Tímarit lögfræðinga - 01.04.1989, Blaðsíða 45

og öðrum rétthöfum meira öryggi en lausafjárreglurnar geri. Svipuð
sjónarmið eru lögð til grundvallar í dönskum rétti.90)
Fjárnám í rétti þinglýsts kaupsamningshafa stendur ekki í vegi
fyrir athugasemdalausri þinglýsingu eftirstöðvaskuldabréfs til selj-
anda, þar sem fjárnámið nær aðeins til hins skilyrta réttar kaupand-
ans og lýtur sömu örlögum og hann.91) Réttur seljanda samkvæmt
eftirstöðvabréfinu gengur samkvæmt því framar rétti fjárnámshafa,
þótt eftirstöðvabréfinu sé síðar þinglýst en fjárnáminu, þar sem réttur
seljandans á rót sína að rekja til hins þinglýsta kaupsamnings. Leiðir
þetta af niðurlagsákvæði 1. mgr. 15. gr. þl., þar sem fram kemur, að
afhendi eigandi öðrum manni eign sína og áskilji sér jafnframt rétt-
indi yfir eigninni, svo sem veðrétt eða forkaupsrétt, gangi sá réttur
fyrir réttindum, sem yngri eigandinn kann að stofna til handa öðrum
mönnum, ef heimildarskjal yngra eigandans ber með sér áskilnaðinn
um rétt eldra eigandans og skjalið, sem gefur þetta til kynna, er af-
hent í síðasta lagi samtímis skjali því, sem heitir viðsemjanda yngi’a
eigandans réttindum.92) Sömu rök leiða og til þess, að fjárnámi í rétti
kaupanda verður samkvæmt 1. mgr. 38. gr. eða 39. gr. þl. aflýst, ef selj-
andinn tekur eignina til sín vegna vanefnda kaupanda á skyldum hans
samkvæmt kaupsamningnum.93)
Við úthlutun uppboðsandvirðis fasteigna reynir oft á réttarstöðu
kaupanda og seljanda, þegar svo hagar til, að kaupsamningur hefur
verið gerður, en afsal hefur ekki verið gefið út. Taka má það sem dæmi,
að í kaupsamningi eru tíðkanleg ákvæði þess efnis, að kaupandinn 1)
greiði hluta kaupverðs í peningum við undirskrift samnings og á fyrsta
ári frá kaupsamningsgerð, 2) yfirtaki áhvílandi veðskuldir, sem til
hefur verið stofnað af hálfu seljanda eða fyrri eigenda, og 3) gefi
síðan út skuldabréf til seljandans tryggt með veði í eigninni gegn af-
hendingu afsals.
Ef fyrri veðhafar koma af stað uppboðssölu eignarinnar, rís sú spurn-
ing, hvar skipa beri rétti seljandans við úthlutun uppboðsandvirðis.
Fræðimenn hafa bent á, að útborgun samkvæmt kaupsamningi sé að
sönnu ekki veðréttur (veðtryggð krafa). Þó hafi verið talið, að réttar-
staða slíkrar kröfu sé með þeim hætti, að um hana eigi að beita sömu
90) Þessu til grundvallar liggur ra.a. það sjónarraið, að jafnvel þótt litið sé svo á, að það
séu réttindi kaupandans, sem séu andlag aðfarar og uppboðs, er það eigi að síður
andvirði eignarinnar sem slíkrar, sem varið er til fullnustu krafnanna. Sjá nánar lllum,
Dansk tingsret, bls. 303—304. Sjá einnig W. E. von Eyben, bls. 274.
91) Sjá W. E. von Eyben, bls. 274 og Ufr. 1969. 486.
92) Alþingistíðindi 1977, A-deild, bls. 1394. Harbek og Solem, bls. 177.
93) W. E. von Eyben, bls. 274. Sjá Ufr. 1971. 244.
39