Morgunblaðið - 28.06.2007, Page 27

ðar á
n, sem
hann í
mi í viku-
sætisráð-
eyti þau
isley,
Norður-
jórnar í
ð þekktur
r auk-
aðdáandi
Honum
ubúinn til
nmálaarm
A), Sinn
n orð
æðu, sak-
ttugi þau
valdið.
r vel unn-
g óskaði
tarfi
st að end-
Norður-
ar deila
ar nú
A heyra
snar á
eta-
gið í gær.
wn á fund
ð hennar
til að mynda nýja ríkisstjórn Verka-
mannaflokksins. Hann þykir líkleg-
ur til að tilkynna um mannabreyt-
ingar strax í dag, m.a. verður Brown
að skipa nýjan fjármálaráðherra, en
hann hefur sem kunnugt er sjálfur
gegnt því starfi undanfarin tíu ár.
Jafnframt verður hann að skipa nýj-
an innanríkisráðherra, en John Reid
lætur nú af störfum. Þá voru vanga-
veltur um að Margaret Beckett ut-
anríkisráðherra myndi hætta einn-
ig.
Rætt hefur verið um að Brown
myndi finna gott embætti handa
nánasta ráðgjafa sínum undanfarin
ár, Ed Balls, og sá möguleiki er fyrir
hendi að hann skipi Jack Straw fjár-
málaráðherra. Straw kæmist þar
með í hóp fárra manna til að gegna
þremur mikilvægustu ráðherraemb-
ættunum, innanríkis-, utanríkis- og
fjármálaráðherraembættunum.
Aðrir sem nefndir hafa verið til
sögunnar eru: Alistair Darling, nú-
verandi iðnaðar- og viðskiptaráð-
herra, Hilary Benn, ráðherra þróun-
armála, David Miliband
umhverfisráðherra og Douglas Al-
exander samgönguráðherra.
Brown hefur beðið lengi eftir því
að fá sitt tækifæri, en það er verst
varðveitta leyndarmál breskra
stjórnmála síðustu áratuga að þeir
Blair og Brown sömdu um það á
fundi sín í millum sumarið 1994 að
Blair myndi víkja fyrir Brown er
fram liðu stundir.
Nú er stundin loksins runnin upp
fyrir Brown (biðin varð lengri en
hann vildi) og hann tekur þrátt fyrir
allt við þokkalegu búi. Skoð-
anakannanir síðustu mánuði og ár
hafa að vísu flestar sýnt, að íhalds-
menn hefðu meira fylgi, en Brown
hefur öll færi á að setja mark sitt á
embættið og takist honum vel upp
er ekki útilokað að hann tryggi
breska Verkamannaflokknum
fjórða kosningasigurinn í röð.
„Ég mun gera mitt besta“
Blair byrjaði sinn síðasta fyr-
irspurnatíma sem forsætisráðherra
í gær á því að minnast breskra her-
manna sem fallið hafa í Írak. Hann
kvaðst harma þær hættur sem liðs-
menn breska hersins mæta dag
hvern í Írak og Afganistan en hrós-
aði þeim jafnframt fyrir hugrekki.
Aðildin að herförinni í Írak er
vitaskuld það mál, sem helst skyggir
á valdaferil Blairs í Bretlandi.
Ákvörðunin var umdeild innan
flokks sem utan og í raun má rekja
brotthvarf Blairs nú til hennar.
Brown hefur fyrir sitt leyti við-
urkennt að Íraksstríðið hafi klofið
bresku þjóðina, en erfitt er að sjá að
hann geti kúvent stefnu stjórnar,
sem hann hefur átt aðild að, og að-
stæður leyfa heldur ekki að herinn
sé kallaður heim í skyndingu.
