Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.10.1997, Blaðsíða 4

X 150
V38
N
X 150
Y 100
Síiíj Svæði, sem
á að graía
1993
Svæði,sem
grafin voru
1989-92
Mælikvarði: 1:200
Tfiknii^: 10.02.93
Sig BtrgXtmssari
J1 jS&miiijajaf ii L'biJ '.
Mynd 1: Grafín svæði ínágreni Bessastaðastofu. Skáli 1 sést á svæðum H12,H13 og H19.
langeldurinn hafi verið í miðjum skála þá mun hann
hafa verið 24 til 26 m langur að utanmáli. Lag og
grunnuppbygging skálans er með dæmigerðu víkingar-
aldarlagi eins og er þekkt frá öllu hinu norræna svæði.
Langveggir eru dálítið bognir þannig að húsið er
breiðast við miðjuna. Gaflar er hins vegar beinir.
Eldstæðið er langeldur og er hann nálægt miðju
hússins. Meðfram langveggjum er upphækkun, þar
sem setið hefúr verið.
Veggir þessa skála voru eingöngu úr torfí. Þó var
einföld röð steina meðfram ytri kanti þeirra. Þessir
steinar hafa stutt við vegginn og afmarkað ytri brún
hans, en annars er byggingarfræðilegt hlutverk þeirra
óljóst. Þeir hafa gefíð skálanum mikinn svip og ef til
vill hafa þeir verið settir þama af fagurfræðilegum
ástæðum. Veggimir vom misþykkir, eða um 1,2 m
nálægt gafli og um 2 m við miðju. Setið hefúr verið um
1,6 til 1,8 m breitt en hæð þess miðað við gólf er óviss.
Engar stoðarholur fundust og því hafa stoðir
staðið á steinum. Stærri steinar við setbrún gætu hafa
verið stoðasteinar, en ekki er hægt að ákvarða það
með vissu. Húsið hefur verið þrískipt með tveimur
stoðaröðum sem hafa staðið meðfram setum. Þessar
stoðir ásamt veggjum eða veggjarstoðum hafa borið
uppi þakið. Fræðimenn hefur greint á um hvemig þök
þessara langhúsa hafí litið út, en sú skoðun virðist
hafa orðið ofan á að mænirinn hafi verið boginn og
lægstur næst göflum. Þetta gæti skýrt hversvegna
langveggir eru bognir. Þök skálanna hafa því verið
líkustþví semþarværu skip áhvolfí. íþessusambandi
er athyglisvert að veggir skálans á Bessastöðum hafa
verið þykkastir við miðju. Gæti þetta verið vegna
þess að hærra þak á þessum stað krafðist styrkari
veggja, eða hafa veggir jafnvel verið hærri við miðju
en nær göflum? Líklegt er talið að reykop hafi verið
nálægt miðju þakinu yfír langeldinum. Eldstæðið var
ekki grafíð upp að fi.il lu, þar sem það náði út fyrir
uppgraftarsvæðið til vesturs. Lengd þess er því meiri
en 2,6 m.
Fáir munir fundust í skálanum en meðal þeirra var
gul glerperla, líklega hluti af hálsfesti, sem er nefnt
steinsörfí í fomritum. Auk þess nokkur brýni og
kljásteinar.
Erfltt er að ákvarða aldur skálans nákvæmlega
eftir formgerð hans og þeirra muna, sem fundust í
honum. Eftirerað fániðurstöðurúrkolefnagreiningum,
en þær geta aðeins gefið tiltölulega breiða
aldursgreiningu, sem getur skeikað um allt að 100 til
200 ámm. Formgerð skálans getur getur verið frá
tímabilinu frá 9. öld og fram á 12. öld. En hér kemur
gjóskutímatal okkur til aðstoðar. I torfí veggja skálans
er mikið af gjósku, sem nefnd hefur verið
Landnámsgjóskan og er talin hafa fallið á árabilinu
870 til 872. Það er því ljóst að gjóskan var fallin þegar
4