Réttur - 01.08.1964, Blaðsíða 30

F.INAR OLGEIRSSON:
Meistari Þórbergur 75 ára
í ár er Þórbergur Þórðarson 75 ára og Bréf til Láru fertugt.
Það er ástæða fyrir sósíalistiska alþýðu íslands að staldra, þó
ekki sé nema örstutt, við á slíkum tímamótum, að íhuga hvað hún
s meistaranum Þórbergi að þakka, — ekki aðeins fyrir list hans,
skáldskap og hugarflug allt, — það þakkar nú öll þjóðin og heyrist
stundum mest í þeim, er sízt skyldi, — heldur fyrir boðskapinn, sem
liann hefur flutt alþýðu alla sína ævi, og á svo einstæðan hátt, að
þess munu naumast önnur dæmi að sósíalisminn hafi verið boð-
aður þannig.
„Bréf til Láru“ er eins konar kommúnistaávarp íslendinga, —
eitt furðulegasta og dásamlegasta áróðursávarp og listaverk, sem
nokkru sinni hefur boðað sósíalismann. Grunntónn þess er einmitt
hoðskapurinn. Ekki hefur humoristinn Þórbergur fyrr sagt að
„grunntónn tilverunnar væri meinlaust grín“, en spámaðurinn Þór-
hergur lætur engan minni en sjálfan Drottin allsherjar tilkynna
aðalniðurstöðu umþenkinganna: „Vér breytum skipulaginu" — og
draumamaðurinn Þórbergur lýsir því hvernig byltingin í Reykjavík
gerist. „Bréf til Láru“ er eins og bókmenntalegt tónahaf, ein sósíal-
istisk sinfónía, þar sem leikið er á hina ólíkustu og óskyldustu
strengi. Það er sem eldmóður Tolstojs og hreinskilni Rousseaus,
eggjanir Upton Sinclairs og ævintýrasnilld Andersens renni saman
í einn allsherjar samhljóm með þungu undirspili drauma- og drauga-
sagna íslenzkra, ádeilna á fortíð og nútíð, — allt í hinum klassiska
þórbergska útsetningi, endand.i með þeim básúnuhljóm himnaríkis,
er boðar byltinguna. Skyldi nokkurs staðar í sósíalistiskum bók-
menntum heims finnast slíkt undirspil við boðskap marxismans, slík
sinfóníuhljómsveit, þar sem einn meistari leikur á öll hljóðfærin?
Það varð sem „Bréf til Láru“ yrði sjálft sá básúnublástur, sem
boðaði þá atlögu íslenzkrar alþýðu, er hófst á því ári, þá sleitidausu