Morgunblaðið - 31.05.2010, Blaðsíða 20

20 Umræðan
BRÉF TIL BLAÐSINS
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 31. MAÍ 2010
Gegnsæi og rekj-
anleiki í opinberri
stjórnsýslu jafnt sem í
rekstri einkafyrirtækja
er krafa samtímans.
Leggja þarf áherslu á
að aðgengi að upplýs-
ingum sé einfalt og
verklag í takt við lög og
reglur og vönduð og
samræmd vinnubrögð.
Í skýrslu rannsókn-
arnefndar Alþingis,
sem birtist þjóðinni 12. apríl sl., kem-
ur fram að samræmt verklag hafi
ekki verið fyrir hendi varðandi skrán-
ingu upplýsinga. Rannsóknarnefndin
leggur til að bætt verði úr því ástandi
enda verði hagsmuna ríkisins ekki
gætt á viðunandi hátt án skipulegrar
upplýsinga- og skjalastjórnar. Með
vísan til skýrslunnar og aukinnar eft-
irspurnar eftir einstaklingum sem
hafa sérhæft sig í upplýsinga- og
skjalastjórn þykir ástæða til þess að
benda á menntunarmöguleika á svið-
inu við Háskóla Íslands. Þar er í boði
sérhæfing í námi í upplýsinga- og
skjalastjórn. Upplýsinga- og skjala-
stjórn er kennd við námsbraut í
bókasafns- og upplýsingafræði í HÍ
enda lýtur aðferðafræði við með-
höndlun upplýsinga, hvort sem þær
eru í formi útgefins efnis á bókasöfn-
um eða skjalaefnis á vinnustað, svip-
uðum lögmálum. Þá er einkum átt við
efnisflokkun upplýsinga, lyklun (efn-
isorðagjöf) þeirra og skráningu (lýsi-
gögn – metadata). Hægt er að öðlast
sérhæfingu í upplýsinga- og skjala-
stjórn bæði í grunnnámi og fram-
haldsnámi. Þá er hægt
að taka upplýsinga- og
skjalastjórn sem auka-
grein með annarri há-
skólagrein í grunnnámi.
Í bókasafns- og upplýs-
ingafræði er um þrjár
leiðir að velja til sér-
hæfingar í meist-
aranámi: (1) MA-nám
fyrir bókasafns- og upp-
lýsingafræðinga, (2)
MLIS-nám fyrir ein-
staklinga sem hafa lokið
háskólaprófi í annarri
grein en bókasafns- og
upplýsingafræði og (3) diplómanám
fyrir þá sem hafa lokið háskólaprófi í
einhverri háskólagrein. Í námi í op-
inberri stjórnsýslu (MPA) í stjórn-
málafræði er hægt að velja sérhæf-
ingu í upplýsingastjórnun og
rafrænum samskiptum. Enn fremur
er mælt með námskeiðum í upplýs-
inga- og skjalastjórn í öðrum náms-
greinum svo sem þverfræðilegu
meistaranámi í lýðheilsuvísindum og
umhverfis- og auðlindafræði og upp-
lýsinga- og skjalastjórn er kennd í
námi í gæðastjórnun. Þá fá nem-
endur í ýmsum öðrum greinum nám-
skeiðin metin inn í nám sitt ár hvert.
Námskeiðin eru bæði kennd í stað-
bundnu námi og fjarnámi. Umsókn-
arfrestur í diplómanám á meist-
arastigi og BA-nám er til 5. júní 2010.
Nánari upplýsingar er að finna á
heimasíðu félags- og mannvís-
indadeildar. Þar er jafnframt hægt
að afla upplýsinga um fullt meist-
arastigsnám og doktorsnám. Námið í
upplýsinga- og skjalastjórn er að-
ferðafræði í stjórnun og verkefna-
vinnu sem stuðlar að því að hafa
stjórn á upplýsingum allt frá því að
þær verða til eða berast að og þar til
þeim er eytt eða komið til framtíð-
arvarðveislu. Námið byggist bæði á
fræðilegum grunni og hagnýtri þekk-
ingu. Nemendur hljóta þekkingu og
skilning á mikilvægi upplýsinga- og
skjalastjórnar í þekkingarstjórnun
svo og nauðsyn hennar hvað varðar
gæðamál og gæða- og umhverf-
isstaðla einkum viðvíkjandi skjala-
haldi og rekjanleika ferla og tilvika.
