Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1983, Qupperneq 5

3
Tómas Helgason
STUTT ÁGRIP AF SÖGU KLEPPSSPÍTALANS
Pann 27. maí 1907 kom fyrsti sjúklingurinn í
Kleppsspítalann. Voru þá ekki nema tæp 2 ár frá
því samþykkt höfðu verið lög á Alþingi um stofnun
geðveikrahælis. Aðdragandinn að stofnun spítal-
ans var þó mun lengri. Fyrst var farið að ræða um
nauðsyn úrbóta á aðbúnaði og meðferð geðveiks
fólks á íslandi 1871. Pá ritaði Þorgrímur Johnsen
héraðslæknir í ársskýrslu sína: „Ég leyfi mér, við
þetta tækifæri að geta þess, að engir sjúklingar hér
á landi eru svo illa settir sem hinir geðsjúku, þar
sem ekki er að finna eitt einasta geðveikrahæli hér
á landi, og ég þekki mörg dæmi þess, að vegna
þessara aðstæðna og til þess að gera þannig sjúkl-
inga hættulausa, hafa menn neyðst til þess að grípa
til þeirra villimannlegu aðgerða að loka sjúkling-
ana inni í þröngum kössum með litlu opi fyrir
framan andlitið. Þessir kassar eru síðan settir í
eitthvert útihús til þess að sjúklingamir trufli ekki
ró annarra.“
í framhaldi af þessum umræðum var gerð tillaga
um að endurbyggja Sjúkrahús Reykjavíkur á hent-
ugri stað þannig ,,að það gæti þénað sem almennt
sjúkrahús og líka um leið með tilpassandi tilbygg-
ingu sem sjúkrahús fyrir sinnisveika". Gerði land-
læknir ráð fyrir 18 almennum sjúkrarúmum og 6-8
rúma geðveikradeild (1). Þegar þessar tillögur
bárust stjórninni í Kaupmannahöfn, urðu undir-
tektir svipaðar og þekkist enn í dag, þegar drepa
þarf málum á dreif og fresta. Nauðsyn þótti til þess
að safna skýrslum um tölu geðveikra manna í land-
inu, sem á nútímamáli hefði verið kallað að gera
heildarúttekt á stöðu mála. Hins vegar voru þá,
eins og oft síðar, fyrir hendi upplýsingar, sem hefðu
átt að nægja til ákvörðunar. Árið 1841 hafði
danskur læknir, Húbertz (2) að nafni, framkvæmt
könnun á fjölda geðveikra manna á íslandi og birt
þær í riti sínu „Om dárevæsenets indretning i
Danmark“. Húbertz var fyrstur lækna til þess að
draga athygli að hinum sérstöku möguleikum, sem
eru á íslandi til faraldsfræðilegra rannsókna.
BYGGINGAR
Alþingi ákvað að Kleppsspítalinn skyldi rúma
50 sjúklinga og íbúðir fyrir starfsfólk. Mátti verja
til byggingarinnar 90 þúsund krónum úr Lands-
sjóði, en það voru nálægt 7.5% af heildarupphæð
fjárlaga fyrir árið 1906 (3,4). Til samanburðar má
geta þess, að heildarfjárfesting í heilbrigðisstofn-
unum á árinu 1982 er ekki nema tæp 2% af fjár-
lögum. Spítalinn var þegar alltof lítill ogárið 1919
Kleppsspítali 1982