Tíminn - 05.11.1994, Blaðsíða 20

Vebrlb í dag (Byggt á spá Veburstofu kl. 16.30 í gaer)
• Suburland, Faxaflói, Subvesturmib og Faxaflóamiö: Suöaustan
og austan kaldi og léttskýjab í fyrstu, en heldur vaxandi austanátt og
skýjaö meb köflum sí&degis.
• Breibafjöróur og Breióafjaróarmib: Austan stinningskaldi. Léttir
smám saman til.
• Vestfiróir, Strandir og Norburland vestra, Vestfjarbamib og
Norbvesturmib: Subaustan kaldi og léttir til í dag.
• Norburland eystra, Austurland ab Glettingi og Norbausturmib:
Subaustan kaldi og léttskýjab í innsveitum en smáel á mibum og an-
nesjum.
• Austfirbir, Austurmib og Austfjarbamib: Subaustan gola og skýj-
ab meb köflum, en austan kaldi og skúrir síbdegis.
• Subausturland og Subausturmib: Subaustan kaldi og vaxandi
skúraleibingar.
Haustskýrsla Seölabanka Islands:
Ekkert lát á skulda-
söfnun heimilanna
Eva Dröfn Stefánsson
Flugrániö í Noregi:
íslensk-norsk
kona í áhöfn-
inni
Eva Dröfn Stefánsson flug-
freyja var ein af áhöfn SAS flug-
vélarinnar sem var rænt í inn-
anlandsflugi í Noregi í fyrradag.
Eva Dröfn, sem er fædd árið
1956, á íslenskan fööur en
móðir hennar er norsk. Fjöl-
skyldan flutti til Oslóar þegar
Eva Dröfn var þriggja ára en
hún býr nú í bænum Drammen
í Noregi. Eva Dröfn hefur starf-
að hjá SAS undanfarin ár. Hún
kom heim til sín í fyrrinótt eftir
að hafa dvaliö um borð í flug-
vélinni á Gardemoen flugvelli í
sex tíma áður en flugræninginn
gafst upp. Hún var yfirheyrð af
norsku lögreglunni í gærmorg-
un en sagðist ekki hafa leyfi til
ab tala við blabamenn um at-
burðinn. ■
Skuldir heimilanna við lána-
kerfið hafa haldið áfram að
vaxa í ár og þá aðallega vegna
náms- og húsnæðislána, en
hlutur bankakerfisins í lán-
tökum heimilanna hefur
staðið í stað.
Frá árinu 1980 hafa skuldir
heimilanna vaxið úr því að
vera 13% af landsframleiðslu í
64%. Þessi mikla eftirspurn
heimilanna eftir lánsfé hefur
því m.a. stuðlað að því háa
vaxtastigi sem verið hefur frá
því vextir voru gefnir frjálsir.
Þetta kemur m.a. fram í haust-
skýrslu Seðlabanka íslands um
þróun peninga, gengi og
greiðslujöfnun. Þar kemur
einnig fram að í lok júní sl. sé
áætlað að lán til heimila hafi
numið um 264 miljörðum
króna og aukist um rúma 11
miljaröa síðustu tólf mánuð-
ina.
Helstu ástæbur fyrir þessari
skuldaaukningu eru raktar til
jákvæðra raunvaxta og verb-
tryggingar en fyrir þann tíma
var skuldsetning heimila mjög
lág vegna neikvæðra raunvaxta
og takmarkaðs abgangs þeirra
að lánsfé.
Seðlabankinn telur hinsvegar
erfitt að leggja mat á þab
hversu langt heimilin geta
gengið í sinni skuldsetningu,
sem nemur um 115% af ráb-
stöfunarfé heimila í stað 25%
1980. Bankinn bendir jafn-
framt á ab skuldsetning heimil-
anna getur orðib nokkru hærri
Iðulega hafa kaupfélögin tek-
ið yfir gjaldþrota eöa vonlít-
inn rekstur kaupmannsversl-
ana úti á landi og tekið að sér
þjónustu viö íbúana. Nú gerist
það að kaupmenn taka yfir
eöa leigja rekstur kaupféiags-
búöa, eins og nú er aö gerast á
Suðurnesjum, öfugt við þaö
sem áður var. Þar er Kaupfélag
Suðurnesja að leigja frá sér
smáverslanir eða að selja til
einkaaðiia. Ýmsar breytingar
eru að verða í matvörudreif-
ingunni.
„Það hefur margt gerst í mat-
vörudreifingunni hér á svæðinu
sem verður þess valdandi að við
gerum breytingar. Sannleikur-
inn er sá að litlu búðirnar voru
hérlendis en víba erlendis þar
sem verðtrygging er ekki til
staðar.
En þar sem heimilin eru farin
að nálgast efri mörk í mögu-
leikum sínurn til veðsetningar,
telur bankinn iíklegt að það fari
orönar byrði á okkur. Þær verða
varla reknar í dag nema af ein-
staklingum eða fjölskyldum.
Opnunartími þessara verslana er
gjarnan á kvöldin og um helgar
og það rekstrarform hentar okk-
ur ekki", sagði Guðjó,n Stefáns-
son, kaupfélagsstjóri Kaupfélags
Suðurnesja.
„Vegalengdir í dag eru orðnar
afstætt hugtak og þannig er
varla nema tíu mínútna akstur
frá Garðinum og Sandgerði í
verslanir okkar í Keflavík og
Njarðvík þar sem eru stærri búð-
ir og meira vöruval," sagði Guð-
jón.