Fjallað er um upplýsinga- og örygg-
istækni í tengslum við alþjóðlega
staðla. Kenndir eru viðeigandi þættir
í breytingarstjórnun og farið í aðferð-
ir við að markaðssetja stjórnendum
og öðrum starfsmönnum hugmynd-
ina um upplýsinga- og skjalastjórn.
Að námi loknu geta nemendur skil-
greint og metið rekstrarlegar, laga-
legar og sögulegar þarfir fyrir upp-
lýsingar í rekstri og beitt
viðurkenndum aðferðum við skipu-
lagningu, stjórnun og varðveislu
þeirra, miðlun og endurheimt. Þeir
geta lagt lið við þarfagreiningu fyrir
rafræn skjalastjórnarkerfi, stýrt
verklagi við innleiðingu þeirra og
sýnt fram á mikilvægi kerfanna í raf-
rænum samskiptum og rafrænni
stjórnsýslu.
Upplýsinga- og skjala-
stjórn: Hagnýtt og
fræðilegt nám í HÍ
Eftir Jóhönnu
Gunnlaugsdóttur »Hægt er að öðlast
sérhæfingu í upplýs-
inga- og skjalastjórn
bæði í grunnnámi og
framhaldsnámi.
Jóhanna
Gunnlaugsdóttir
Höfundur er prófessor í HÍ og hefur
umsjón með kennslu í upplýsinga- og
skjalastjórn hjá skipulagsheildum.
Nýútkomin skýrsla
rannsóknarnefndar Al-
þingis staðfestir að
einsleitni var sér-
staklega mikil í for-
ystusveit íslensks at-
vinnulífs undanfarin ár.
Ungir, menntaðir og
oft reynslulitlir karl-
menn fóru með völd og
mikla fjármuni. Á með-
an horfðu stjórnmála-
og embættismenn aðgerðalitlir á.
Markmiðadrifin hugsun, áhættu-
sækni og vanmat á aðstæðum kom
þjóðinni í mestu fjármálakreppu og
efnahagslægð lýðveldissögunnar.
Varfærni og varaáætlanir eru hverju
fyrirtæki nauðsynlegar og leggja þarf
gagnrýnið mat á aðstæður hverju
sinni. Stjórnendur margra fyrirtækja
og stjórnmálamenn báru ekki gæfu
til að sinna því verki og nú glíma
landsmenn allir við afleiðingarnar.
Áhættusækni er tvíeggjað sverð.
Þrátt fyrir skýra kröfu samfélagins
um „Nýtt Ísland“ með nýjum
áherslum þá birtast fréttir þess efnis
að enginn árangur hefur náðst í því
að rétta hlut kvenna í forystu at-
vinnulífsins. Viljayfirlýsing milli
Samtaka atvinnulífsins, Félags
kvenna í atvinnurekstri og Versl-
unarráðs Íslands um að fjölga konum
í forystusveit íslensks atvinnulífs hef-
ur engu breytt. Þá hefur verið ráðið í
margar stöður í stjórnsýslunni án
auglýsinga og virðast ríkisstjórn-
arflokkarnir skipta stöðum á milli sín.
Það hefur ekkert breyst. Höfundar
að 8. bindi rannsóknarskýrslunnar
(siðfræðihópur) hafa mælt með því í
opinberri umfjöllun um skýrsluna að
við tökum öll til okkar skilaboðin sem
felast í skýrslunni og lærum af. Eitt
af því er að fela konum ábyrgð og
treysta þeim til forystu á öllum svið-
um samfélagsins. Það er nauðsynlegt
að auka fjölbreytni. Rannsóknir hafa
sýnt að fyrirtæki sem skipuð eru
stjórnum af báðum
kynjum sýna betri af-
komu og líkur á van-
skilum eru minni. Ís-
lenskt viðskiptalíf hefur
ekki efni á því að hafna
þessum ávinningi. Í
þeirri endurreisn sem
framundan er verður að
setja ný markmið og
framkvæma. Skýr krafa
er um bætt siðferði og
aukna siðlega forystu í
atvinnulífi, stjórnmálum
og stjórnsýslu. Fyrirtæki landsins,
ríki, sveitarfélög og opinberar stofn-
anir axla samfélagslega ábyrgð með
því að hafa forgöngu á þessu sviði.
Sömu aðilar hafa öll verkfæri til að
fylgja breytingum eftir. Góður vilji og
fræðilegar hugmyndir er ekki nóg.