Óumdeilt er að Blair fer í sögu-
bækur sem farsæll leiðtogi, Verka-
mannaflokkurinn hefur t.d. aldrei
áður unnið þrennar þingkosningar í
röð, svo það eitt sé nefnt. Frétta-
skýrendur eru á hinn bóginn flestir
sammála um að Blair hafi farið sér
of hægt í þeirri „byltingu“ sem „nýi“
Verkamannaflokkurinn lofaði í
kosningabaráttunni 1997.
Tvíeykið Blair og Brown hefur að
vísu ríkt yfir mikilli velmegun í
Bretlandi og tilraunir hafa verið
gerðar til að stokka upp í mennta-
og heilbrigðismálum. Af ummælum
Browns í gær að dæma, sem hann
lét falla á tröppum Downing-strætis
10 eftir að hafa hlotið náð fyrir aug-
um Elísabetar drottningar sem
næsti forsætisráðherrar rík-
isstjórnar hennar hátignar, telur
hann hins vegar mikið verk óunnið í
þessum efnum. Hann sagðist hafa
heyrt raddir þeirra sem biðja um
breytingar, þeim óskum yrði ekki
mætt með gamaldags stjórnmálum.
Hann hygðist því rétta út hönd til
fleiri en bara þeirra, sem tilheyra
tilteknum stjórnmálaflokkum. Sam-
eiginlegt takmark væri að efla hag
Bretlands. „Ég mun gera mitt allra
besta. Því lofa ég öllum íbúum Bret-
lands,“ sagði Brown.
david@mbl.is
ið, heitir því
r breytingum
Reuters
tt hlutverk Gordon Brown og kona hans, Sarah, fyrir framan inngang Downing-
ætis 10 í gær þar sem breski forsætisráðherrann býr og starfar. Brown er númer 52 í
ð breskra forsætisráðherra og fær a.m.k. þrjú ár til að setja mark sitt á embættið.
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. JÚNÍ 2007 27
Eftir Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
HALLDÓRA Ólafsdóttir, yfirlækn-
ir á bráðamóttöku á göngudeild og
starfandi sviðsstjóri lækninga á
geðsviði Landspítala – háskóla-
sjúkrahúss, og Eydís Sveinbjarnar-
dóttir, sviðsstjóri hjúkrunar á
geðsviði, segja að mjög mikill vilji
sé innan sviðsins að leggja áherslu á
samfélagsgeðlækningar hérlendis
en spurningin sé um fjármagn og
mannafla.
Páll Matthíasson geðlæknir segir
í viðtali við Morgunblaðið um
helgina að aðkallandi sé að leggja
áherslu á samfélagsgeðlækningar
hér á landi, en samfélagsgeðlækn-
ingar ganga út á það að sérfræð-
ingar fari í auknum mæli út til
fólksins frekar en að starfa inni á
heilbrigðisstofnunum.
Kallar á fólk með reynslu
Halldóra Ólafsdóttir segir að
þetta séu orð í tíma töluð. Starfs-
menn geðsviðs hafi reyndar rætt
þetta mál í mörg ár og ljóst sé að
með svona fyrirkomulagi sé hægt
að veita miklu betri þjónustu en nú
þekkist. Hins vegar sé ljóst að
breytingin spari ekki fjármuni og
auk þess kalli hún á öflugt og sam-
hæft starfsfólk, fólk með mikla
reynslu. Að undanförnu hafi gengið
illa að manna ýmsar stöður á spít-
alanum, meðal annars vegna launa-
kjara, til dæmis stöður iðjuþjálfa,
hjúkrunarfræðinga og sálfræðinga.
Samfélagsgeðlækningar krefðust
starfsmanna til lengri tíma, því
þetta væru ekki störf sem fólk færi í
í nokkra mánuði. Áætlað væri að
hver fagmaður gæti í mesta lagi
sinnt átta til tíu sjúklingum og gert
væri ráð fyrir því að kostnaður við
hvern sjúkling væri sambærilegur
við kostnað inni á geðdeildum.
