Tímarit lögfræðinga - 01.07.1974, Blaðsíða 12

3. Fjármunabrot (eignarréttarbrot) er víðtækast áðurnefndra þriggja
hugtaka og tekur yfir bæði auðgunarbrot og önnur hagnaðarbrot. Fjár-
munabrot eru yfirleitt öll brot, er beinast að fjármunum eða fjárrétt-
indum (almennt eða að tilteknum fjármunum). Flest fjármunabrot
eru jafnframt hagnaðarbrot, sbr. þó eignaspjöll skv. 257. gr. Óeðlilegt
má þó telja að gera greinarmun á því, hvort hlutur er eyðilagður taf-
arlaust (257. gr.) eða nýttur skamma stund, en síðan eyðilagður (244.
gr.), sbr. Hui'witz, bls. 387. Flokkun ýmissa fjármunabrota í XXVII.
kafla og utan alm. hgl. byggist fremur á gamalli hefð en á rökrænum
ástæðum. Sem dæmi fjármunabrota, er ekki teljast unnin í hagnaðar-
skyni, má nefna þessi brot skv. alm. hgl.: 257. gr., 258. gr., 259. gr.
(hér getur þó vissulega verið um ávinning að ræða, t. d. sparnað á
leigubíl), 260. gr., 261. gr., 262. gr. (263. gr.), 88. gr., 112. gr. 2. mgr.,
(113. gr.), 123. gr., 162. gr. 2. mgr., brot skv. XVIII. kafla, 177. gr.,
225. gr.
C) Eru rök til þess að halda auðgunarbrotum aðgreindum frá öðrum
f jármunabrotum? Samanburður við önnur lönd.
1. I íslenzku hegningarlögunum er ákveðnum fjármunabrotum skip-
að sarnan í kafla undir því sameiningartákni, er kallast auðgunartil-
gangur. Er það gert að danskri fyrirmynd. Þessi skipan er þó ekki
gömul. I hegningarlögunum frá 1869, sem sniðin voru eftir hinum
dönsku frá 1866, voru ákvæði hér að lútandi í 5 köflum laganna: a)
XXIII. kap. (Um þjófnað og gripdeild). I þessum kafla voru einnig
ákvæði um nytjatöku (238. gr.) og hilmingu (240. gr., 241. gr. og 244.
gr.). b) XXIV. kap. (Um rán og hótanir). Hótunarbrot 247. gr. fellur
nú undir fjárkúgun skv. 251. gr. c) XXV. kap. (Um ólögmæta meðferð
á fundnum fjármunum og ýmsar misgerðir samkynja). d) XXVI. kap.
(Um svik). I svikakaflanum voru ákvæði, er nú svara til 247. gr. (fjár-
dráttur), 248. gr. (fjársvik) og 250. gr. (skilasvik). e) XXX. kap. (Um
það, er menn ónýta eða skemma eigur annarra og um illa meðferð á
skepnum). Goos fjallar nokkuð um undirflokka auðgunarbrota skv.
eldri lögum, sbr. Speciel Del II, bls. 303—314. Er hann sýnilega í nokkr-
um erfiðleikum með að rökstyðja áðurnefnda flokkun brotanna: „Om
der, rent rationelt set, er Grund til að gjore saadanne Sondringer, kan
ganske vist være et Sporgsmaal“ (bls. 304—5). Hann telur aðferðina
við framningu brots varla nægan grundvöll slíkrar flokkunar. Goos
leggur áherzlu á hefðbundin sjónarmið við flokkun auðgunarbrota
svo og það sjónarmið, hvort hinn brotlegi slær eign sinni á fémæti,
sem hann hafði ekki í vörzlu sinni, eða heldur ólöglega fyrir eiganda
6