Hann segir að fyrir 10 árum
hafi kaupfélagið tekið yfir rekst-
ur Kaupfélagsins Ingólfs í Sand-
að hægja á vexti lána til þeirra.
Þótt útlánatöp vegna heimila
séu talsvert lægri en töp vegna
annarra lána hjá lánastofnun-
um viröist þó farið að gæta vax-
andi vanskila og þá einkum í
húsnæðislánakerfinu. ■
gerði. Síðar komu útibú í
Grindavík þar sem lengi var rek-
in verslun. Þar er ekki pláss fyrir
fleiri en eina góöa verslun og
keypti kaupmaður þar rekstur
kaupfélagsins. Þá tók Kaupfélag-
ið að sér rekstur á gamalli kaup-
mannsbúð í Garðinum og rak
þar útibú í 5-6 ár, en sá rekstur
hefur nú verið leigbur hjónum
til reynslu í eitt ár. í Vogum var
útibú kaupfélagsins rekið í 5 ár
og var reksturinn seldur í fyrra.
Kaupfélag Suðurnesja hefur á
síðustu árum rekið stórmarkað-
inn Samkaup í Njarðvík, en auk
þess Kasko og Sparkaup í Kefla-
vík, auk útibúanna í Garbi,
Sandgerði, Vogum og í Grinda-
vík. ■
Suöurnes: Litlu útibúin ekki lengur rekin af kaupfélaginu:
Breyttir verslunarhættir
Uppfinning Einars Einarssonar, fjaöranlegir snjónaglar, í prófun hjá
Vag 8f Traffik í Svíþjóö og vekur áhuga hjá Volvo-verksmiöjunum
Erlendum framleiðanda
líst vel á hugmyndina
„Mér sýnist að göturnar í dag
séu jafnskítugar og þær voru
í gamla daga," segir Einar
Einarsson uppfinningamað-
ur. I rúma tvo áratugi hefur
hann unnið aö gerð snjóhjól-
barba, sem gætu orðib „vin-
samlegri" götunum en nú-
verandi tækni býbur upp á.
Einar er enn ab og gefst ekki
upp, þrátt fyrir talsvert skiln-
ingsleysi „kerfisins", en
áhuga hins almenna borg-
ara, lögreglu og slysavarna-
fólks. Frumgerb ab uppfinn-
ingu Einars er nú í rannsókn
hjá Vág & Traffik Institutet í
Svíþjób, virtu opinberu fyrir-
tæki sem annast um vegamál
þar í landi.
En hvað er Einar að hugsa?
„Hugmyndin hjá mér er
negldur hjólbarði meb fjaðran-
legum nöglum, sem eru plast-
fóðraðir og þar af leiðandi
mun léttari en venjulegir stál-
naglar. Þetta er rörnagli sem
slitnar jafnt ög dekkin og held-
ur fjöðrun allan tímann,"
sagði Einar. Naglarnir taka í
raun sjálfkrafa tillit til allra að-
stæðna og eru auk þess mun
hljóðlátari en stálnaglar þeir
sem nú eru notaöir.
Hugmynd Einars er í raun allt
í senn, umhverfismál, vegamál
og ibnaðarmál. Og hugmynd-
in er líka öryggismál, því nýju
naglarnir eiga að endast betur
og halda sér betur en núver-
andi gerð nagla, sem oft og
iðulega beyglast á barðanum,
vísa út og suður og virka í raun
eins og skautar, í stað þess ab
veita viðspyrnu.
Hér er um að ræða frumlega
hugmynd og hafa margir veg-
samað hana. Til dæmis sænski
hjólbarbaframleiðandinn
Gislaved, sem spáir því að hér
kunni að vera möguleiki á
mikilli framleiðslu. Ennfremur
hafa Volvo- verksmiðjurnar
lýst yfir áhuga og vilja fá ab
fýlgjast með framvindu þróun-
arinnar og jafnframt kvaðst
verksmibjan reibubúin ab láta
fara fram prófun á hjólbörðun-
MAL DAGSINS
____________SÍMI: 99 56 13______________
Spurt er: Á hib opinbera ab greiba ferbakostnab maka rábherra
og embættismanna vegna utanferba þeirra á vegum ríkisins?
Álit
lesenda
Síðast var spurt:
Á aö afnema
tvísköttun
lífeyrisgreiöslna?
Mínútan kostar Kr. 25.-
um í samvinnu við Gislaved.
Einar segir að forráðamenn
Vag & Traffik í Svíþjóð hafi
sagt sér á dögunum ab rann-
sóknir þeirra og prófanir
gengju vel. Hins vegar þarf að
gera aðrar og dýrari prófanir í
kjölfarið. Sagði Einar að hann
leitaði nú stuðnings hér á
landi til að svo mætti verða.
Sagðist hann vongóður um að
málið fengi stuðning hér, enda
eru íslendingar nú að leita
tækifæra til hvers konar ný-
sköpunar í iðnaði.
Þessi hugmynd Einars um
fjaðranlega snjónagla er í raun
framhald af fyrri hugmyndum
hans frá árum áður. Hann hef-
ur fengið einkaleyfisvernd í
Bandaríkjunum en segir að
síðan hafi hann gert ýmsar
breytingar. Sjálfur hefur Einar
smíðað naglana og annab sem
til þarf. ■
Þannig lítur frumsmíbi hjólbarba
Einars út.
BEINN SIMI
AFGREIÐSLU
TÍMANS ER
631 • 631