Páll segir að koma megi kerfi af
þessu tagi á laggirnar á tveimur til
þremur árum og frumkvæðið og út-
færslan verði að koma frá Land-
spítalanum. Halldóra tekur í sama
streng og segir ekkert vit í að reka
þessa þjónustu nema út frá geð-
deildinni, því yrði hún sett upp utan
deildarinnar væri tilhneiging til
þess að taka inn minna veikt fólk.
Á réttri leið
Á Kleppi er vettvangsteymi sem
styður langveikt fólk við að búa ut-
an stofnana og heimahjúkrun
heilsugæslunnar er annað dæmi um
lækningar af þessu tagi. Halldóra
segir að samfélagslækningar geð-
deildar séu mjög ofarlega á óska-
listanum og jafnvel efst, en þær
verði að vera öflugri en bæði þessi
teymi til að ná til veikari sjúklinga.
„Þetta er framtíðin,“ segir Eydís
Sveinbjarnardóttir og bendir á að
margir starfsmenn geðsviðsins hafi
kynnst lækningum af þessu tagi er-
lendis. Vettvangsteymi hafi byrjað
hægt og rólega á Kleppi, en það
kosti sitt og sé ekki nógu þverfag-
legt. Tveir hjúkrunarfræðingar og
tveir sjúkraliðar fari heim til 30 til
40 manns. Samfella þurfi að vera í
þjónustunni, jafnt um helgar sem
aðra daga og starfið hafi gengið
framar vonum en fleiri fagstéttir
þyrftu að koma inn í þessa vinnu.
Eydís segist líka vilja sjá svona
teymi vinna með börnum og ung-
lingum. Á barna- og unglingageð-
deild, BUGL, hafi tekist að stytta
innlagnir með því að hjúkrunar-
fræðingar hafi farið heim til sjúk-
linga eftir innlögn og áhugi sé á að
vinna þannig áður en komi til inn-
lagnar en skort hafi mannafla til
þess. „En við erum að færast í rétta
átt,“ segir hún.
Fagþekking er ekki nóg, að sögn
Eydísar. Hún bendir á að hjúkrun-
arfræðingar séu með vanari stétt-
um til að fara heim til sjúklinga en
læknar séu til dæmis alveg hættir
því. Nálgunin í návígi við sjúkling-
inn á heimavelli hans skipti miklu
máli og þá þekkingu þurfi að efla.
Morgunblaðið/Ásdís
Samfélagsgeðlækningar Lagt er til að geðlækningar fari frekar fram
utan stofnana eins og geðdeildar LSH en samt á hennar vegum.
Samfélagsgeðlækn-
ingar ofarlega á lista
Í HNOTSKURN
» Páll Matthíasson segir aðsamfélagsnálgunin skili
sér í mun meiri ánægju sjúk-
linga og aðstandenda þeirra.
» Þverfagleg samfélags-teymi mynda tengsl og
traust við sjúklinginn og fjöl-
skyldu hans á vettvangi sem
hugnast þeim betur.
» Páll Matthíasson segir aðheimameðferðarteymi á
Englandi geti fækkað inn-
lögnum um allt að 25%.
Halldóra
Ólafsdóttir
Eydís
Sveinbjarnardóttir
TONY Blair var vinsæll með þjóð
sinni lengi framan af en hern-
aðaraðgerðir NATO í Kosovo
1999 og sú forysta sem Blair tók í
þeim málum olli því, að til varð
fylking manna sem kalla má hat-
ramma andstæðinga hans. En
innrásin í Írak olli straum-
hvörfum og stuðlaði að miklum
óvinsældum forsætisráðherrans.
Áður sýndu kannanir gjarnan að
persónuvinsældir Blairs voru
meiri en Verkamannaflokksins
en í seinni tíð hefur sú þróun snú-
ist við og Blair var orðinn drag-
bítur á flokki sínum sem fyrr en
síðar þarf að heyja kosningar
enn á ný.
Reuters
upp fyr-
ins stóðu
ak.
Írak
varpar
skugga
MANNAN bindilektín (MBL) getur
stuðlað að hreinsun mótefnafléttna
úr blóði, en mótefnafléttur eru
bólguvaldar sem geta átt þátt í til-
urð bólgusjúkdóma.
