19. júní - 01.11.1927, Blaðsíða 9

145
19. JÚNÍ
146
sveitastúlkur, er stunduðu nám hér við háskólann,
að eignast nokkur herhergi á Hallveigarstöðum. Vildi
eg því leggja það til, að nokkur hluti þeirrar fjár-
upphæðar, er safnast til Stúdentagarðsins, yrði lagð-
ur til Hallveigarstaða.
Þá er hinn fyrirhugaði matsölustaður. Eg geri ráð
fyrir, að hann ætti að geta svarað kostnaði — og
sennilega orðið húsinu tekjuauki, ef vel væri rekinn.
Og að minsta kosti væri nauðsynlegt að hafa tæki
til þess að veita kaffi, te og súkkulaði, bæði til
morgundrykkjar gestum, og til veitinga á fundum.
En svo hefir reynst í Höfn, að matsalan getur því
að eins svarað kostnaði í Lestrarfélagi kvenna, að
vel sé til hennar vandað að öllu leyti — en þó við-
höfð hin mesta gát á öllu. — Skal eg eigi um það
dæma, hver nauðsyn sé hér á slíkum matsölustað,
en það veit eg fyrir víst, að húsið yrði að vera á
allfjölförnum stað, ef matsala ætti að gefa veru-
legar tekjur. —
Pá er enn eitt atriði, sem vert er að líta á, í sam-
bandi við Hallveigarstaði. það er gestrisnin islenzka.
Gestiisninni íslenzku er að maklegleikum við-
brngðið, hún er skilgetin dótlir sveitanna og strjál-
bygðarinnar á voru landi. Þar á gestrisnin við og
þar er hún lýtalaus kostur. En nú er fjöldinn allur
af Reykjavíkurbúum fæddur í sveit og uppalinn 1
sveit. Þeir hafa því flutt sveitasiðina rneð sér, er þeir
komu I höfuðstaðinn. — En svo fór um gestrisnina,
er hún flutti úr sveitinni, að hún hætti að vera
kostur — og má nú frekar með löstum teljast. Svo
mikið er hæft í því, að sitt á við á hvorum staðnum.
Rað er til dæmis gestrisni — en misskilin og mis-
brúkuð gestrisni, er gerir það að verkum, að vart
er unt að ganga i næsta hús hér í Reykjavík, ef
maður annaðhvort á erindi við einhvern eða langar
til að skrafa stundarkorn um daginn og veginn, án
þess að húsmóðurinni finnist það gestrisnisskylda
sín að bjóða veitingar. — Og liggur við að henni
finnist virðing sinni misboðið að einhverju leyti, ef
neitað er að þiggja eitthvað. Þessi gestrisni fælir,
i stað þess að laða. — Þá veit eg og til, að nokkrar
konur hér reyndu eitt sinn að mynda ofurlílinn
»klúbb«, og áttu þær að koma saman í ákveðnum
tilgangi hver hjá annari til skiftis eftir kvöldverð.
Svo var ákveðið, að te og kex ætti að veita. En viti
menn, gestrisnin góða, en misbrúkaða, hl|óp með
konurnar í gönur. Þær fóru alveg ósjálfrátt að keppa
hver við aðra um að hafa sem fjölbreyttastar kökur
og »sandw ches« með teinu. — Afleiðingin varð, að
samkomukvöldin urðu of kostnaðarsöm — og fóru
alveg út um þúfur. — Misskilin gestrisni reið hinu
góða niálefni að fullu — það katnaði í kökusam-
kepni og hefir ekki risið upp síðan.
Þessi gestrisni lifir og blómgvast hjer, enn, þrátt
fyrir dýrtið og féleysi. Og hún er það aðallega sem
hamlar því, að konur geti komið saman hver heima
hjá annari, til þess að ræða áhugamál sin. Óbein-
línis verður hún því flestum áhugamálum kvenna til
ógagns hér í bæ. En svo er hún rik í hugum hús-
freyjanna, að óhugsandi er að útrýma henni fyrst
um sinn. —
Hér mundu því Hallveigarstaðir — ef haganlega
væri fyrirkomið — geta unnið konum stórgagn. Þar
ætti að vera vistleg stofa — eins og í Lestrarfélags-
byggingu kvenna í Höfn — þar sem allir »meðlimir«
hússins — hlutafélagsins eða lestrarfélagsins — gætu
hitst og skrafað saman, er þær fýsti, Þar væri engin
ein frekar húsmóðir en önnur — og málefnin sætu
þar í fyrirrúmi fyrir öllum veitingum. Er eg sann-
færð um, að slíkt gæti leitt til þess að auka og efla
áhuga fjölda kvenna á ýmsum þeim málum, er varða
bæði sjálf heimilin, bæjarfélagið og þjóðfélagið. Og
mundi þetta verða til þess, að rýmka sjóndeildar-
hring kvenna gfirleitt og kenna þeim að hugsa betur
en áöur, kgnna þœr hverja annari og sýna þeim fram
á, að þær geta fjölmörgu góðu til leiðar komið með
samtökurn og samúð, þar sem hver einstaklingur
er lítils megnugur, ej hann starfar einn sér. Ytra eru
konur fyrir löngu síðan farnar að finna, hve nauð-
sgnlegt þeim er, að losna um stundarsakir úr eldhás-
inu. baðslotunni eða stáss-stofunni og koma satnan
utan heimilis — sem frjálsir þjóðborgarar — til þess
að kgnnast og ráða ráðum sínum um sameiginleg
áhugamál. Um heimilismál — uppeldismál — menta-
mál kvenna og barna — og um ýms og margbreytt
málefni, er til þjóðþrifa horfa. Hafa þvi kven-
»klúbbar« og kvennabyggingar víða verið reist i
borgum og bæjum, og jafnan þótt bera hinn bezta
árangur. — Get eg ekki óskað okkur islenzku kon-
unum annars betra, en að hjá okkur mætti vakna sem
fyrst slíkur áhugi og nú er víða vaknaður meðal
kynsystra okkar ytra á velferðarmálum sjálfra okkar,
heimilanna, bœjarfélagsins og þjóðfélagsins. Og eg
fæ ekki betur séð, en að Hallveigarstaðir mundu
geta átt góðan þátt í því, að glæða og efla slíkan
áhuga — og viðhalda honum.
Bygging Hallveigarstaða er tvent í senn: einkamál
kvenna og nauðsgnjamál. — Og þó um leið áreiðan-
lega eitt af þeim málum, er teljast mega til belztu
þjóðþrifamála. Við eigum mállæki, sem segir: »Bóndi
er bústóipi — og bú er landstólpi«. — En hvað er
þá konan? Hún er margt í senn — ef vel er. Hún
er fyrsl og fremst skapari heimilisins. Þar á hún
hinum ábyrgðarmestu störfum að gegna, sem til eru
innan vébanda mannfélagsins: móðurskyldum, upp-
eldisskyldum og húsmóðurskyldum.
Sumir kunna að lita svo á, að bygging eins og
Hallveigarstaðir dragi nú konurnar frá heimilunum
— geri þeim óljúfara að gegna hversdagsskyldum
hins daglega lífs, er hugur þeirra fær meiri þioska
og víðsýni fyrir samkvæmi með konum þeim, er
kunna að láta ýms þjóðíélagsmál til sín taka. - En
þetta er óþarfa hræðsla — þvert á móti: hver sú
kona, sem á kost á, og gerir sér far um, að læra að