Birtingur - 01.12.1955, Blaðsíða 41

að setja svip á húsin i bænum og hefur uin nokkurt
árabil verið allheimarík í íslenzkri ljóðasmíði (vafalaust
áhrif frá listmálurunum). Ég held þetta só gott og blessað:
með vaxandi þekkingu og þjálfun lærum við að gæta
hófs og mála bctur. Jóhannes hefur eignazt sinn litakassa:
„litlir hvítir fætur / vaða yfir rauðan streng í blárri æð",
„Rauð sál víkur fyrir blárri stjörnu / og scm hvít gufa
í logni / bærist mín hljóða sál", „Tveir rauðir dropar /
hanga á bláum þræði: / djúpið fyrir neðan er svart",
svo þrjú dæmi séu nefnd.
bjóðkvæði hafa fengið mjög á hjörtu sumra íslenzkra
ljóðasmiða seinustu árin. Sennilega á þjóðkvæðaáhuginn
rætur að rekja til hættunnar sem íslenzkri þjóðmenningu
stafar frá hcrnáminu, ef til vill einnig til fregna frá
Spáni, Tyrklandi og víðar að. En hafi einhverjir gert sér
von um svipaðan árangur hinnar íslenzku „þjóðkvæða-
vakningar" og t. d. García Lorca og Nazim Hikmet náðu
með því að hverfa til fundar við skáldbræður sína frá
fyrri tíð, hljóta þeir að hafa orðið fyrir sárum vonbrigðum.
Hið eina sem við höfum uppskorið hingað til er firn þjóð-
kvæðastælinga og tilbúinna fornmenja.
„Lítið þar und lrarði
við lambsbringu
klukkublóm kúrir
en á vatni
hinu veiðisæla
hljóðar himbrimi af þrá.
Sem á þræði blám
silfur skjálfi
líður lind um heiði
cn í dal gljár
við utankuli
dögg svöl dýja."
„Bifast língras
þá blær strýkur
— víðis flöt gárar
vorgola:
svo hrærist og
fyr sefa þínum
vera sú hver
er vin þreyr".
Eallcg erindi sem við mundura henda á lofti, cf við
rækjumst á þau í óþekktu handriti frá umliðnum öldum,
og svo er um fleira í hinitm gamal-nýja skáldskap. En
um þcssi stef cr hið sama að segja og aðrar gerviforn-
menjar í íslenzkum samtímakveðskap (þótt þau séu ekki
að öllu leyti vel valin dæmi, þar sem þau fjalla um cfni
úr goðafræðinni): að nútímann er hvergi í þeim að finna.
Jóhannes hefur aldrei lagt sig eins fram um að fága Ijóð
sín og í Sjödægru, aldrei ort jafn vel. Þó finnst mér gæta
ofhlæðis enn í ljóÖum hans: orða og mynda sem höfund-
urinn hefur ckki timt að strika út eða láta víkja fyrir
öðrum einfaldari, vegna þess að honum hefur fundizt þau
„skáldleg". Póesía hversdagsorðanna er illa nýtt. Birta ein-
faldlcikans cr einna heiðust i Þulu frá Týli. — Annar
áberandi galli er tilgerðar- og sérvizkulegt orðalag og
orðaval, t. d. ofnotkun danskrar eignarfallsmyndunar:
„fjallkonunnar vor", „landsins stóru vöggu", „hlíðarinnar
jurt", „jónsmessunnar himinlind", „afa míns sáluga tún"
og þannig cndalaust; eða þessi orð og orðasambönd:
„ódeili sinnar nándar", „bifan liins óræða", „alltuppljúk-
andi mund", „í óviti alvitundarinnar" og fleira mætti telja
sem manni gæti dottið í hug að væri tekið bcint úr safni
andatrúarnýyrða eftir dr. Svein Bergsveinsson.
Sjödægra er unglegasta ljóðabók Jóhannesar úr Kötlum
og líflegasta vcrkið, sem íslenzkt ljóðskáld af kynslóð
hans hefur sent frá sér, síðan Tíininn og vatnið kom út.
Þó er bezta ljóðið í bókinni, Þú leggst í grasið, ort með
gamla laginu. Þar er tónninn upprunalegastur og lát-
lausastur.
Höfuðkostir skáldsins cru cnn sem fyrr hugsjónaeldur-
inn, einlægnin, afsláttarlaus réttlætisþrá, ást á grósku og
fegurð:
„Þetta er hamingjan:
að yrkja jörðina
að yrkja ljóðið
og elska jörðina og ljóðið."
Einar Jiragi.
Hér erum við
Iiér erum við heitir bókin og er eftir Steinar Sigurjóns-
son. Ritstjórar Birtings hafa heyrt mig fara viðurkcnnandi
orðum um þetta kver og vilja að ég standi við það á
prenti. Þá vandast nú náttúrlega málið. Ég er að vísu sann-
færður um að hér er gott skáldcfni á ferð, en það er ekki
alltaf auðvclt að rökstyðja skoðun sína.
Það er mjög örðugt að velja þessari bók sæti í tegunda-
flokki. Fyrstu þættir hennar, sem eru lengstir, líkjast
helzt smásögum; þó er þar varla söguþráður, og staða- og
hugsanalýsingar eru nokkuð á reiki. Þetta eru raddir úr
ýmsum áttum, skáldsýnir, sem venjulegt fólk mundi freist-
ast til að telja að hefðu ekki náð fullu sambandi við
skynjun liöfundar og því ekki orðið það, sem efni stóðu
kannski tij.
Síðari þættir bókarinnar eru styttri og heilsteyptari,
nálgast stundunr órímaða ljóðið. í þeim eru vlða myndir,
sem lengi vaka í huga manns. Höfundur minnir mig
helzt á ungling, sem alizt hefur upp í mikilli náttúru,
fæddan tónsnilling, sem veit ekki að hljóðfæri eru til.
Ég gæti þessvegna ýmislegt fundið að málfari höfundar,
setningamótun og orðskipan, en venjulega segir listgáfa
hans og smekkvísi til sín, svo að kunnáttuleysi verður
sjaldnast að falli. Hafið mig fyrir því, að hér er mikið og
gott efni. — En livað úr því verður? — Því getur aðeins
Steinar Sigurjónsson svarað með framtið sinni.
J.ii.V.
39