Birtingur - 01.12.1955, Blaðsíða 28

Það verður að játa að þessi viðbrögð voru mann-
leg eins og í pottinn var búið, en þau voru jafn-
framt röng og hættuleg eins og komið er á daginn,
og sýpur nú þjóðin seyðið af andvaraleysi sínu og
á eftir að kingja því rammara, ef
Þá hjálpi að líkum lætur. Við höfum fyrir
okkur guð okkur dæmin um hvernig stríðið
lék þá er fullvaxta voru og full-
mótaðir er það skall á, en eftir nokkur ár þoka
þeir um set og stríðsæskan sjálf verður ráðandi
afl í þjóðfélaginu — og þá fyrst er verulegra tíð-
inda að vænta. En nú sjá allir hættuna og óhjá-
kvæmilega vaknar þessi spurning:
Eftir hverju er nú verið að bíða?
ICIdri kynslóðin sá œskunni fyrir búlum.
íslendingar geta þó ekki sagt, að þeir hafi ekki
verið viðvaraðir. Fyrir nokkrum árum lifnaði hér
hreyfing, er hafði það á stefnuskrá sinni að mæta
breyttum kringumstæðum, að veita ungviðinu þá
auknu vernd sem auknar hættur kröfðu. Hugmynd-
in var æskulýðshöll, vettvangur heilbrigðra leikja
og tómstundaiðju fyrir æskulýðinn, og þótt fram-
kvæmd þessarar hugmyndar sé engan veginn ein-
hlít lausn á æskulýðsvandamálinu, heldur einungis
þáttur þess viðreisnarstarfs sem vinna þarf og
gildur að vísu( þá reyndist hugmyndin nokkur
prófsteinn á skilning manna á velferðarmálum
æskunnar. En þá brást íslendingum skilningurirm,
sem guð gaf þeim umfram dýrin, þeir skildu ekki
hættuna, fordæmi var ekki til í sögunni. Um
áhugaleysið hefur vafalaust ráðið nokkru sú sögu-
lega staðreynd, að eldri kynslóðin ólst upp í sár-
ustu fátækt, hafði rétt til hnífs og skeiðar og átti
ekki kost neinnar menntunar að heitið gat, en
þrotlaus eftirspurn eftir vinnuafli stríðs- og eftir-
stríðsáranna veldur því hins vegar að yngri kyn-
slóðin hefur fullar hendur fjár og á kost á öllu
því sem eldri kynslóðin fór á mis við. Og þá standa
upp menn mitt í glaumnum og segja, að þetta
gangi ekki, æskuna vanti leikvang, það þurfi að
byggja handa henni höll, æskulýðshöll.
„Höll“ var óheppilegt orð. Eldri kynslóðin skellti
við skollaeyrum, háðsglósur voru andsvar margra,
algert áhugaleysi viðbrögð flestra, og sumir gáfu
sér rétt tíma til að reka upp stór augu. Allir voru
uppteknir við að græða peninga, enginn mátti vera
að því að hugsa, og ungur og gamall stigu áfram
hrunadansinn, hönd í hönd.
Nú er aðgerðarleysið nefnilega ekki lengur
mannlegt, nú cr það hneyksli og þjóðinni til
stórrar vanvirðu. Og ef ekki verður nú farið
að taka í tauniana, þá er ekki annað sýnt en
að það sé fastur ásetningur landsmanna að
láta það ráðast hvort land þeirra verður í
framtíðinni menningarríki eða ein allsherjar
stasssjón þjófa, siðleysingja og braskara.
Hver eru Hver eru svo þau ráð er stemmt
þau ráð? gætu stigu við öfugþróun undan-
farinna ára? Þau eru vafalaust mörg
og verkefni sérfróðra manna, en hér skal þó drep-
ið á þau sem liggja í augum uppi:
Að bölvun hersetunnar verði létt af landinu.
Að koma kvikmyndahúsaeigendum bóka- og
tímaritaútgefendum og bóksölum í skilning um að
starf þeirra sé menningarlegs eðlis, ef ekki með
fortölum, þá með lögum.
Að barna- og miðskólar nýti til fulls þroska-
og uppeldisgildi bókmenntanna, tónlistar og mögu-
leika segulbandsins, að hæfustu menn verði látnir
lesa á segulband ásamt skýringum allt það í bók-
menntum okkar, fornum og nýjum, þýddu og
frumsömdu, ljóð og prósa, sem uppeldisgildi hefur
og er við hæfi barna. Þar sem því verður við kom-
ið og höfundar eru góðir upplesarar færi vel á
því að þeir læsu sjálfir upp úr verkum sínum og
ávörpuðu þá börnin á undan lestrinum. Einar
Ólafur Sveinsson væri sjálfkjörinn til að velja og
lesa þá kafla úr fornsögunum sem vel væru til
þess fallnir að hrífa börnin og glæða þjóðrækni
þeirra og virðingu fyrir landi sínu og sögu, en
þetta eru framkvæmdaratriði og verða ekki rædd
26