Iðunn : nýr flokkur - 01.12.1932, Blaðsíða 46

332
Stofnenskan.
IÐUNN
Mér er ekki vel ljóst, hversu mikla kunnáttu doktor
Guðmundur felur í orðunum „að verða leikirtri í a'ö nota
þennan orðiaforða í ræðu og riti“. En hitt veit ég, að
til þess að tala eða rita alment mál þurfa menn á
mörgum þúsundum hugtaka að halda. Og þetta gildir
vitanlega eins um stofnensku sem hvert annað tungu-
mál. Til þess að geta orðað þennan hugtakáfjölda á
stofnensku, þarf að viðhafa þrjár aðferðir. í fyrsta
lagi að nota þessi 850 orð, sem leyfð eru í almennu
máli. í öðru lagi að bjargast við samsetningar þessara
orða að því leyti, sem hæigt er. Og í þriðja lagi að
bedta umskriftum. Sá hugtakafjöldi, sem ekki yrði unt
að fæ:ra í búning öðru vísi en með umskriftum, rnundi
áreiðanlega skifta þúsunduim. Umskriftimar verður
stofnensku-iðkandinn anniaðhvort að læra utanbókar úr
stofnenskuritum eða hann verður að semja þær sjálfur
jafnóðum og hann þarf á þeim að halda. Ef hann verður
að læra þær, þá staðhæfii ég, að það taki hann lengri
tíma en að tileinka sér samsvarandi orðafjölda í 'kenslu-
bók í venjulegri ensku. Aö þessi staðhæfing mín sé
rétt, það getið þið sjálf gengið úr skugga um af um<-
skriftunum hér að framan. Ég vil að eins benda ykkur
á sem dæmi, að í staöinn fyrir að læra orðið „paradox“
þyrfti ég að festa mér í minni orðrétf tvær misnmnandi
umskiáftir, í staðinn fyrir „globe“ þrjár umskriftir, í
staðinn fyrir „jealous" fimm umskriftir o. s. frv. En ef
stofnensku-notandinn ætti að semja umskriftirnar sjálfur,
þá eru slíkar skilgreiningar hugtaka svo mikið vanda-
verk, að einungis málsnillingum, sem væru þrælþjálf-
aðir í nákvæmri hugsun, yrði fært að leysa þær svo af
hendi, að þær fæmi sæmilega, í máli og gæfu mönnum
nægilega skýra hugmynd um það, sem þær ættu að
tákna. Slíkur snillingur yrði að minsta kosti að yfirstíga