Helgafell - 01.06.1942, Síða 37

ÞJÓÐRÆKNI OG ÞJÓÐAREINING
171
verðmætum, sem eru í sjálfu sér engu síður dýrmæt en þjóðernisverðmætin,
sem öllu þessu tali er ætlaÖ að vernda.
Vér erum hvattir til þess að standa saman, vera sammála. Það er rétt,
að vér getum staðið saman um margt. Vér getum staðið saman um að
vernda tunguna, um að krefjast þess, að erlend ríki gangi ekki á hlut vorn,
um þá kröfu að fá sjálfir að ráða málum vorum o. s. frv. í þessum efnum
eiga allir íslendingar sameiginlegra hagsmuna að gæta. Ej þessi mál og
önnur slík væru einu vandamálin, sem um væri að ræða í þjóÖfélaginu, gæti
þjóðin staðiÖ saman sem ein heild og ein rödd túlkað sameiginlegan málstað
hennar. En svo er ekki. Hagsmunir borgaranna í hverju þjóðfélagi eru um
margt algjörlega andstæðir, og þær hugsjónir, sem þeir bera fyrir brjósti, geta
verið gerólíkar. Um þau mál, sem snerta andstæða hagsmuni borgaranna og
ólíkar hugsjónir þeirra, verða þeir ekki sammála. Vinnuveitendur og vinnu-
þiggjendur verða seint sammála um það, hversu há vinnulaun skuli vera, —
eignamenn og eignalausir seint sammála um nauðsyn og þýðingu eignarétt-
arins, — framleiðendur og neytendur um vöruverð, — hátekjumenn og lág-
iaunamenn um skattamál, og þannig mætti lengi telja. Þjóðfélagið er ekki
ein heild með sameiginlega hagsmuni, hvað þessi mál snertir, heldur margir
hópar, stéttir, með andstæða hagsmuni. SkoÖanir manna á því, hvað sé
réttlátt og æskilegt í félagslegum efnum, geta og verið mjög sundurleitar,
hugsjónir þeirra ólíkar. Sumir telja manninn þá munu ná mestum þroska og
njóta mestrar lífsgleði, ef hann er sem frjálsastur, en aðrir, ef hann hlítir
forystu og forsjá slyngs leiðtoga, — sumir telja æskilegast, að svo sé að
mönnum búið í þjóðfélaginu, að þeir hafi aðstöðu til þess að njóta til fulls
yfirburða og aðstöðu, — lífið sé barátta, þar sem hinn sterki sigri, en hinn
veiki falli —, en aÖrir, að keppa beri að jöfnuði á kjörum og aðstöÖu, —
sumir, að styrkja beri hinn sterka í þjóÖfélaginu, en aÖrir, að vernda beri
hinn veika, o. s. frv. Milli slíkra skoðana er slíkt djúp staðfest, að það
verSur aldrei brúað.
Meðan svo er háttað, að hagsmunir borgaranna eru ekki og geta ekki
verið hinir sömu í þýSingarmiklum málum, og líklegt er, að þeir beri ólíkar
hugsjónir fyrir brjósti, er þjóðin ekki ein heild, og þá er þýðingarlaust að
segja henni að vera það. Þjóðin á aS vísu sameiginlegra hagsmuna aS gæta
gagnvart erlendum ríkjum og erlendum áhrifum, bæði efnahagslegra og
menningarlegra. Mun ekki hafa boriÖ á öðru en að þjóðin hafi staÖið
saman um slík efnahagsleg mál sín. Hefur þar enga hvatningu þurft, þar
er þjóðin ein heild og hefur reynzt það, þótt enga athygli hafi það vakið.
Þó eru hagsmunir allra landsmanna gagnvart erlendum viðskiptaþjóðum eng-
an veginn alltaf hinir sömu; einnig þar geta hópar innan þjóðfélagsins átt
ólíkra hagsmuna að gæta. Hefur þetta komiÖ greinilega fram í þýðingar-
miklum verzlunarsamningum við erlent stórveldi og valdið deilum hér innan-