Ritmennt - 01.01.2005, Blaðsíða 17

RITMENNT
HANNES HAFSTEIN OG KVENNABARÁTTAN
annan hátt sjálfar kjósa til sveitarstjórna og safnaðarnefnda. Við
lát eiginmannsins öðlaðist Bríet því stöðu hins fullgilda þjóð-
félagsþegns. Hún gat nú haft áhrif á það hverjir völdust til for-
ystu í bæjarstjórn Reykjavíkur. Og nú var sem álögum væri létt
af Bríeti. Hún virðist hafa lagt á ráðin um það hvernig sex konur
kusu í bæjarstjórnarkosningunni árið 1903.6 Árið 1904 hélt hún
í fimm mánaða ferðalag um Norðurlöndin, leitaði uppi kvenrétt-
indafélög og drakk í sig þekkingu og baráttuhug norrænna kven-
réttindakvenna. Carrie Chapman Catt, stofnandi International
Wornan Suffrage Alliance árið 1902, frétti af þessari íslensku
konu sem átti blað til að útbreiða boðskap og hafði áhuga á rétt-
indum kvenna. Hún hafði samband við Bríeti og hvatti hana til
að stofna kosningaréttarfélag kvenna á íslandi. Úr því varð árið
1907 með stofnun Kvenréttindafélags Islands.
Bríet gerðist einn ötulasti talsmaður kvenréttindabaráttunn-
ar hérlendis og helsti foringi hennar - um leið og Hannes
Hafstein tók við foringjatign innanlands. Kunningsskapur þeirra
Hannesar átti sinn þátt í því að árið 1904 var sett ný reglugerð
tun Lærða skólann, sem framvegis var kallaður Menntaskóli
og skyldi einnig opinn stúlkum. Þetta var meðal fyrstu emb-
ættisverka Hannesar Hafstein. Heimildir herma að Bríet hafi
lesið yfir uppkastið að reglugerðinni.7 Um haustið settist dóttir
Bríetar, Laufey Valdimarsdóttir, á skólabekk í Menntaskólanum
og varð fyrst kvenna til að sitja alla bekki hans. Þess ber að
geta, að íslensk yfirvöld voru einstaklega afturhaldssöm í garð
skólagöngu íslenskra lcvenna á þessum tíma. Hinir fáu kvenna-
skólar fengu mjög lítinn styrk af opinberu fé, og hann var reiddur
frain með miklum semingi.8 Ekki var hér við Dani að sakast. í
Danmörku höfðu stúlkur getað setið í lærðum skólum allt frá
árinu 1875 og lokið háskólanámi, þótt ekki ættu þær kost á
embættum. Þessi afturhaldssemi íslenskra ráðamanna hlýtur að
vekja athygli og spurningar um meintan framfarahug íslensku
þjóðarinnar, en þó einkum ráðamanna.
Laufey Valdimarsdóttir,
dóttir Bríetar, var fyrst
kvenna til að sitja alla bekki
Menntaskólans í Reykjavík.
Strá í hreiðrið, 1988. Kápu-
mynd: Gunnlaugur Blöndal.
b Guðjón Friðriksson, „Konur á karlafundi: öld liðin síðan fyrsta konan kaus í
Reykjavík", bls. 54-59.
7 Bríet Héðinsdóttir, Strá í hreiðrió, bls. 121.
8 Sjá Ólaf Ólafsson, Olnbogabarnið.
13