Vera - 01.12.1989, Blaðsíða 16

Takmörkun barneigna og fóstureyð-
ingar eru mjög mikilvægar í þessu
sambandi. Bændakonur hafa tíðkað
hvort tveggja frá ómunatíð, óháð því
sem bókstafurinn býður. Það sem er
ólíkt nú á dögum er að núna höfum
við heila kynslóð kvenna sem stóð
fyrir framan þinghúsið með hendur á
mjöðmum og sögðu, ,,Þetta er mitt
leg og ég vil stjórna því.“ Það sem
hefur gerst frá 1968 er að þær hafa
byggt upp vissa tegund af anarkíi og
ákveðið virðingarleysi — sem löng-
um hefur viðgengist meðal bænda —
gagnvart áhrifavaldi, hvort sem það
er áhrifavald kirkjunnar eða ríkisins.
Jafnvel á tímum fasismans, þegar
ströng viðurlög voru við takmörkun
barneigna og fóstureyðingum, fjölg-
aði fóstureyðingum. Mussolini vildi
aukna frjósemi en ítalskar konur
drógu úr henni. Konur sýndu and-
stöðu sína við fasismann á ýmsa vegu
og hluti af henni birtist í því viðhorfi
að þetta væri þeirra líkami og þær
vildu ráða honum sjálfar.
Ertu meö þessu aö segja aö trúin
hafi alls engin óhrif á kvenna-
hreyfinguna?
Jú, hún hefur það og það er einmitt
mjög athyglisvert. Ég held að þær
breytingar sem við getum náð fram á
trúarlegum stofnunum skipti sköp-
um fyrir femínismann. Það sem hefur
verið að gerast á Ítalíu síðan á sjötta
áratugnum, með Jóhannesi XXIII og
nýju vinstri hreyfingunni, er að það
hefur orðið til vinstri sinnaður
kaþólismi sem er mjög vinsamlegur
öllum femínískum hugmyndum. Það
á sér stað einskonar endurtúlkun á
allri kirkjusögunni sem nálgast mjög
sýn mótmælenda á guðspjöllin. En
það fólk sem fyrir þessu stendur er
engu að síður kaþólikkar, það býr á
Ítalíu og það er mjög róttækt. Þetta
fólk segir hluti eins og, ,,við erum að
byggja upp kommúnisma frá
grunni." Þau eru mjög róttæk í
menningarlegu tilliti og eiga ekki í
neinum vandræðum með að bjóða
byrginn fyrirmælum kirkjunnar um
hvað sé rétt og hvað sé röng kynhegð-
un. Það má segja að ítalskar konur
hafi leitt hjá sér kenningarkerfi
kaþólsku kirkjunnar í 2000 ár að því
leyti að þær líta svo á að þú verðir að
vera heil í þinni eigin trú; þær vilja
vita hvort þú ert trúuð en ekki á hvað
þú trúir. Þær kalla sjálfar sig ,,hinn
helming kirkjunnar".
Lidia Menapace, sem er mjög virt
fyrir þátttöku sína í kvennapólitísku
starfi, lýsti því yfir á sjöunda áratugn-
um að ,,kirkjuleg yfirvöld hefðu
svikið boðskap guðspjallanna"
með því að krefjast hlýðni, auð-
sveipni, aðlögunar og tilslökunar við
ríkjandi ástand í stjórnmálum og
efnahagsmálum. Kirkjan tengir synd
og kynferði; á fáránlegan hátt tengir
16
hún syndina við konur og hún
þröngvar sínum gildum upp á samfé-
lagið (sbr. afstöðu hennar til skilnað-
ar og fóstureyðinga). Kvennaguð-
fræði tengist aftur á móti róttækri sýn
á Biblíuna, frelsunarguðfræðinni og
nýju vinstri hreyfingunni á Ítalíu. Það
sem femínistar kalla ,,guðspjöll án
ritstýringar“ hafa ítalir ástundað frá
ómunatíð. Þeir hafa aldrei litið svo á
að pápískt kenningarkerfi eigi að
ákvarða líf þeirra, og þetta á sérstak-
lega við um konur vegna þess að þetta
kerfi hefur alla tíð verið konum
fjandsamlegt. Konur hafa einfaldlega
gert það sem þær hafa orðið að gera;
þær hafa kannski átt í brösum með
samvisku sína en þær hafa vissulega
notfært sér getnaðarvarnir og fóstur-
eyðingar. Það sem aðskilur Ítalíu frá
— við skulum segja Bandaríkunum
— er að vinstri sinnuð túlkun á
stjórnmálum og samfélagi á svo sterk
ítök í fólki að það lætur sér ekki detta
í hug að ræða fóstureyðingar án þess
að taka tillit til aðstæðna þeirrar konu
sem í hlut á; hvort nýtt barn myndi
auka fátækt hennar og erfiðleika við
að ala upp þau börn sem hún á fyrir.
