Tímarit lögfræðinga - 01.07.1974, Síða 26

sérstöku tegund auðgunarásetnings, sem hér er á dagskrá. Auðgun-
arásetningur er ekki fyrir hendi, ef maður býst ákveðið við fjáröflun
innan þess tíma, er hann á að standa í skilum, eða að hann eigi þegar
fyrir handbært fé, er nægja mundi til að standa í skilum. Ekki er víst,
að hvers konar eignir verði taldar handbært fé í þessu sambandi, t. d.
innbú, föt og aðrir persónulegir munir eða húsnæði, sem fjölskylda
skuldarans býr í. Erfitt getur verið að greina skýrt á milli þess, er
ákærði hefur ákveðið búizt við (verið öruggur um) að geta staðið í
skilum og hins, er hann viðurkennir, að illa kunni að fara. Þótt ákærði
kunni að hafa verið í einhverjum smávafa um hagstæð málalok, má
samt telja, að ásetning skorti hér. Það er því ljóst, að eitthvað meira
þarf til en venjulegan hættuásetning eins og honum var lýst hér á
undan. Vitund um hugsanlega hættu á fjártjóni er ekki nægileg. Það
er einkum tvennt, sem til greina kemur sem viðmiðun: yfirgnæfandi
líkur eða veruleg hætta (væsentlig risiko) á, að tjón hljótist af. 1
danskri réttarframkvæmd er miðað við verulega hættu. Má að lík-
indum styðjast við þá reglu í íslenzkum rétti. Viss rök mæla með því
að styðjast við líkindaásetning og dolus eventualis sem lágmark eins
og endranær. Af sönnunarástæðum og varnaðar er það þó varhugavert
að ákvarða ásetninginn þannig á venjulegan hátt. Það getur verið
ákaflega erfitt að segja til um, hvort yfirgnæfandi líkur séu á einu
eða öðru. Oft verður þá að nægja að slá því föstu, að nokkurn veginn
(næstum því) sömu líkur séu á tapi eins og því, að málum verði bjarg-
að. Sé áhættan augljós og veruleg, má það þykja ósanngjarnt, ef þessi
vafi um yfirgnæfandi líkur leiðir til sýknu eða hins erfiða mats með
stoð í dolus eventualis. 1 þess stað þykir heppilegra að beita skilyrðinu
um verulega hættu (væsentlig risiko), sem ofið er saman úr hug-
rænum og hlutrænum atriðum eins og allt, er varðar auðgunartilgang-
inn. Waaben lýsir afstöðu dansks réttar svo í stuttri samantekt á bls.
291:
„Til almindelig karakteristik af dansk rets regel pá det omhandlede
omráde kan det máske siges at reglen er en funktion af flere faktorer,
navnlig to: for det forste retsforholdets karakter, som bestemmer i
hvilken grad selve den foretagne handling (den aktuelle rádighed over
penge opnáet gennem tilegnelse, besvigelse o.s.v.) er et forkasteligt
forhold; for det andet de okonomiske omstændigheder af hvilke ud-
sigten til fyldestgorelse pá et senere tidspunkt afhænger. Ved visse
kvalificerede tillidsbrud nænner man sig formaldeliktet og afsvækker
kravene til risikoens storrelse, i andre tilfælde er dommen over den
isolerede kriminelle handling mindre alvorlig, og tyngdepunktet for-
20