Vikan - 06.07.1978, Blaðsíða 34

gleði hans og starfsorka er með ólíkindum.
og hann hefur ekki látið heimsfrægðina
rugla sig í ríminu, eða breyta skaphöfn
sinni.
Við opnun sýningarinnar sýndist mér
Erró nánast dálítið feimnislegur. Móður-
systir hans. Guðmunda Kristinsdóttir.
sagði mér, að hann hefði ekkert breyst i
skaphöfn, hann væri að sönnu löngu
orðinn heimsmaður, en hroka ætti hann
ekki til.
FYRSTU SÝNINGUNNI
AFBURÐA
VELTEKIÐ
Ég veit. að margir eru forvitnir um Erró
og hans einkahagi og hafa nú fengiö skýrari
mynd af honum eftir viðtöl í dagblöðunum.
En hvernig var honum tekið. er hann sýndi
hér i Reykjavik í fyrsta skipti þann 27. apríl
1957?
Á þessum tíma er ég að hefja störf sem
blaðamaður við Þjóðviljann og skrifa frétt.
þar sern ég leyfi mér að segja í undir-
fyrirsögn: „Sýning. sem flestir ættu að
skoða” og í lok fréttarinnar: .hér er á
ferðinni efnismaður. sem mikils má af
vænta í framtíðinni." Ég skal játa. að ég
varð mjög hrifinn af verkum Errós. sem þá
hét reyndar Ferró, og nokkrum dögum
síðar birti ég alllangt viðtal við hann. Þar
segir m.a.:
„— Hvernig vildi það til, að þú ákvaðst
að gerast listmálari?
— Það var nú Kjarval, sem kveikti fyrsta
neistann. Hann kom oft að Klaustri (Erró
var þar til tvítugsaldurs, en hann er fæddur
á Ólafsvík árið 1932, innskot Vikunnar) og
gaf mér þá liti og pensla og önnur áhöld,
sem mér þótti mjög gaman að handfjatla.
17 ára fór ég í Handíðaskólann og var þar í
þrjá vetur ..."
SELDI 6 MYNDIR Á
FYRSTU SÝNINGUNNI
í MÍLANÓ
Síðan lá leiðin til Noregs, og þar deildi
Erró herbergi með Braga Ásgeirssyni
listmálara. Erró skýrir frá því, að sína
fyrstu sjálfstæðu sýningu hefði hann haldið
í Mílanó, og seldi hann þá 6 myndir. Síðar í
viðtalinu er spurt unt framtíðaráform:
— „Ég álít mig nú eiginlega nýbyrjaðan,
rétt að losna við mestu áhrifin frá
skólanum, og tel, að best sé að halda sér
opnum fyrir öllum áhrifum eins lengi og
mögulegt er. Ég þarf að læra mikið enn og
álit, að þann lærdóm og reynslu fái ég
aðeins erlendis — en ég er ekki að flytja úr
landi, eins og mér finnst hafa komið fram í
blaðaskrifum hér.”
Og síðar er spurt, hvernig hann vinni
mynd.
— „Þegar-ég byrja á myndum, hef ég allt
efni og verkfæri við höndina, og vinn þær
fljótt og án frekari undirbúnings, þvi þær
hafa verið að skapast í vitundinni á löngum
tíma og standa því skýrar fyrir hugskot-
sjónum mínum, þegar ég byrja.
— Sýningin?
— Hefur satt að segja komið mér mjög á
óvart, því fólk hefur valið sér þær myndir,
sem ég áleit, að væru ekki við alþýðuhæfi.
og það sem meira er, fólk nennir að horfa á
myndirnar. Sumir hafa meira að segja
komið oft. Ég hef reynt að stilla verði
myndanna í hóf, svo flestum sé fært að
kaupa mvnd, ef þá langar til þess. Mér
finnst ánægjulegt, að einmitt ungt fólk
hefur keypt margar myndanna.”
Nú skulum við skoða Morgunbkðið frá
sama tíma. Sagt er frá sýningunni í frétt,
sem er ítarleg, og tónninn er vinsamlegur.
Þar kemur m.a. fram, að Patreks-
fjarðarkirkja hefur keypt af Guðmundi
fjórar myndir „til skreytingar á prédikunar-
stól kirkjunnar.” í lok fréttarinnar segir:
„Ummæli um sýningar Guðmundar
erlendis bera þess vott, að hann þykir hafa
skapað sérstæðan og persónulegan stíl í
málverkum sínum, og gætir þar mikils
hugmyndaflugs.”
í frétt þann 3. maí 1957 segir: „... seldi
yfir 80 myndir á 6 dögum. . . . hefur enginn
listmálari selt svo margar myndir á sýningu
síðan Veturliði hélt sýningu hér í bæ fyrir
nokkrum árum . . .”
Þann 8. maí skrifar Valtýr Pétursson
dóm um sýninguna og segir m.a.: „Um það
verður ekki deilt, að hér er hæfileikamaður
á ferð, sem margt reynir og er óhræddur
við að láta tilfinningar sínar í Ijós. Skaphiti
og gáski, vinnugleði og áræði, einkenna
verk málarans ... Guðmundur getur
komist langt í framtíðinni, ef áframhaldið í
list hans verður að sama skapi og sá áfangi,
er hann hefur þegar náð, og vonir verða við
hann tengdar. Ég óska Guðmundi til
hamingju með þessa sýningu, sem mikill
fengur er að!”
„EINSTAKUR VIÐBURÐUR”
í frétt Morgunblaðsins 12. niaí segir, að
nú hafi 3.200 manns séð sýninguna og 102
myndir seldar, „.. . en það er einstakur
viðburður á listsýningu hér á landi. Og þar
að auki er þetta í fyrsta sinn, sem
Guðmundursýnirhérheima ...”
Af þessum tilvitnunum má ráða, að
Guðmunda Kristínsdóttir, móðursystir
Guðmundar, heldur hér á olíumynd af Systra-
stapa, sem Guðmundur gerði árið 1944, þá 12
ára gamall. Kannski er þetta fyrsta mynd
Guðmundar, sem hefur varðveist Guðmunda
sagði, að Kjarval hefði gefið honum strigann,
en litina fékk Guðmundur úr túpum, sem
Kjarval var búinn að fleygja. Þegar Guðmundur
héh sína fyrstu sýningu, skrrfaði Kjarval lítið
bréf, sem birtist i Þjóðviljanum. Það hljóðar
svo: Bréf tíl G.G. Ferró, snillings og listmálara
Elsku Gummi minn.
Þú varst búinn að búa til undurfallega vatns-
litamynd af Systrastapa, áður en við kynnt-
umst Sennilega er sú mynd enn austur á
Klaustri. Ég er dálítið mikið hugfanginn af
sýningu þinni hér. Mér finnst þú stórágætur G.
G. Ferró, litli drengurinn svona svona stór —
geysar bara á því ótrúlega, ertu kannski að
Prófílera okkur alla í landslaginu? Heill þér með
ágætum blessaður, og hafðu þökk góða fyrir
finlega og stórkallalega sýningu og lærdóms-
listalega
Jóh. S. Kjarval
almenningur tók verkum Guðmundar í
upphafi fádæma vel. Morgunblaðið spyr
hann, hvort hann hafi átt von á svo
góðum viðtökum.
„Ég bjóst við að losna við ef til vill
34VIKAN 27. TBL.