Kirkjuritið - 01.04.1971, Blaðsíða 72

svo lengi sem þess var nokkur kost-
ur. Á fyrsta skeiði umbrotanna var
það grundvallarregla í siðbótinni.
Óskin um fermingu „anstatt" hinnar
gömlu sýnir, að siðbótarmennirnir
höfnuðu ekki eldri siðvenjum um-
svifalaust. Fylgjendur Lúthers voru
ekki spellvirkjar ó myndir. Uppgjör
Lúthers við Karlstadt sýnir hver að-
ferð þeirra var, þegar um var að
rœða forna helgisiði og tókn.
III
Hið fyrsta höfuðatriði, sem fyrir oss
verður í norsku fermingunni, er jótn-
ingin. Segja mó, að fyrsta norska
fermingarformið (ordning I) sé aug-
Ijós jótningarferming. Allt atferlið er
í ramma trúarjótningarinnar og stefn-
ir til hennar. Athöfnin hefst ó því, að
fermingarbarnið les postullegu trúar-
jótninguna. Henni er fram haldið með
áminningu prestsins og bœn um, að
fermingarbarnið „ydmykt og opriktig
má kunne bekjenne den (den kristne
tro) for Gud og menigheten". Þar
nœst kemur spurning til fermingar-
barnsins um afneitunina og
t r ú n a , og hún krefst j á t a n d i
svars til staðfestingar. Og að lokum
kemur skýrt fram í þakkarbœninni,
að takmarkið er framhald játningar-
innar „i ord og gjerning" sem af-
leiðing þess, að „Gud ná har oplyst
dem ved sitt ord".
Hér er ekki erfitt að bera kennsl
á hinn s ö g u I e g a - lítúrglska arf.
Hin fyrsta lútherska ferming og hin
pietistiska ferming hafa báðar skilið
hér eftir spor sín, en meiri er þó skerf-
ur pietismans.
70
í handbókum siðbótarmanna voru
í rauninni engar spurningar um játn-
ingu. Yfirleitt var talið, að játningin
vœri undirskilin, þegar farið vceri
með kenningar frœðanna. Frœðin
eru játningabók fermingarbarnsins,
— ekki námsbók.36 Próf og játning
eru eitt. Fermingarbarnið er ekki beð-
ið um huglœga (subjektive) trúar-
játningu sína, heldur um trúfrœði
kirkjunnar. Loci Melanchtons frá 1543
segja svo: Professio doctrinae, Þar er
um að rœða „die fúrnembesten
stúcke der Christlichen lehre zu
bekennen".37 Og fermingarbarnið
skal standa reikningsskap trúar sinn-
ar „aus ihrem catechismo".38 Hinn
persónulegi þáttur felst í orða-
lagi eins og „selbst bekennen".39 M-
ö. o. þá geta fermingarbörnin ekki
lengur látið guðfeðgini og foreldra
ein um að fást við spurninguna um
kenningu og trú, heldur skulu þau
s j á I f viðurkenna og játa þá trú,
sem þau eru skírð til.
Það fór þó svo, að enginn ferm-
ingarháttur siðbótartímans kom til
Noregs. Á þeim tvö hundruð árurm
sem það tók ferminguna að komasf
til Danmerkur og Noregs, lagði hún
lykkju til „vesturs" á leið sína með
viðkomu hjá Bucer og Spener og tók
ekki litlum breytingum á þeirri ferð-
Þetta kemur einnig skýrt í Ijós að því,
er játninguna varðar. Tilskipun
Kristjáns VI. frá 1736 leggur langt-
um meiri áherzlu á játningu persónu-
legrar, huglœgrar (subjektiv) trúar,
heldur en fermingarskipanir siðbótar-
tímans gerðu.40 Hér sjást enn skýf
áhrif frá guðfrœði samtímans á hinn
nýja helgisið. Theologia regenitorum
I