Það er rík hefð fyrir því meðal ítala að
líta á lífið út frá efnahagslegum þátt-
um en á sama tíma eru þeir mjög and-
lega þenkjandi. En trú þeirra er ekki
yfirskilvitleg, hún er raunsæ og
Madonnan er táknmynd allra mæðra.
Það sem mér finnst svo heillandi er
að konur á Ítalíu eru að móta guð-
fræði þar sem þær leggja áherslu á
,,kirkju“ kvenna, hugmyndir frum-
kristninnar um konur sem kirkjuna
áður en þessar hugmyndir voru
skrumskældar af kirkjufeðrunum.
Þetta er alveg ný aðferð við að skoða
frumkristnina út frá sjónarhóli
kvenna. Það eru jafnvel til femínískar
nunnur eins og Adriana Zarri sem
barðist fyrir því að réttur til skilnaöar
og fóstureyðinga væri lögleiddur og
með baráttu sinni vonaðist hún til að
hafa áhrif á kirkjuna. Hún er klaustur-
nunna og það er ekki hægt að reka
hana úr kirkjunni. Manstu hvernig
páfinn fór með þessar vesalings
amerísku nunnur sem reyndu að láta
í ljós álit sitt á fóstureyðingum? Að
ýmsu leyti geta ítalskar nunnur verið
mun meira ögrandi vegna þess að páf-
inn er ekki mjög guðumlík vera í
þeirra augum. Þær hafa haft sinn páfa
í 2000 ár. Þær samsama sig ekki á
nokkurn máta þeim páfa sem nú situr.
Þær eru mjög lausar við alla lotningu.
Adriana Zarri sagði, ,,konur hafa
öðlast styrk til að segja, ,,ég á mig
sjálf og ég svara fyrir sjálfa mig“.“
Með þessu tekur hún aðal kjörorð
ítalskra femínista, Io sono mia, (ég er
ég sjálf) og setur það í guðfræðilegt
samhengi. Hún segir: ,,íaugum þess
trúaða tilheyrir sérhver mannvera
Guði, en á eftir Guði tilheyrir sér-
hver manneskja sjálfri eða sjálfum
sér.“ Þetta er mjög mikilvæg forsenda
fyrir allri andstöðu við vald. Og það
eru margar eins og hún. Það er mjög
athyglisvert að nunnur skuli hafa
þennan styrk til að bera og þær auka
mjög stuðninginn við femínista á
Ítalíu.
Mergur máisins er að þarna er á
ferðinni nútímalegur, þróaður femín-
ismi sem setur markið á frjálslyndan
sósíalisma, en um leið er hann forn
vegna þess að hann byggir á kven-
lægri heimsmynd sem á rót sína að
rekja til tímabilsins fyrir kristni.
„Kirkjan tengir synd
og kynferöi, á fárán-
legan hátt tengir
hún syndina við kon-
ur og hún þröngvar
sínum gildum upp á
samfélagiö"
En hvernig er þaö meö þœr kven-
frelsiskonur sem aöhyllast þenn-
an femínisma, ástunda þœr ein-
hvers konar trúariökanir?
Þær eru að endurmeta hefðbundna
kaþólska trú sem gefur stórkostlega
og róttæka vísbendingu. Þær líta á
sjálfar sig sem kirkjuna. Þær segja:
,,Við erum kirkjan." Páfinn hefur
engan rétt til að segja þeim hver sé
hin löglega kirkja. Og þær túlka guð-
spjöllin með skírskotun til þess sem
er að gerast einmitt nú t.d. í
Nicaragua, og með skírskotun til þess
sem sá sem telur sig trúaðan ætti að
gera. Þær eru virkar í stjórnmálum en
samt standa þær á andlegum grunni