19. júní - 19.06.1987, Blaðsíða 40

- Hvernig leystuð þið svo málið?
„Það var alls ekki auðvelt. Við átt-
um að rétta hlut hjóna, en það mátti
ekki kosta mikið. Eftir rnikil heila-
brot og útreikninga og athugun á
launatöflum komumst við að þeirri
niðurstöðu að ef felldur væri niður
skattur af hálfu af launatekjum
kvenna sem væru í hjónabandi
myndu hjónin greiða jafnháa skatta
gift Og ógift.
Þetta töldum við færa bráðabirgða-
lausn, ásamt með hliðarráðstöfunum
vegna einstæðra foreldra, o.fl. Svo
var sérsköttun heimil þeim sem þess
óskuðum.
- Hvernig líkaði fólki þessi breyt-
ing?
Frekar vel. Þótt þetta væri hugsað
sem skammtímalausn giltu lögin um
tvo tugi ára. Ráðherra sagði þegar
hann lagði frumvarpið fram að hann
vonaði að nú fjölgaði farsælum
hjónaböndum og við skulum vona að
svo hafi verið. Ég vissi um þó nokkur
hjón sem giftu sig vegna þessara
breytinga.
Undir lokin voru þessi lög orðin
frekar óvinsæl hjá sumum. Það fór
fyrir brjóstið á kvenréttindakonunum
að það væri verið að kynbinda skatta-
ívilnanir. Og svo var orðin töluverð
breyting á launakjörum kvenna. Það
hafði færst í vöxt á þessum árum að
konur hefðu nokkuð góð laun, jafn-
vel hærri en eiginmennirnir og það
raskaði þeirri forsendu sem lögin
byggðu á. Það gat komið fyrir að há-
launaðar konur græddu á frádráttar-
reglunni og auð í annars garði er víst
erfitt að þola.
ÞVERPÓLITlSK KARLREMBA
RFÍ hefur víða komið við á
ferli sínum?
„Svo sannarlega. Áttatíu ár er
ekki langur tími í sögu þjóðar.
En ef við rifjum upp það sem KRFÍ
hefur komið til leiðar í réttindamál-
um kvenna er það ótrúlega mikið. Og
þeir sem nú eru að vanþakka starf
KRFÍ ættu að huga að því hver hlutur
kvenna væri nú ef aðild KRFÍ í
kvennabaráttunni væri strikuð út.
Tryggingamál og launamál voru
t.d. alltaf á dagskrá á fulltrúaráðs-
fundum og landsfundum. Samþykktir
voru gerðar og þeim komið á fram-
færi. Sumar lagfæringar á trygginga-
löggjöfinni komu fyrst fram á fundum
KRFÍ.
- Þú minntist einhvern tíma á
sögulega ferð kvenna úr KRFÍ á fund
40
fjárhagsnefndar eftir deildar Alþing-
is.
„Já, það var 1945. Teresía Guð-
mundsson hefur sagt frá þeirri ferð í
19. júní 1976. Hún var ein þeirra
kvenna sem fóru, en erindið var að
reyna að hafa áhrif á gerð nýrra
launalaga fyrir ríkisstarfsmenn sem
þá voru til afgreiðslu í Alþingi.
Árið áður hafði verið gerð skipu-
lagsbreyting í KRFÍ og það gert að
landsfélagi. í kjölfar þeirrar skipu-
lagsbreytingar voru valdar í fulltrúa-
ráð fjórar konur, sín frá hverjum
stjórnmálaflokki. Áttu þær að vinna
Valborg er þekktur hagyrdingur. Meö
eftirfarandi vísu þakkaði hún fyrir sig og
stöllur sínar á afniæli KRFÍ í janúar sl.:
„Heiðursfélagi er nú vort nýjasta nafniö
nánast mun fordild að gleöjast af því
þakkarkveðjur flytur forngripasafnið
fjórraddað hyllum við KRFÍ.“
fylgi við réttindabaráttu kvenna inn-
an stjórnmálaflokkanna. Þessar kon-
ur urðu svo hluti af stjórn, og æ síðan
hefur sú þverpólitíska blanda verið
viðhöfð við stjórnarkjör á landsfund-
um.
