Líf og list - 01.04.1951, Blaðsíða 5

oft ekki tíma til að snyrta og snurfusa stóru mál-
verkin sín, að vinna þau betur og glæða þau þeirri
alúðarkennd, sem gerir herzlumuninn, að þau
verða meira en prýðilegar flýtismyndvr. Picasso
dregur fram nakta beinagrindina; Braque líka, en
hann klæðir beinin holdi og holdið klæðum.
Braque var sjálfur í vinnustofunni, þegar mér
var vísað inn til hans, en ég hafði orðið var við
þessa svífandi krukku og tvö stór málverk og
tvær myndatrönur, hlið við hlið, áður en ég kom
auga á höfund myndanna. Síðan hefir mér orðið
deginum ljósara, að þetta var nokkuð, sem ég
hefði getað búizt við: þetta var vissulega eins og
það átti að vera, því að Braque hefir krúsir meira
í hávegum en mannlegar verur. Stúlkan í hinum
algengu innilífismyndum (interiör) Braques, sem
situr innan um stafla af myndatrönum og gerir
gælur við gítar álíka viðkvæmilega og við smá-
barn, er, þótt heillandi sé, aðeins einn hlutur með-
al margra annarra mikilvægra hluta í myndinni.
Sannleikurinn er sá, að mannlegar verur í mynd-
list hans lúta að meira eð'a minna leyti alveg sönm
lögmálum og slagharpa, klifururtir eða garðstólar
úr skrautlegu járnverki í myndum hans. Braque
er mestur snillingur núlifandi málara í kyrrlífis-
myndum. En slíkt stafar af því, að kyrrlífishlutir
hans eru langt frá því að vera kyrrir — eða dauð-
ir; nature vivante (lifandi náttúru) hæfir betur
að kalla margar þessar kyrrlífismyndir hans en
nature morte (dauða náttúru), því að eins og ég
sagði áðan, blæs hann lífrænum neista i ólífræna
og dauða hluti; hann glæð’ir allt lifandi nærveru,
næstum því dáleiðandi persónuleika — gamlan og
Ijótan blómavasa eða bíómsturspott, krukku, sem
spírar af málningarburstum í stað blóma, tvo
svarta fiska á gráum eldhúsdiski eða þvottaborð
með dularfullum svampi og hárbursta, sem bíða
þolinmóðir við hliðina á kyrrlátri þvottaskál.
Nú langar mig til þess að bera þá lífrænu eigin-
leika. sem við finnum í kyrrlífismyndum Picassos,
saman við' þá lífrænu eiginleika, sem við skynjum
í list Braques. Picasso er ótvírætt eini málarinn,
sem stenzt einhvern samjöfnuð \nð Braque í því
að setja sál í dauða og ólífræna hluti. Enginn, sem
séð hefir kyrrlífismyndir Picassos á sýningunni
frægu í London árið 1945 — eða öllu heldur þær,
sem sýndar voru í París 1949, getur velkzt í nokkr-
11 m vafa um, að Picasso getur einnig séð og dregið
iram hið mitcilvæga úr næstum hverjum híut,
hversu svo dauður sem hann er og hversdagslegur.
Hann vekur hina leiðinlegu og þunglamalegu hús-
Braque: SNYRTIFÖNG VIÐ GLUGGANN (1942)
muni, sem við erum umlukt í hversdagslífinu, og
kemur þeim á dansandi hreyfingu og fær þá til
að sýna sitt veldi eins áþreifanlega og afríkönsk
stríðsgríma gerir: kaffikanna talar með höndunum
— eða er á göngutúr áleiðis til krukku; kjötskáp-
ur kinkar kolli eða veifar til manns ofan af veggn-
uni; spegill lokar augunum og verður tómur og
svipbrigðalaus eins og djúpt stöðuvatn; blóm
blakta fingruðum laufum sínum; kaffikannan, sem
situr á hækjum sínum á eldhúshillunni, læzt vera
eftirlætis-ugla Picassos; kerti eða ótendraður
lampi dregst upp í samneyti við geysistórar, ógeð-
felldar brúður í síðdegishitanum uppi í sveit.
Eins og menn sjá, knýr Pieasso sinn eigin yilja,
sitt eigið lmgmyndarflug fram í heimi húsmun-
anna. Hann færir sér allt í nyt til þess eins að
þjóna tilgangi sínum. Pálmatré, kaktusviðir, geit-
ur, kentárar eða morgunfrúr í krukku — allt þetta
LÍF og LIST
5