Tíminn - 07.02.1987, Blaðsíða 11

Tíminn 11
Laugardagur 7. febrúar 1987

111
llllll

anda, hið lífræna svið, kemur fram
segulskekkja í áttavita tölvísinnar.
Steinn og málmur slitna seint, en
slitna bótalaust. En lífið bætir oft slit
og áreynslu tvennum og þrennum
gjöldum. Það rýrnar og hrörnar við
sparnað, en magnast við slit og
auðgast við örlæti. Ef menn eru svo
gætnir og sínkir, að þeir tíma ekki
að segja né skrífa hugsanir sínar,
rýmist aldrei til í huganum.
Gylfi Þ. Gíslason hefur aldrei
sparað sjálfan sig.
En fyrir utan þekkingu, vinnusemi
og starfsþrek er hann einnig gæddur
þolinmæði og þrautseigju, sem eru
afar mikilvægir kostir forystumanns
í stjómmálum. Mig langar að nefna
þrjú dæmi um farsæla forystu Gylfa
í málefnum þjóðarinnar, þar sem
þessir kostir hans koma glöggt í ljós.
Fyrsta dæmið er aðild íslands að
Fríverslunarsamtökum Evrópu,
EFTA, og viðskiptasamningar við
Evrópubandalagið, sem sigldu í
kjölfarið og hafa reynst íslendingum
hagstæðir, og eiga án efa eftir að
reynast enn hagstæðari í framtíð-
inni. Gylfi skildi flestum betur, að
íslendingar máttu ekki einangrast á
sviði alþjóðaviðskipta, ef unnt átti
að reynast að efla útflutningsiðnað
verulega sem undirstöðu framfara.
Allan sinn ráðherraferil vann hann
ásamt öðrum að því að ná hagstæð-
um samningum við viðskiptaheild-
irnar, sem mynduðust í Vestur-Evr-
ópu á síðari hluta sjötta og í upphafi
sjöunda áratugarins. Mikilvægasta
áfanganum í þessu máli var náð
haustið 1969, þegar ísland gerðist
aðili að EFTA.
Annað dæmið, sem ég vil nefna,
er á sviði menntamála. Það er ekki
jafnskýrt afmarkað sem einstakur
atburður og aðildin að EFTA, en er
þó ekki síður mikilvægt. Hér á ég við
nýskipan á málefnum Háskólans,
sem ákveðin var árið 1970 með
setningu reglugerða um aukna fjöl-
breytni í kennslu og rannsóknar-
störfum og með auknum fjárveiting-
um til skólans. Þessi efling Háskól-
ans var í reynd ávöxtur margra ára
undirbúningsvinnu undir forystu
Gylfa.
Þriðja dæmið er svo heimkoma
handritanna. Sjaldan hefur nokkr-
um atburði verið tekið af jafndjúp-
um og einlægum fögnuði af öllum
landsmönnum eins og þegar mennta-
málaráðherra Danmerkur, Helge
Larsen, afhenti íslendingum Flat-
eyjarbók og Konungsbók eddu-
kvæða í apríl árið 1971 til marks um
það, að handritamálinu væri lokið
með þessu óviðjafnanlega dreng-
skaparbragði Dana. Aðdragandi
þessa einstæða, menningarsögulega
viðburðar var langur. Alla sína
ráðherratíð hafði Gylfi Þ. Gíslason
forystu fyrir því mikla þolinmæðis-
verki að auka skilning Dana á mál-
stað íslendinga í þessu viðkvæma
máli. Það fór einkar vel á því, að
Gylfi skyldi sem menntamálaráð-
herra taka við bókunum tveimur
fyrir hönd íslendinga.
Það er þátttaka Gylfa og forysta í
þjóðþrifaverkum af þessu tagi, sem
gera það að verkum, að hann má
hiklaust telja einn merkasta stjórn-
málamann íslendinga á lýðveldis-
tímanum. Hann, sem er rösku ári
eldri en fullveldið, er einn þeirra
stjómmálamanna, sem hafa lagt sitt
af mörkum til þess að draumur
þeirra, sem hófu sjálfstæðisbarátt-
una á nítjándu öld, rættist; draumur-
inn um íslenska þjóð sem stjórnar-
farslega frjálsa þjóð, efnahagslega
sjálfstæða þjóð og menningarlega
fullgilda þjóð. En til þess að þetta
þrennt verði varanlegur veruleiki
þarf þolgæði og þrotlaust starf. í þvf
starfi erfordæmi Gylfa Þ. Gíslasonar
verðugt til eftirbreytni.
