Dagskrá: tímarit um menningarmál - 01.06.1957, Side 56

Bókmenntir
Heimhvörf
og höfundur þeirra
Þorsteinn Valdimarsson: Heimhvörf. LjótS.
Heimskringla, Reykjavík 1957.
Fyrsta ljóðabók Þorsteins Valdimarssonar,
Vilta vor, kom út áriS 1942. Þá var ég enn
unglingur uppi í sveit og fylgdist lítt með
bókmenntaviðburðum, enda er mér ókunnugt
um, hvort hún hefir vakið mikla athygli eða
umræður. Hún barst mér ekki í hendur fyrr
en Iöngu síðar, eftir að bók hans Hrafnamál
var komin út og hafði unnið honum sess
meðal beztu samtímaskálda þjóðarinnar. Ég
las þessar tvær bækur því um líkt leyti, og
hina síðari þó heldur fyrr.
Samanburður þessara tveggja bóka er ákaf-
lega athyglisverður. A milli þess, sem þær
komu út, liðu tíu ár, þroskavænlegustu ár
höfundarins, svo að engan þarf að undra, þótt
þeirra sé mikill munur. En framförin er líka
geysileg. Kvæðin í bókinni Vilta vor eru ljóð
ungs og óráðins höfundar. Þar sem fátt er
með sterkum persónulegum einkennum. Kvæð-
in eru flest ljóðræns eðlis, fjalla um náttúr-
una, um ástina og æskuna, eru vorljóð ung-
mennis. Og fyrirmyndir sínar sækir höfund-
urinn flestar til næstu skáldakynslóðar á und-
an, þeirrar, er stóð í mestum blóma á ár-
unum milli heimsstyrjaldanna tveggja. Margt
er þó í þessari bók, sem gefur góð fyrirheit
og bendir til þess, er síðar kom fram, t. d.
kvæðið Haustljóð á heiði, er hefst á þessu
erindi:
Sól skín
á sævarleiðum.
Sól skín
á austurheiðum.
Sefbrár
við svalans kossa titra.
ístár
í tjarnaraugum glitra.
Hér kennir lesandinn þeirrar listar, sem
Þorsteini Valdimarssyni átti eftir að verða
svo töm, er skáldþroski hans óx og dafnaði.
í Hrafnamálum kemur Þorsteinn fram sem
fullmótað skáld. Ljóð hans hafa gerbreytt
svip. í stað þess að vera áður sérkennalítil
bera þau nú öll sterkan persónulegan blæ.
Efnið er fjölbreyttara en fyrr, ljóðaformin
önnur og margvíslegri, málfarið fullkomnara
og listrænna.
Af þessum þáttum virðist mér efnisvalið
hafa tekið minnstum breytingum. Enn sem
fyrr verður náttúran cg fegurðin Þorsteini
drýgsta uppspretta skáldskaparins, því að í
eðli sínu er hann fagurkeri og náttúruunn-
andi, listamaður af lífi og sál. En Þorsteinn
lifir ekki einvörðungu í heimi draums og list-
ar, hann yrkir einnig um veruleikann og vanda-
mál samtímans. Og hann ann landi sínu og
þjóð framar öllu. Þess vegna verða honum í
Hrafnamálum svo oft að yrkisefni þær hætt-
ur, sem frelsi þjóðarinnar og menningu stafa
af hernáminu. Hann gerist ádeilu- og baráttu-
skáld.
í Hrafnamálum hefur búningur kvæðanna
tekið miklu^ meiri stakkaskiptum heldur en
yrkisefnin. Á þessum árum var hið óbundna
Ijóðaform mjög að komast í tízku með ungu
skáldunum. Vafalaust hefur sú stefna í Ijóða-
gerð haft mikil áhrif á Þorstein og vakið
hann til umhugsunar um þessi efni. En hann
tók henni ekki sem óskeikulu fagnaðarer-
54
PAGSKRÁ