Skírnir - 01.12.1920, Blaðsíða 55

Jón Arason og „landsrjettindin.11
Hr. dr. Páll E. Ólason liefur í bók sinni um Jón biskup Ara-
son látið þá skoðun í ljós, að Jón bafi í baráttu sinni við konungs-
valdið ekki aðeins viljað verja forna kaþólska trú, heldur og hin
fornu landsrjettindi; barátta hans hafi verið bœði kirkju
>eg og pólitísk; þetta kemur svo oft fyrir í síðara hluta bókar-
innar, að ekki er þörf að greina staðina; jeg bendi þó á bls. 228
°- s. frv. Jeg álít, að þessi skoðun sje ekki rjett og að hún stafi
af misskilníngi, sjerstaklega á orðum í einu brjefinu.
Jeg vil byrja með þeirri almennu setningu, að á dögum Jóns
biskups og lengi þar á eftir var yfir höfuð að tala ekki mikil til-
finning fyrir rjettindum landsins í þeirri veru og þeim skilningi,
8em hjer um ræðir. Það er ekki fyrr en löngu siðar, að hún lifnar.
■Mótl þessu er ekki það, að bæði Jón og margir aðrir, bæði á undan
honum og eftir, vísa oft til fornra laga, til fornia »privilegia« og
Þ®ss konar — andspænis einhverju, sem þótti gjörræði frá kon
Utlgs hálfu, eða helst annara, sem áttu við stjórn landsins af hans
hendi. Þar undir heyrðu og öll þau lög sem snertu trúna og
kirkjuna. En slíkar tilvitnanir eru alls ekki neitt Bjerstaklegt í
fari og hugsunarbætti Jóns biskups.
Jeg vik að þeim stað, sem er gruudvöilurinn eða sýnist vera
Ondir þessari skoðun dr. Páls, sem jeg nefndi. Hann segir sjálfur
(á 229. bls.) að eftir að Kristján 3. hafði »náð undir sig Dan-
mörku og Noregi virðist engin mótstaða hafa átt sjer stað við
hann af hálfu Jóns biskups Arasonar, nje heldur Ögmundar bisk-
ups«. Nei, auðvitað, því að engum datt annað í hug, en að kou-
Uogur væri rjettur höfðíngi landanua í fuliu samræmi við foru lög.
Þegar kirkju8kipuninin kom til íslands — hvernig snerist Jón
^ðheuniþá? Þarummát. d. lesa í bókinni á 230. bls. o. s. frv. Jóni
skupi er auðsjáanlega eiugöngu trúin fyriröllu öðru. Hann skírskotar
1 ^þess embættis og átrúnaðar«, sem binum visustu lærðn mönu-