Vera - 01.12.1989, Síða 15

Viðtal viö Lucia
Chiavola Birnbaum,
ítalskan
sagnfrϚing
Lucia Chiavola Birnbaum er ítalskur
sagnfræðingur sem hefur stundað
rannsóknir á sviði kvennasögu og
menningarsögu. Áriö 1986 kom út
eftir hana bók sem heitir
„Liberazione della donna: Feminism
in Italy“ (Frelsi konunnar: Femínismi
á Ítalíu). Flún er nú að vinna að ann-
arri bók um tengsl kvenna, ítalsks
sósíalisma og alþýðlegra trúarhreyf-
inga. Viðtalið við hana, sem hér fer á
eftir, birtist nýlega í bandaríska tíma-
ritinu Connexions.
Hvaða hlutverki gegnir kirkjan í
lífi kvenna á ítalíu?
Það er viðtekið viðhorf á Vesturlönd-
um að kaþólikkar láti stjórnast af
pápískum kennisetningum. Þetta er
ósönn mynd af kaþólskum löndum
og hvað Ítalíu varðar þá hefur hún
aldrei verið sönn. Kaþólikkar hafa
alltaf túlkað guðspjöllin eins og þeim
hentar. Að nafninu til eru þeir
kaþólskir og þeir líta á sig sem slíka,
þeir sækja kirkju en trú þeirra er veru-
lega frábrugðin hefðbundnu
kaþólsku kenningarkerfi. í fyrsta lagi
er til staðar kvenlæg heimsmynd,
kvenlægur átrúnaður sem á sér rætur
frá því fyrir kristni. Svæðið umhverf-
is Miðjarðarhafið var gegnsýrt hug-
myndum um guðdómleika móður
jarðar — fornleifauppgröftur víðs-
vegar um Ítalíu ber þessu ótvírætt
vitni — og henni var umbreytt í ýms-
ar gerðir af madonnum, þar á meðal
í Svörtu Madonnu. Málið er, að það er
bæði til pápískur kaþólismi og alþýð-
legur kaþólismi og sá alþýðlegi hefur
konu sem miðpunkt. Hún tekur á sig
mismunandi nöfn; öll svæði eiga sína
madonnu. En þessi madonna á
kannski ættir að rekja til villutrúar.
Hún hefur ekki til að bera þá auð-
mýkt sem kirkjan boðar, hún er ekki
hin sjálfsfórnandi og fyrirgefandi
móðir sem heldur á Kristi látnum né
hin fórnfúsa móðir sem pápísk kenni-
setning boðar og sem skipar óæðri
sess í fjölskyldu og samfélagi. Þessar
konur eru mjög sterkar og styrkur
þeirra sést í sögunni allt til dagsins í
dag. Þetta er ekki óskylt þeirri miklu
þversögn sem í því felst að á Ítalíu,
sem er að nafninu til kaþólskt land,
hefur orðið til mjög sterk kvenna-
hreyfing og þar er til staðar löggjöf,
sem er einhver sú athyglisverðasta á
Vesturlöndum fyrir það hvað hún er
femínísk. Ástæðan er sú, að í heims-
mynd og félagslegri sýn ítala er kona
í miðpunkti. Það er greinilega í gegn-
um átrúnaðinn sem fólk styður
feminískar hugmyndir — öll svæði á
Ítalíu, nerna þau sem eru þýskumæl-
andi, greiddu atkvæði með því að lög-
leiða réttinn til fóstureyðinga.
En er ekki erfitt tyrir konu aö fá
skilnaö á Ítalíu?
Konur fengu rétt til að skilja árið
1970.
Er raunveruleikinn ekki á annan
veg?
Raunveruleikinn er sá, að kona hefur
réttinn til að sækja um skilnað en hún
nýtir sér hann ekki nema tilefnið sé
þeim mun meira. Hún er klofin í af-
stöðu sinni til skilnaðar rétt eins og
konur í öllum öðrum löndum heims-
ins. En tíðni skilnaða í Bandaríkjun-
um er tuttugu sinnum meiri en á
Ítalíu.
Sýnir þetta ekki aö þrátt fyrir að
konur haf i rétt til aö skilja þá geti
þœr í raun og veru ekki nýtt sér
þennan rétt?
Það eru margar ástæður fyrir því að
konur nýta sér ekki þennan rétt. Saga
kaþólskra landa á sinn þátt í því að
konur stíga ekki þetta skref nema að-
stæður séu mjög alvarlegar. Og auð-
vitað höfum við líka séð að skilnaður
er ekkert sérstaklega hagstæður fyrir
konur. Þær missa mikið í efnalegu til-
liti.
Hvert er hlutverk kirkjunnar í fjöl-
skyldulífinu?
15