Þetta kemur fram í grein sem
birtist nýlega í breska fagtímarit-
inu Clinical & Experimental Imm-
unology eftir Sædísi Sævarsdóttur,
lækni og doktor í ónæmisfræði, og
samstarfsmenn hennar, Helga
Valdimarsson, Björn Rúnar Lúð-
víksson, Kristján Steinsson og
Gerði Gröndal. Rannsóknarhóp-
urinn hefur áður í samstarfi við
danska vísindamenn framkvæmt
fyrsta stig lyfjaþróunarferlis á
MBL-gjöf sem lyfi, nokkurs konar
uppbótarmeðferð, og segir Sædís
að MBL-magn í blóði þátttakenda
hafi náð eðlilegum styrk og ekki
hafi orðið vart við neinar auka-
verkanir.
Verðlaunaverkefni
Í ársbyrjun 2005 fékk Sædís
Sævarsdóttir verðlaun fyrri verk-
efni sitt „Getur mannan bindilektín
gagnast við áhættumat á krans-
æðastíflu?“ Niðurstöður Sædísar
og samstarfsmanna hennar bentu
til þess að ákveðið sermisprótein,
sem gegnir hlutverki við bólgu-
svörun, hafi hugsanlega verndandi
áhrif gegn kransæðastíflu. Sædís
segir að þá hafi blóðmagn af þessu
MBL-próteini verið tengt við
áhættu á kransæðasjúkdómi
seinna meir og komið í ljós að lágt
MBL tengdist áhættu á krans-
æðasjúkdómi. Í annarri rannsókn,
sem hafi verið birt í fyrrahaust,
hafi verið sýnt fram á að lágt MBL
tengdist áhættu á rauðum úlfum,
bólgusjúkdómi, sem gæti lagst á
ýmis líffærakerfi. „Í þessum rann-
sóknum okkar á MBL höfum við
verið að athuga hvort magn af
þessu próteini geti tengst áhættu-
sjúkdómum eins og kransæðastíflu
og rauðum úlfum,“ segir hún.
Sædís segir að í framhaldinu
hafi rannsóknin beinst að því með
hvaða hætti MBL gegndi hlutverki
í þessum sjúkdómum. Vitað væri
að það gegndi hreinsihlutverki í
líkamanum, eins konar hreinsiefni
sem virkar til dæmis á dauðar
frumuleifar og ýmsa sýkla, og í
nýjustu rannsókninni hefði verið
athugað hvort MBL gæti stuðlað
að hreinsun svonefndra mótefna-
fléttna. Þær væru til í öllum en í
mismiklu magni og mynduðust
þegar til yrðu mótefni við ýmsum
ögnum, þ.e. agnirnar og mótefnin
mynduðu mótefnafléttur. Þær
virtust gegna lykilhlutverki í rauð-
um úlfum. Einnig bentu fjölmarg-
ar rannsóknir til þess að þær
tengdust áhættu á krans-
æðasjúkdómi. „Við könnuðum
hvort einhver tengsl væru á milli
magns af MBL og magns af mót-
efnafléttum í blóði og fundum út
að þeim mun minna af MBL þeim
mun meira af mótefnafléttum,“
segir Sædís, sem er í klínísku sér-
námi og stundar rannsóknir við
Karólínska sjúkrahúsið í Stokk-
hólmi. „Niðurstöðurnar styðja að
MBL geti hjálpað til við að hreinsa
þær út úr blóði.“
Ákveðið prótein gegn
bólguvöldum í blóði
Rannsókn ís-
lenskra vísinda-
manna birt
Morgunblaðið/Árni Torfason
Vísindamaður Sædís Sævars-
dóttir, læknir og doktor í ónæm-
isfræði, er í klínísku sérnámi og
stundar rannsóknir við Karólínska
sjúkrahúsið í Stokkhólmi.