Ryðjum hindrunum úr vegi og látum
verkin tala. Íhaldssemi, þröng hugs-
un og sérhagsmunir mega ekki ráða
för. Leggjum flokksskírteini til hlið-
ar. Aukum jafnræði og vinnum af fag-
mennsku. Atvinnulífið er stærsti vett-
vangur mannlegra samskipta í
þjóðfélagi okkar og þangað eiga kon-
ur fullt erindi. Áherslur og stefna fyr-
irtækja verður að vera sönn í sýnd og
reynd. Það er allra hagur að breiðari
hópur veljist til forystu í atvinnulífi
og stjórnunarstörfum. Við höfum allt
að vinna og engu að tapa. Breytum
um hug og hætti. Konur þora, geta og
vilja.
Ég þori, get og vil
Eftir Guðrúnu
Árnadóttur
Guðrún Árnadóttir
» Íhaldssemi, þröng
hugsun og sérhags-
munir mega ekki ráða
för. Leggjum flokks-
skírteini til hliðar. Auk-
um jafnræði og vinnum
af fagmennsku.
Höfundur er viðskiptafræðingur og
stundar meistaranám í viðskiptasið-
fræði við HÍ.
Nú þegar skráning í
grunnnám við Háskóla
Íslands stendur sem
hæst er við hæfi að
vekja athygli á einni
áhugaverðustu braut
skólans. Tómstunda-
og félagsmálafræði er
nýleg grein á Íslandi og
er í örum vexti þessi
árin. Hún er mikilvæg
því að hún hefur eitt-
hvað fram að færa fyrir
alla. Allir hafa einhvern frítíma og
eiga því möguleika á því að taka þátt í
uppbyggilegri tómstundaiðkun.
Börn og unglingar hafa ávinning af
frítímastarfi því það gefur þeim tæki-
færi til að þróa samskiptahæfni sína
og er á sama tíma mjög öflug forvörn.
Gott frítímastarf hefur góð áhrif á
aldraða því það getur veitt þeim tæki-
færi til að njóta samveru með öðrum
ásamt því að það getur stuðlað að
betri líkams- og geðheilsu. Gildi frí-
tímastarfs fyrir þá sem eru á milli
þessara hópa er fólgið í því að það
getur veitt einstaklingnum frábært
tækifæri til þess að þroskast, vaxa og
læra nýja hluti og færni.
Það eru gömul sannindi og ný að
hver króna sem lögð er í tómstunda-
og félagsmálastarf getur skilað gríð-
arlegum ávinningi fyrir bæði ein-
staklinga og fyrir þjóðfélagið í heild
sinni. Tómstundaiðkun er talin geta
komið í veg fyrir ýmsa lífstílstengda
sjúkdóma og enginn vafi leikur á því
að mikill þjóðfélagslegur ávinningur
er fólginn í því. Heilbrigð tóm-
stundaiðja er aldrei mikilvægari en á
tímum atvinnuleysis og
samdráttar.
Sé litið til þess hve
mikilvægur frítíminn er
fyrir einstaklinginn og
þjóðfélagið væri glap-
ræði ef ekki yrði hlúð
nægilega að honum. Það
skiptir því öllu að þeir
sem vinna á vettvangi
frítímans séu hæfir til
þess og séu færir um að
stjórna, skipuleggja,
framkvæma og meta
tómstundastarf. Frítím-
inn er of mikilvægur til að illa sé farið
með hann og það er mikilvægt að
framtíð frítímans einkennist af fag-
mennsku og þekkingu.
Tómstunda- og félagsmálabrautin
við Háskóla Íslands hefur af fram-
úrskarandi kennurum og heillandi
viðfangsefnum að státa. Höfundur vill
við þetta tilefni minna á að frestur til
að sækja um grunnnám við Háskóla
Íslands rennur út 5. júní. Enginn sem
hefur áhuga á að leggja stund á fjöl-
breytt og notadrjúgt nám ætti að láta
þetta tækifæri frá sér sleppa.
Fagmennska
til framtíðar
Eftir Bryngeir Arn-
ar Bryngeirsson
Bryngeir Arnar
Bryngeirsson
» Börn og unglingar
hafa ávinning af frí-
tímastarfi því það gefur
þeim tækifæri til að
þróa samskiptahæfni
sína og er á sama tíma
mjög öflug forvörn.
