Eimreiðin - 01.01.1950, Blaðsíða 20

8
ÞRJÚ ATRIÐI
eimreiðin
En með stofnun þess liófst nýtt tímabil í sögu binnar íslenzku
þjóðar.
Þriðja atriðið, sem valdið hefur gerbreytingu hér á landi síðan
um aldamót, eru hinar nýju og aukna samgöngubætur, með bíla-
samgöngunum á landi, auknum og bættum skipakosti á sjó —
og nú síðast með flugsamgöngunum bæði innanlands og við út-
lönd.
Tuttugasta öldin liefur oft verið kölluð öld hraðans. Á lienni
miðri bafa mennirnir náð svo miklu valdi yfir tíma og rúmi, að
undrun sætir. Á þessu fimmtugasta ári ablarinnar er braðametið
orðið slíkt, að nú eru smíðaðar flugvélar, sem fara hraðar en
liljóðið. Framfarir í tæknivísindum eru meiri á síðastliðnum
fimmtíu árurn en á næstu 5000 árum fyrir síðustu aldamót.
Á 19. öldinni var hesturinn þarfasti þjónninn, þegar þurfti
að komast fljótt ferða sinna hér á landi. Hann átti hraðametið
þá, eins og öldum saman áður. Nú er auðvelt að fara þá vega-
lengd á klukkutíma, sem áður tók heilan dag að fara á liestbaki.
í flugvél er nú farið á milli Reykjavíkur og Akureyrar á klukku-
tíma, en þá leið tók áður viku að fara landleiðis á liestbaki.
Það er talið, að útlialdsbeztu liestar, sem til eru, geti farið
25—30 km. á klukkustund og haldið út á þeim spretti í 3—4
stundir án þess að hvílast. Þegar bílarnir koma til sögunnar, sjö-
til áttfaldast þessi hraði á góðum vegum. Og Þegar svo flugvél-
arnar korna til sögunnar, margfaldast hraðinn enn stórkostlega.
Hraðskreiðustu flugvélar fara allt að 1600 km., eða um 400 km-
hraðar en liljóðið, á klukkustund. Á árinu sem leið átti banda-
ríska flugvélin Bell X—1 enn hærra hraðamet, fór rneira en
1600 km. á klukkustund.
Ferðaliraðinn er aðeins eitt af mörgum fyrirbrigðum. sem a
síðastliðinni hálfri öld hefur fleygt mannkyninu, og þá einnig
oss íslendingum, áfram að því marki að ráða til fullnustu við
umliverfið og efnislieiminn. Lykillinn að þessu valdi mannsins
yfir efninu er efnisorkan: kol, olía, vatnsorka, raforka -—- og nú
síðast atómorkan. Þessar orkulindir liafa allar hleypt af stað
nýjum iðngreinum, knúið vélar, sem koniu í stað handverks mann-
anna, gerðu þá óþarfa og útrýmdu þeim. Nýjar vélar liafa verið
smíðaðar í milljóna tali, vélar, sem afköstuðu þúsundföldu verki
á við það, sem mannsaflið eitt orkaði áður. Og allt hefur þetta