Fundum okkar Gylfa bar saman í
fyrsta sinn árið 1964, þegar ég hóf
störf í Efnahagsstofnun. Mér er það
minnisstætt, hversu yfirlætislaus og
þægilegur ráðherrann var í viðmóti
við nýútskrifaðan kandidat og reiðu-
búinn til að tala við hann eins og
jafningja um viðfangsefnið, sem var
yfirlit yfir þróun kaupmáttar kaup-
taxta og tekna. Þá eins og nú hafði
hann smitandi áhuga á því að fá sem
allra gleggsta mynd af því, sem
tölurnar áttu að lýsa. í störfum
mínum við Efnahagsstofnun kynnt-
ist ég svo Gylfa betur í hinum
daglegu verkum^ á sviði efnahags-
mála. Auk þess átti ég seinna því
láni að fagna að vinna fyrir hann að
ýmsum afmörkuðum verkum. Með-
al margra góðra kosta, sem Gylfi er
gæddur, er sá, að hann á afar létt
með að skipta verkum og ætla öðrum
verk sem hluta af stærri heild. Þessi
hæfileiki er sjaldgæfur, og enn sjald-
gæfara, að hann sé gefinn þeim, sem
eru sjálfir svo miklir verkmenn sem
Gylfi er. Ég tók meðal annarra
nokkurn þátt í undirbúningi tillögu
til þingsályktunar um aðild íslands
að EFTA haustið 1969. í því máli
lagði Gylfi af mikilli skarpskyggni
höfuðáherslu á, að dregnir yrðu
fram þeir möguleikar, sem EFTA-
aðildin gæfi íslendingum til þess að
auka iðnaðarútflutning. Síðar vann
ég einnig með Gylfa og starfsmönn-
um hans í menntamálaráðuneyti og
Háskóla íslands að undirbúningi til-
lagna um eflingu háskólans 1970.
Þetta samstarf var mér góður skóli,
og þau góðu kynni, sem tókust með
okkur þá, hafa haldist og batnað æ
síðan. Reyndar finnst mér nú með
ólíkindum, að liðnir séu meira en
tveir áratugir frá því við kynntumst,
og hinn áhugasami fræðimaður og
stjórnmálamaður, sem kann svo vel
að nota símann til að halda sambandi
við vini sína og kunningja, sé orðinn
sjötugur. Hann gengur að hverju
verki með áhuga hins unga manns,
en jafnframt einstæðum hæfileika til
einbeitingar, þegar á þarf að halda.
Gylfi kvæntist ungur Guðrúnu
Vilmundardóttur, og er jafnræði
með þeim hjónum. A þeirra heimili
er gott að koma. Þar ræður gestrisni
húsum. Synir þeirra þrír hafa allir
sýnt með verkum sínum, hversu
góðir stofnar standa að þeim.
Heimilið að Aragötu 11 hefur mátt
þola mótlæti. Guðrún og Gylfi og
þeirra nánustu hafa orðið fyrir sárum
ástvinamissi. Þau hafa orðið að sjá á
bak syni og sonarbörnum. Fjölskyld-
an hefur borið þessar þungu sorgir
með þeirri skapfestu og sálarstyrk,
sem fá dæmi eru til.
Það lýsir Gylfa vel, og viðhorfi
hans til stjórnmálastarfs, sem hann
sagði í haust á flokksþingi Alþýðu-
flokksins í Hveragerði: „Virðing fyr-
ir því, sem er satt og rétt, verður að
móta alla baráttu í stjómmálum. Og
stjórnmálamenn verða ekki aðeins
að kappkosta að segja jafnan satt.
Þeir verða einnig að gera rétt, þeir
mega aldrei taka eigin hagsmuni eða
sérhagsmuni umbjóðenda fram yfir
hagsmuni heildarinnar, og þeir eiga
að vera fyrirmynd varðandi ráðdeild
og reglusemi.“ Hann sagði þar líka:
„Ef hófsemi og heiðarleiki ásamt
virðingu fyrir sannleika og réttlæti
eru hornsteinar stjórnmálalífs, verð-
ur árangurinn gott þjóðfélag." Sjálf-
ur hefur Gylfi fylgt þessum góðu
lífsreglum.
Gylfi hefur sagt frá því, að hann
hafi orðið jafnaðarmaður vegna
þess, að sér hafi runnið til rifja
fátæktin og atvinnuleysið, sem hann
sá sem unglingur á kreppuárunum í
Reykjavík. Þá hafi vaknað í brjósti
sér eldheit andstaða gegn því rang-
læti, sem felst í örbirgð og atvinnu-
leysi, og sterk samúð með þeim, sem
urðu undir í lífsbaráttunni. Reyndar
má segja, að þessi mannúðarhugsjón
gangi eins og rauður þráður í gegn-
um öll hans verk. En Gylfi skilur
líka öðrum mönnum betur, að út-
rýming fátæktar og aukin hagsæld er
ekki nóg til að færa þjóðum ham-
ingju. Til að sækja fram til betra lífs
þarf að efla menningu og gæta þess
að spilla ekki náttúrlegu umhverfi
mannlegs lífs. Um þetta allt má
skrifa fleira en rúmast í þessu blaði.
