Katig i g fe Kame k inusug-
tutdlo kdtuvfeKarnigssdt
pissutsime aulajangersimassume
angnerussumik isumaKarpunga suju-
mukarnerup nuånårutigineKarnera er-
ssersitariaKartoK.
Kalåtdlit-nunane peKatigigpagssun-
KarsimavoK, peKatigit angnerussumik
mingnerussumigdlunit ingmingnut
Kagdleråutartunik angnertujåmigdlo
ingmingnut unangmissariaKartarsima-
ssunik atautsimutdle angussat ilu-
ngersutigissåinut nalerKuterpiåsana-
tik.
påsissara månauvoK pissutsime ta-
matumane årKimineKalersimassoK,
mingnerungitsumik kulturudvalgit tu-
ngånit suliniarnikut peKatigit tamåko
angnertujåmik suleKatigingnialersit-
dlugit.
tamåkuale saniatigut ukiune kingug-
dlerne nunamut tamåkissunik ardla-
lingnik peKatigigfeKalersimavoK Kula-
rissagssåungitsumik nunaKarfikutåne
sulinermut sule tapersersutaussugssa-
nik, tamåko inusugtut peKatigiugpata,
timerssoKatigiugpata, spejderiugpata
avdlaugpatalunit. sule atautsimut ka-
terssunerunigssaK anguneKarsinåusa-
gunarpoK inusugtut fællesrådiatigut.
åma imingernavérsåKatigit autdlar-
tivigsimåput suliaKarsimavdlutigdlo
tupigusutigissariaKartumik.
imigagssamik aperKut erKartorne-
KartaKaoK, Kanordlo inuit måne Ka-
låtdlit-nunånitut imalunit Kalåtdlit-
nunåta avatånitut aperKut tåuna uv-
dlume issigineråt uvagut månitugut
Kularisinåungilarput aperKuterujug-
ssuaK tåssuna pineKarsimassoK, åma-
lo kiavdlunit ilisimångikå pissuseK ta-
måna KanoK ingerdlajumårtoK. kisiå-
ne mingnerungitsumik inusugtut kå-
tuvfisigut taissavkut isumaKarpunga
isuma påsingningnerdlo sarKumersi-
massut kigdlilingmik atuinerup imer-
navérsårneruvdlunit pingåruteKartigi-
ssusianut sujunigssarput erKigsivdluta
nåpikiartornigssånut pissutigssaKaler-
simavdluta.
suliatigut peKatigigfit angnertune-
rulersineKarput. éssersutigalugit taisi-
nauvåka aulisartut peKatigit savautig-
dlitdlo peKatigit sorunalume åma mi-
ningnagit atorfigdlit mingnerit peKa-
tigit sulissartutdlo kåtuvfiat.
sulissartut isumaKatigissutait nutåt
uvdlume atulerput, Kularnångitsumik
igdlugingnut tamanut iluaKutaussug-
ssamik. Kularissagssåungitsumik uv-
dloK tåuna tåssauvoK ingerdlautsime
avdlångorfiussoK.
pingårtuvoK suliatigut peKatigigfit
tamåkua agdlisarneKåsassut suleriar-
sinåussuseKalersineKåsassutdlo. tamå-
ko autdlamautåne pilersineKarsimaga-
luartut angnerussumik mingnerussu-
migdlunit nålagkersuissut igdluinar-
siortumik suniuteKartarnerånut isu-
mavdlutigssatut. Kularutigingilara ta-
måko åma anguniagagssamigtut issi-
gigåt suleKatigingnermut Kalåtdlit-
nunåta agdlisaiyigineKarnerane pi-
ssariaKartumut suleKataunigssaK.
taimåitumik pivfigssaK måna iluag-
titdlugo peKatigit tamåko månamut
angusimassait pivdlugit pivdluarKuju-
mavåka Kinuvigiumavdlugitdlo ilau-
ssortat akornåne avatåinilo suleKati-
gingnigssaK atautsimutdlo misigissu-
3