í hópnum sem fór á fund Alþingis
voru því fulltrúar allra flokka og þær
fengu því framgengt að inn í launa-
lagafrumvarpið komst svohljóðandi
grein: „Við skipun í starfsflokka og
flutning milli launaflokka skulu kon-
ur að öðru jöfnu hafa sama rétt og
karlar.“
- Kom þessi grein að gagni?
„Miklu meira en menn almennt
gerðu sér grein fyrir. Með þessi lög
að baki var hægt að koma fram
persónulcgunt leiðréttingum. Launa-
kjör kvenna á hinum ýmsu stofnun-
um voru nánast tilviljanakennd. Við
kusum nefndir á þingum BSRB til að
kanna launakjör kvenna með tilliti til
þessarar lagagreinar. Konur í mínu
stéttarfélagi, SFR, voru duglegar að
safna skýrslum.
Með þá könnun í nesti fór ég ásamt
formönnum BSRB til viðræðna við
forstjóra og ráðamenn. Við ræddurn
við að ég held alla forstjóra hjá ríkinu
sem höfðu karla og konur í þjónustu
sinni.
En misjafnlega voru húsbændur
kvennanna viðræðugóðir þegar farið
var fram á lagfæringar. Satt best að
segja voru sumir fjárans þverhausar
og ansi grunnt á karlrembunni hjá
þeim. Á einni nokkuð stórri stofnun
man ég til þess að lægsti karlinn var í
sama launaflokki og hæstlaunaða
stúlkan. Ég spurði forstjórann hvort
hann hefði verið svona einstaklega
óheppinn með stúlkur eða þá stál-
heppinn með karla. Hann vildi sem
minnst úr því gera en var vel til við-
ræðu um lagfæringar.
- Fékkst eitthvað út úr þessu?
„Já furðu mikið. Milli 20 og 30
konur fengu leiðréttingu um einn til
þrjá launaflokka. Þetta voru að vísu
allt persónulegar lagfæringar, því að
sérhæfðu störfin voru bundin af
launalögum og þar réði gamalt mat á
kvennastörfum. Það má ef til vill
segja að það hafi ekki skipt svo miklu
máli að nokkrar konur fengu bætt
kjör sín. En það var þó spor í rétta
átt og studdi konur við nýráðningar.
Og konur þær sem þarna fengu leið-
réttingu hefðu ekki fengið hana
annars. Þær hafa sumar verið komnar
á eftirlaunaaldur þegar úr rættist með
almenna jafnlaunastefnu.“
- Þær hafa þó verið ánægðar?
„Ég vona það. Ég þekkti fæstar af
þeim konum sem við vorum að vinna
fyrir. En fyrir skömmu kom til mín
kona og þakkaði mér fyrir aðild mína
við að leiðrétta launakjör hennar fyr-
ir 30 árum. Mér þótti að sjálfsögðu
lofið gott. En ég var ckki ein um
þessa vinnu. Þar lögðu margir hönd
að verki, ckki síst konur í SFR.
- Hvað segir þú um starf KRFÍ
núna?
„Við þær sem mest amast við þver-
pólitísku starfi KRFÍ, vil ég scgja:
Mikið eigid þið eflir að lœra. Þið hafið
ekki enn áttað ykkur á því að karl-
remban er þverpólitísk og í Ijósi þess
þarf að vinna. Karlremban er í öllum
pólitískum flokkum. Það er ef til vill
einhver munur á því hve mikið konur
sjálfar styöja við bakið á karlremb-
unni hverju sinni af misskildum
þegnskap.
Gjarnan er spurt unt hvað mennta-
konur í embættum eigi sameiginlegt