Því læt ég staðar numið með einlæg-
um árnaðaróskum til Gylfa og fjöl-
skyldu hans. Megi honum enn auðn-
ast líf og heilsa til góðra verka fyrir
land sitt og þjóð og til góðra sam-
verustunda með ástvinum sínum.
Reykjavík 7. febrúar 1987.
Jón Sigurðsson
Ertu hættulegur
IUMFERÐINNI
án þess að vita það?
Morg lyf hafa svipuö áhrif
■gSI ogátengi
^ Kynntu þér vel lyfiö
sem þú notar
il®
Lestunar-
áætlun
Skip Sambandsins
munu ferma til íslands
á næstunni sem hér
segir:
Aarhus:
Alla þriðjudaga
Svendborg:
Alla miðvikudaga
Kaupmannahöfn:
Alla fimmtudaga
Gautaborg:
Alla föstudaga
Moss:
Alla laugardaga
Larvik:
Alla laugardaga
Hull:
Alla mánudaga
Antwerpen:
Alla þriðjudaga
Rotterdam:
Alla þriðjudaga
Hamborg:
Alla miðvikudaga
Hg* SKIPADE/LD
^&kSAMBANDSINS
LINDARGATA 9A
PÓSTH. 1480 • 121 REYKJAVlK
SlMI 28200 TELEX 2101
TÁKN TRAUSTRA FLUTNINGA
ÖLL ALMENN PRENTUN
LITPRENTUN
TÖLVUEYÐUBLÖÐ
• Hönnun
• Setning
• Filmu- og plötugerð
• Prentun
• Bókband
PRENTSMIDJAN
d^ddt
Cl HF.
Saurbæingar!
Hið árlega Þorrablót okkar verður haldið í Risinu
að Hverfisgötu 106, Reykjavík, 4. hæð, laugar-
daginn 14. febrúar nk.
Borðhald hefst kl. 20.00 stundvíslega.
Miðar verða seldir í Risinu 12. febrúar nk. kl.
16.00-19.00.
SAMVINNU
TRYGGINGAR
AHMtlLA 3 108 REYKJAVIK SIMI (91)681411
Skrifstofustarf
Óskum eftir að ráða starfsmann til almennra
skrifstofustarfa í Brunadeild.
Æskilegt að umsækjendur geti hafið störf sem
fyrst.
Umsóknareyðublöð og upplýsingar hjá Starfs-
mannahaldi, Ármúla 3, sími 681411.
Samvinnutryggingar g.t.
HR0SSABÆNDA
BÆNDAHÖLLINNI HAGATORGI
107 REYKJAVlK ISLAND
Bændur,
hestamenn!
Norskt ræktunarfélag óskar eftir að kaupa ættbók-
arfærðan stóðhest frá íslandi með fyrstu eða góð
önnur verðlaun. Til greina kemur líka efnilegur
ungur stóðhestur. Líklegir hestar verða skoðaðir í
byrjun mars.
Skriflegt tilboð sendist til Búvörudeildar SÍS,
Sölvhólsgötu 4,101 Reykjavík merkt „Stóðhestar"
eigi síðar en 25. feb. nk.
í tilboðinu skal tilgreind ætt, dómsorð, skapgerð,
litur, aldur, mál og verð. Ath. heimilt er að selja
eldri hesta en 10 vetra og jafnframt að 20% af
verði renni til stofnverndarsjóðs.
Félag hrossabænda Reykjavík
SMIÐJUVEGI 3, 200 KÓPAVOGUR
SÍMl45000
Jámhálsi 2 Sími 83266 110 Rvk.
Pósthólf 10180
Útboð
Innkaupastofnun Reykjavíkurborgarfyrirhönd Byggingadeildaróskar
eftir tilboöum í málun á dagvistunarhúsnæði í eigu Reykjavíkurborg-
ar.
Útboösgögn eru afhent á skrifstofu vorri Fríkirkjuvegi 3, Reykjavík
gegn kr. 5.000,- skilatryggingu.
Tilboðin verða op'nuð miðvikudaginn 18. febrúar nk. kl. 14.00.
INNKAUPASTOFNllN reykjavIkurborgar
Fríkirlijuv«gi 3 — Sími 25800
Laus staða
Dósentsstaða í viðskiptadeild Háskóla íslands er laus til umsóknar.
Kennslugreinar þær sem stöðunni fylgja eru í hagfræði, einkum
greinum þar sem beitt er aðferðum tölfræðinnar og stærðfræðinnar.
Ráðið verður í stöðuna frá 1. júll 1987.
Laun samkvæmt launakerfi starfsmanna ríkisins.
Umsóknir ásamt rækilegri skýrslu um visindastörf, rannsóknir og
ritsmiðar, svo og námsferil og störf skulu sendar menntamálaráðu-
neytinu Hverfisgötu 6, 150 Reykjavík, fyrir 6. mars nk.
Menntamálaráðuneytið
4. febrúar 1987