Tímarit lögfræðinga - 01.12.1986, Blaðsíða 53

réttarmálsins um það, hvort taka bæri búið til opinberra skipta. Þar
sem hjúskapur málsaðiljanna hefði ekki verið lýstur markleysa, svo
að bindandi væri fyrir íslenska dómstóla, bæri að taka búið til opin-
berra skipta.
Niðurstaða Hæstaréttar varð önnur. Rétturinn taldi, að synja bæri
kröfu K um opinber skipti. Sagði Hæstiréttur það eitt í forsendum
sínum, að með dómnum frá Alaska hefði „svonefndur hjúskapur“
þeirra M og K verið lýstur ógildur frá upphafi. Þá sagði orðrétt í dómi
Hæstaréttar: „Dóm þennan verður að leggja til grundvallar í máli
þessu. Verður þess vegna að hafna kröfu varnaraðilja um opinber skipti
í skiptarétti Reykjavíkur á eigum málsaðilja".
VI.
Þótt Hæstiréttur hafi ekki verið margorður í rökstuðningi fyrir nið-
urstöðu sinni í málinu, er dómurinn eigi að síður fyrir margra hluta
sakir athyglisverður. Má hugsanlega af honum draga víðtækari álykt-
anir en virðast kann við fyrstu sýn. Skal nú að því vikið nokkrum
orðum:
1) Niðurstaða héraðsdóms virðist m.a. á því byggð, að svo sem
sakarefni málsins var háttað („hjónin“ erlendir ríkisborgarar, en bæði
búsett hérlendis og skilnaðarkrafa sett fram hér á landi), hafi með
vísan til VII. kafla laga nr. 60/1972 borið að höfða mál til ógildingar
á hjúskapnum fyrir dómi hér á landi. Af niðurstöðu Hæstaréttar leið-
ir, að þessum rökstuðningi héraðsdóms var hafnað. Ekki var eins og
stóð á skylt að höfða mál til úrlausnar um gildi hjúskapar málsaðilja
fyrir dómi hér á landi. Er þessi niðurstaða fyllilega í samræmi við orða-
lag 66. gr. laga nr. 60/1972, sem fjallar m.a. um lögsögu íslenskra dóm-
stóla í hj úskaparmálum erlendra ríkisborgara.0) Má því segja, að í
dóminum komi fram túlkun á lögsögureglum VII. kafla laga nr. 60/
1972.
2) Af dómi Hæstaréttar er ótvírætt Ijóst, að erlendir ógildingar-
dómar í hjúskaparmálum geta haft neikvæðar réttarverkanir hérlend-
is. Af því leiðir, að mál til ógildingar á hjúskap verður ekki höfðað
hér á landi, ef fyrir liggur gild úrlausn erlends dómstóls, sem til þess
hefur verið bær að kveða upp dóm um sakarefnið, sbr. ummælin í dómi
Hæstaréttar: „Dóm þennan verður að leggja til grundvallai- í máli
þessu.“ Úrlausn erlends dómstóls um ógildingu hjúskapar er þá lögð
til grundvallar (viðurkennd) hér á landi, þar sem slíkt kann að hafa
þýðingu að lögum, ef fullnægt er þeim skilyrðum, almennum og sér-
267