Höfundur er útskriftarnemi
á tómstunda- og félagsmálabraut.
Myndi maður leita sér lækninga hjá lögfræðingi, fara með
lyfseðil í apótek þar sem verkfræðingur afgreiddi eða leita
fjárhagslegrar ráðgjafar hjá lækni? Varla. En hvernig
stendur þá á því að mönnum án fjármálalegrar sérþekk-
ingar skuli vera treyst fyrir fjármálum landsins? Það
nefnilega bláköld staðreynd að núverandi fjármálaráð-
herra (langt og hundleiðinlegt kerfisheiti á embætti sem
ég mun kalla fjárráð) er jarðfræðingur og forgengill hans
var dýralæknir! Þar á undan voru fjárráðar úr hinum og
þessum starfsgreinum, sem ég hirði ekki um að tíunda.
Hvers konar endemis þvæla er þetta eiginlega?
Kannski pólitísk trúarsetning, sem heldur því fram að
„venjulegt fólk“ hafi oft betri yfirsýn yfir landsfjármálin
en sérfræðingar. Ef svo er, hvers vegna í ósköpunum er
yfirleitt verið að mennta fólk til tiltekinna starfa?
Hvernig hefur þá þetta „kerfi“ með fjárráða úr mis-
munandi faggreinum reynst í raun? Því er bezt svarað
með því að þegar Ísland varð fullvalda ríki 1918 kostaði
ein dönsk króna það sama og ein íslenzk. Í dag hefur ís-
lenzka krónan því fallið um það bil 2.200-falt að verðgildi
miðað við þá dönsku (tvö núll voru klippt aftan af íslenzku
krónunni 1981). Þetta er óhrekjanleg staðreynd og bendir
eindregið til þess að fjárráðar landsins hafi staðið sig með
endemum. Fátt bendir til þess að breytingar til hins betra
séu í vændum. Í þokkabót er meir að segja svo að skilja,
að stjórnvöld ætlist til þess að íslenzkur almenningur skuli
axla ísklafaskuldirnar (Icesave), sem hann ber auðvitað
enga ábyrgð á vegna þess að til þeirra var stofnað af
einkaaðilum – útrásarfíflunum. Landsmenn eiga heimt-
ingu á því að fjármálin hljóti meðferð fagmanna. Væri það
kleift væri óskandi að Ragnar Önundarsson viðskipta-
fræðingur og bankamaður yrði fjárráður Íslands sem
fyrst.
REYNIR EYJÓLFSSON,
Hafnarfirði.
Fagmenn í fjármálin
Frá Reyni Eyjólfssyni
Ég er með bílalán í jenum og sviss-
neskum frönkum á bílnum RG-390 og
er nýlega búinn að lengja í því til átta
ára. Nú er verið að bjóða lækkun höf-
uðstóls ef breytt er í ísl. krónur. Þar
sem stutt er frá hruni er ég fullur tor-
tryggni um að þið sjáið eitthvað í spil-
unum sem almenningi er hulið?
Eins vekur það furðu mína hvað
liggur á hjá fjármögnunarfyr-
irtækjum og félagsmálaráðherra, þar
sem hæstaréttardóms um þessi lán
er að vænta bráðlega, og ég velti því
fyrir mér hverju þetta sætir þegar
fjölmörg brýnni mál liggja fyrir svo
sem að fólk hafi þak yfir höfuðið.
Til að mynda heyrir maður reglu-
lega umræðu um að krónan sé 25-
30% of lágt skráð í dag.
Ég vil gjarna fá uppsett dæmi frá
ykkur um annars vegar lánið í erl.
mynt með átta ára afborgunum mið-
að við að krónan styrkist um 25% árið
2011 og haldist þannig út lánstímann
að meðaltali.
Hins vegar lán breytt í ísl. mynt
sem yrði til 4 ára, hver mánaðarleg
afborgun yrði miðað við 8% með-
alverðbólgu á þeim tíma?
Einnig varðandi til dæmis stimpil-
og lántökugjöld, yrði um þau að ræða
og hver yrðu vaxtakjörin?
Óska ég eftir skýrum svörum á
venjulegri íslensku.
Með fyrirfram þökk
STEINDÓR TÓMASSON,
umsjónarmaður fasteigna.
Breyting bílalána –
glópagull?
Frá Steindóri Tómassyni
Stórfréttir
í tölvupósti