Samvinnan - 01.10.1967, Blaðsíða 37

Hermenn á veröi í Petrógrad vorið 1917.
Á ökrunum, lestarstöðvunum og götum
bæjanna gat einungis að líta konur,
drengi og stúlkur á táningaaldri, og börn.
Hún minntist þess oft, þegar þau voru
komin heim til Petrógrad, þar sem „spor-
vagnarnir voru troðfullir af rússneskum
hermönnum."
Lestin hafði viðkomu í Karlsruhe,
Frankfurt og Berlín. Meðan hún beið á
hliðarbraut í Berlín, komu nokkrir þýzk-
ir sósíaldemókratar inn i lestina, en
Lenín hafði engan áhuga á að eiga tal
við þá. Aðeins Róbert litli hljóp inn í
klefann til þeirra og hóf að spyrja þá
á frönsku: „Hvað gerir lestarstjórinn?“
En þrátt fyrir einstaka tafir, var auð-
sjáanlegt að lest þeirra naut beztu fyrir-
greiðslu, sem samgöngukerfi landsins gat
veitt. í Halle til dæmis varð lest sjálfs
þýzka krónprinsins að bíða nokkrar
klukkustundir, þar til lest Leníns var
komin fram hjá. Rússnesku útlagarnir
eyddu síðustu nótt sinni í Þýzkalandi inni
í læstu herbergi í Sassnitz.
Hinn „innsiglaði" hluti leiðarinnar var
að baki daginn eftir (13. apríl, að því er
flestir telja), þegar hópurinn steig um
borð í ferju, sem flutti hann til Svíþjóð-
ar. Þau komu til Trælleborg skömmu fyr-
ir myrkur. Nokkrir Rússanna höfðu kennt
sjóveiki, en þeir náðu sér á hinni stuttu
járnbrautarferð til Málmeyjar og nutu
með prýði smurbrauðskvöldverðarins,
sem nokkrir sænskir sósíaldemókratar
höfðu búið þeim þar. Eftir stutta við-
dvöl í Málmey stigu þau aftur upp í lest,
og nú var ferðinni heitið til Stokkhólms.
Hópurinn kom til Stokkhólms að
morgni hins 14. apríl, og þar beið þeirra
hjartanleg móttaka. Sænskir vinstrisinn-
ar, auk friðarsinnans Carls Lindhagens,
biðu þeirra í biðstofu stöðvarinnar, sem
haföi verið skreytt rauðum fánum. Á
eftir fylgdi sameiginlegur fundur og
kvöldverður á hóteli bæjarins. Núna fyrst
bárust Lenín fregnir af því, að bráða-
birgðastjórnin í Rússlandi — studd af
framkvæmdanefnd sovétsins í Petrógrad
— hefði fallizt á að leyfa hópnum að
koma til landsins, en leyfið var hins veg-
ar bundið við þá úr hópnum, sem voru
rússneskir þegnar. Svisslendingurinn
Platten og Austurríkismaðurinn Radek
ákváðu samt sem áður að halda áfram
ferðinni með Lenín.
í Stokkhólmi setti rússneski aðalræð-
ismaðurinn stimpil sinn á vegabréf hinna
rússnesku ferðafélaga Leníns — og á
vegabréf Leníns að auki — en samt sá
hann enn fyrir örðugleika. Þess vegna
bað hann hina sænsku gestgjafa sína að
bæta undirskriftum sínum á vegabréfin,
sem áður höfðu hlotið áritun alþjóða-
nefndar sósíalista í Zurich, og veita þann-
ig samþykki sitt fyrir því, að hópurinn
ferðaðist um í nafni og erindagjörðum
byltingarinnar.
Bandamenn vissu um komu Leníns til
Svíþjóðar, og af þeirra hálfu var það
íhugað, hvort ástæða væri til að reyna
að neyða sænsku stjórnina til að stöðva
rússnesku útlagana. En þeim hugmynd-
um var fljótlega hafnað. Eins og Howard
lávarður komst að orði, þá „virtist skyn-
samlegra að láta hlutina hafa sinn gang
en að fara að skipta sér af málum, sem
virtust ekki geta breytt neinu úr því sem
komið var.“ Jafnvel í maí árið 1917
kallaði David R. Francis, sendiherra
Bandaríkjanna í Petrógrad, Lenín „öfga-
fullan sósíalista", sem hefði „látið frá
sér fara heil býsn af heimskulegu masi.“
Það var ekki fyrr en seinna, þegar hlut-
verk Leníns í hernaðarlegri niðurlæg-
ingu Rússlands í styrjöldinni hafði kom-
ið fullkomlega í ljós, að Winston Churc-
hill gat ásakað Þjóðverja fyrir að hafa
snúið „einu sínu versta vopni“ gegn Rúss-
um. Churchill sagði, að Þjóðverjar hefðu
notað eiturgas og eldvörpur á vesturvíg-
stöðvunum, en á austurvígstöðvunum
hefðu þeir flutt Lenín í lokuðum vagni
eins og farsóttarbakteríu frá Sviss til
Rússlands.
Meðan Lenín dvaldist í Stokkhólmi, las
hann nokkur eintök af Pravda, og varð
óánægður með ritstjórnargreinarnar,
sem hann taldi alltof sáttfúsar gagnvart
bráðabirgðastjórninni. Hann ræddi einn-
ig við nokkra bolsévíka, sem unnu að
því að setja á laggirnar flokksmiðstöð í
Stokkhólmi. Allan tímann hélt hann og
stöðugu sambandi við Jaakov Ganetsky,
sem fæddur var í Póllandi og hafði þar
boriö nafnið Jakob Furstenberg, en lézt
nú vera kaupsýslumaður í Stokkhólmi og
hafði komið til móts við ferjuna í Trælle-
borg. Ganetsky var ófríður og heldur
ógeðugur maður. Fyrr á árinu hafði hann
lent í kröggum gagnvart dönskum yfir-
völdum vegna smygls á eiturlyfjum til
Þýzkalands og Rússlands, en hann hafði
innt af hendi dygga þjónustu sem milli-
göngumaður Leníns, er hann tók við orð-
sendingum frá honum í Zúrich og kom
þeim áleiðis til Petrógrad. Hann hafði
einnig unnið vel að söfnun og útvegun
fjármagns og innt af hendi önnur störf.
Lenín og ferðafélagar hans stigu upp
í kvöldlestina frá Stokkhólmi og lögðu
af stað í ferðina til Finnlands, sem þá
37