Tímarit lögfræðinga - 01.12.1986, Blaðsíða 5

Á síðari árum hefur fækkað matskenndum reglum í skattalögum, sem gert
hafa skattaðilum erfitt um vik að hnekkja ákvörðunum skattyfirvalda, svo sem
var um álagningu útsvars eftir efnum og ástæðum. Mat eða áætlun kann þó
að vera nauðsynleg, ef um er að ræða saknæma vanrækslu skattaðila eða
fyrirsvarsmanns skattaðila.
Talsvert vantar á, að fullnægjandi jafnræði riki með skattaðilum og skattyf-
irvöldum að því er meðferð ágreiningsmála varðar. Almenn tilhneiging hefur
verið til þess að leggja of ríka sönnunarbyrði á skattaðila, en breyting hefur
orðið á þessu til batnaðar í seinni tíð, bæði í skattalöggjöf og í framkvæmd
ríkisskattanefndar og annarra úrskurðaraðila um skattamál. Þess eru enn
fremur dæmi, að skattaðilar hafi lakari réttarfarsstöðu við meðferð ágrein-
ingsmála en skattyfirvöld, sbr. 100. gr. I. 75/1981.
Grundvöllur alls réttlætis og réttaröryggis í skattamálum er iafnræði þeqn-
anna við skattlagningu og innheimtu skatta. Því má ætlast til þess af Alþingi
og stjórnvöldum, að allt sé gert, sem í þeirra valdi stendur, til að dreifa skatt-
byrðinni á sem réttlátastan hátt eftir a'mennum og málefnalegum mælikvarða,
er skilgreindur sé í lögum. Sama máli geqnir um innheimtu skatta og varnir
gegn skattsvikum. Ef slakað er á klónni í þeim efnum, bitnar bað m.a. á skil-
vísum gjaldendum. Skýrsla ,,skattsvikanefndar“, er fiármálaráðherra lanði
fyrir Alþingi 18. apríl 1986, benti ótvírætt til veruleora skattsvika hér á landi.
Athyglisvert var, hve niðurstöður voru svipaðar, þótt mismunandi aðferðum
væri beitt. Nefndin gerði margar tillögur til úrbóta. flestar allvel útfærðar on í
kerfisbundnu samhengi. Lutu þær að ýmsum brevtingum á skattalöqum. bók-
haldslögum og almennum hegningarlögum, brevttu skioulaoi oq vinnubrögð-
um skattyfirvalda, einkum við álaqninqu oo eftirlit. Fátt eitt af þessum huq-
myndum hefur hlotið náð fvrir augum landsfeðranna. Meira að senia frum-
varo, sem í upphafi þessa þinqs var samið að tilhlutan dómsmálaráðherra um
viðurlög við meiri háttar skatta- og bókhaldsbrotum, gufaði udd í meðförum
stiórnarflokkanna. Það er í raun og veru ótrúlegt, hversu miög íslendinnar
hafa dregist aftur úr í umræðum oq aðqerðum gegn skattsvikum og öðrum
efnahagsbrotum, sem framin eru kerfisbundið oq reqlulega í annars lögleqri
atvinnustarfsemi. Virðist því aðild íslendinqa að norrænu og evrópsku sam-
starfi sorglega lítinn árangur hafa borið á þessu sviði.
Jónatan Þórmundsson
219