Helgafell - 01.06.1942, Síða 13

INNAN GARÐS OG UTAN
147
með sex mánaða fyrirvara. Við nánari athugun varð félagið þess vísara að til stæði verk-
legar framkvæmdir af bæjarins hálfu á lóðinni í mjög náinni framtíð, og var boð bæjarráðs
því í rauninni einskis virði. Þess verður þó að vænta, að bærinn eða ríkið sjái sóma sinn
í þvf, að leysa þetta nauðsynjamál í tæka tíð.
Hið fyrsta listamannaþing verður merkileg nýjung í íslenzku menningarlífi, fyrst og
fremst vegna þess, að vafalaust má telja, að slíkt þing verði haldið með reglulegu milli-
bili upp frá þessu. Fyrsta listamannaþingið verður háð skömmu áður en Alþingi leggur
síðustu hönd á fyrstu stjórnarskrá hins fullvalda íslenzka lýðveldis. Ráðamenn þeirra er-
lendu ríkja, sem vér eigum mest undir, hafa fyrr og síðar látið það ótvírætt í ljós, að réttur
vor til óskoraðs fullveldis hvíli fyrst og fremst á tungu vorri og andlegri menningu. Ætti
því öllum að vera ljúft og skylt að stuðla að því, að listamannaþingið geti orðið veiga-
mikill vitnisburður þess, að ekki sé hvíldartími í bókmenntum og listum á Islandi.
UTAN GARÐS Góðir gestir úr hópi þeirra Norðmanna, sem nú heyja frelsisstríð
OG INNAN þjóðar sinnar í útlegð, hafa heimsótt oss að undanförnu, hetjuskáldið
Nordahl Grieg, hinn ágæti fræðimaður og rithöfundur J. S. Worm-
Miiller prófessor, er báðir hafa látið hér til sín heyra opinberlega, við mikla aðsókn
og almenna hrifningu, og nú síðast hin vinsæla leikkona frú Gerd Grieg. Öll hafa þau
frá upphafi tekið hinn mikilsverðasta þátt í baráttunni og helgað henni krafta s/na
óskipta. I engu styrjaldarlandi hafa skáld og rithöfundar sýnt og sannað betur en í
Noregi, að jafnvel nú, á járnöld hinni nýju, verður andanum hvorki drekkt í blóði
né þröngvað til þagnar, þar sem þekking og listir hafa notið frelsis og virðingar um lang-
an aldur.
Meðal þeirra mörgu skálda Norðmanna, sem reynzt hafa ómetanlegir liðsmenn í
styrjöldinni með ýmsum hætti, ber hæst Sigrid Undset, Nordahl Gricg og Arnulf Överland,
er nú situr í fangabúðum nazista. Nordahl Grieg komst svo að orði í samsæti, er stjórn
Norræna félagsins hélt honum í Reykjavík, að ef til vill hefði enginn einstakur maður átt
meiri þátt í því að mynda „Hjemmefronten“ — heimavígstöðvarnar -— í Noregi en Arn-
ulf Överland, með kvæði sínu „Vi overlever ait.“
Vera má, að þeim sjálfkjörnu „innangarðsmönnum", sem eindregnast þjóna lögmáli
Grafarmanneskjunnar hér á landi, gæti orðið það nokkurt umhugsunarefni, að þessi tvö
síðast nefndu skáld, er getið hafa sér slíkan orðstír í baráttu þjóðar sinnar, á hinum ægi-
legustu örlagatímum, að þau eru metin jafngildi hereininga, skuli einmitt vera þeir rit-
höfundar Noregs, sem afturhaldsöflin þar í landi lögðu einna mest kapp á að gera að
„utangarðsmönnum" síðustu friðarárin, fyrir óborgaralegan og óþjóðlegan skáldskap. Sú
spurning kynni að valcna, þegar hugleidd eru dæmi þeirra, hvort alþjóðahyggja róttækra
rithöfunda muni vera ósamrímanlegri heilbrigðri ættjarðarást en sú dofraspeki, úr háborg
hinna dreifðu byggða, sem boðuð var landslýðnum 17. júní síðast liðinn, á þá leið, að vér get-
um verið sjálfum oss nægir um hugsanir,en eigum ekki að sækja slíkar óhófsvörur til Moskvu,
Berlínar né Lundúna.