Fréttablaðið - 07.12.2013, Blaðsíða 94

7. desember 2013 LAUGARDAGUR| MENNING | 94
„Útgefendur hefðu ekki samþykkt
samningana ef samninganefnd rit-
höfunda hefði ekki gengið að kröfu
þeirra um lægri kiljuprósentu. Þá
hefðu þeir ekki viljað ganga til
samninga yfirhöfuð,“ segir Aðal-
steinn Ásberg Sigurðsson, formað-
ur samninganefndar rithöfunda,
um nýlega samninga á milli rithöf-
unda og útgefenda. Áður fengu höf-
undar sömu prósentu af kiljum og
af harðspjaldabókum, 23 prósent
af heildsöluverði af hverri seldri
bók. Nú lækkar prósentan sem rit-
höfundar fá af kiljum niður í 18
prósent en hlutfall af harðspjalda-
bókum stendur í stað.
„Við mættumst þarna með okkar
sjónarmið og svona varð niðurstað-
an. Það sem er mikilvægast fyrir
rithöfunda er að einhver samn-
ingur sé í gildi, því að það er ekki
sjálfgefið. Við þekkjum líka þá
stöðu. Í Svíþjóð til dæmis misstu
höfundarnir samninga við bóka-
útgefendur fyrir nokkrum árum.
Svona samningar eru ekki í gildi
þar og það gróf undan höfundun-
um. Þetta virtist okkur vera skyn-
samlegast í stöðunni,“ bætir Aðal-
steinn Ásberg við.
Samningarnir eru ekki að öllu
leyti afturför fyrir rithöfunda
að mati Aðalsteins Ásbergs. „Við
náðum líka fram kjarabótum í
þessum samningum, eins og milli-
uppgjöri sem skiptir rithöfunda
máli.“ Áður fengu rithöfundar
yfirleitt ekki greitt fyrir sölu bóka
nema einu sinni á ári. „Svo verður
líka að taka það fram að þetta eru
lágmarkssamningar. Það er ekki
hægt að banna neinum að semja
um hærri prósentu ef hann er í
aðstöðu til þess. En við vissum að
þetta myndi valda urg. Það er ekk-
ert gaman að kynna svona breyt-
ingu.“
Aðalsteinn Ásberg segir hins
vegar ekki um venjulega kjara-
samninga að ræða „Mönnum
hættir til að stilla útgefendum og
rithöfundum upp sem and-
stæðingum, en þeir eru
í raun og veru
samherj-
ar. Þeir
eru ekki
öndverð-
ir pólar.
Þeir eru
að vinna að sam-
eiginlegum hags-
munum.“
Aðalsteinn
Ásberg segir að
nauðsynlegt hafi verið að upp-
færa gamla samninginn vegna
þess að hann hafi ekki verið virkur
í raun og veru. „Það sem er mikil-
vægt í svona samningi er að hann
sé ekki á skjön við raunveruleik-
ann; að hann sé eitthvað sem hægt
er að virða og fara eftir í raun
og veru. Það verður að segja um
gamla samninginn sem gilti fram
til þessa að það voru ýmis ákvæði
í honum sem voru brotin og allir
gerðu sér grein fyrir því og það
var erfitt að snúa
þeirri þróun við.“
ugla@frettabladid.is
Vissum að samningur myndi valda urg
Prósentan sem rithöfundar fá af sölu kilja fer niður úr 23 prósentum í 18 samkvæmt nýlegum samningum á milli rithöfunda og út-
gefenda. Formaður samninganefndar rithöfunda segir útgefendur og rithöfunda hafa sameiginlegra hagsmuna að gæta. Kjarabótum
var líka náð fram í samningunum. Hildi Knútsdóttur rithöfundi fi nnst nýju samningarnir ósanngjarnir en gat þó ekki kosið um þá.
SAMHERJAR
Aðalsteinn Ásberg
segir rithöfunda
og útgefendur
vera í raun sam-
herja.
„Ég klikkaði á því að sækja
um í Rithöfundasamband-
ið þannig að ég gat ekki
kosið um þetta,“ segir Hild-
ur Knútsdóttir rithöfundur.
Henni finnst nýju samn-
ingarnir ósanngjarnir. „Ég
fékk ekki mikið borgað
fyrir hvert eintak af Slætti
sem kom út árið 2011 og
hefði fengið töluvert lægri
upphæð ef þessir samning-
ar hefðu verið í gildi þá. Það
eru aðallega nýir höfund-
ar sem eru frumútgefnir í
kilju. Þeir fá fæstir ritlaun,
þannig að höfundarlaunin
þeirra eru einu tekjurnar
sem þeir fá fyrir skrifin.
Eldri höfundar eiga meiri
möguleika á ritlaunum.
Svo er kynjavinkill í þessu.
Skvísubækur eru yfirleitt
bara gefnar út í kilju þann-
ig að segja má að verið sé að
taka ákveðna stétt höfunda
fyrir og lækka höfundar-
laun þeirra.“
Hildur bendir á að þetta geti orðið afturhvarf til þess tíma þegar
bókaútgáfa var mest í jólavertíðinni og dreifðist minna yfir árið.
„Síðustu ár hafa verið fleiri frumútgáfur á vorin. Þessir samningar
grafa undan þessari framför af því að höfundur sem getur valið um
að gefa út kilju um vorið eða bók í harðspjaldi um jólin velur augljós-
lega síðari kostinn vegna þessara samninga.“ Hildur ætlar að drífa
í að sækja um aðild að Rithöfundasambandinu svo hún geti kosið um
næstu samninga eftir tvö ár.
Ákveðin stétt tekin fyrir
GAT EKKI KOSIÐ Hildur flaskaði á því að
sækja um aðild að Rithöfundasambandinu.
MYNDIR/FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Það sem er mikil-
vægt í svona samningi er
að hann sé ekki á skjön
við raunveruleikann; að
hann sé eitthvað sem
hægt er að virða og fara
eftir í raun og veru.
Aðalsteinn Ásberg Sigurðsson
Eigendur K-bar fengu
heimsókn frá bóndan-
um sem býr til kaffið
sem verður á boðstól-
um hjá þeim. „Hann
heitir Luis Velez,“
segir Ólafur Örn Ólafs-
son á K-bar.
„Metnaður Luis
Velez í lífinu er að búa
til besta kaffið í heim-
inum. Hann er nýfar-
inn að rista kaffið
heima hjá sér. Leiðin af
akrinum styttist tölu-
vert við það. Við flytj-
um það inn beint hing-
að í lofttæmdum umbúðum, þannig að það skilar sér til okkar í sama
ástandi og það var í fyrir mánuði í Kólumbíu. Við viljum halda því fram
að varan sé ferskari fyrir vikið.“
Í næstu viku verður K-bar opnaður fyrr á morgnana og þá verður boðið
upp á þetta kólumbíska kaffi. Hingað til hefur K-bar fyrst og fremst
verið veitingastaður en verður nú bæði kaffihús og veitingastaður. - ue
Heimsókn frá kól-
umbískum kaffi bónda
Eigendur K-bar fl ytja inn kaffi beint frá býli.
KÁTIR Luis og Ólafur eru báðir miklir smekkmenn.
FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
„Þetta verður svona „casual fine dining“ veitingastað-
ur en við ætlum einnig að hafa hann svona stemnings-
stað því við erum líka með stóran bar,“ segir Óli Már
Ólason, einn þriggja eigenda nýs veitingastaðar sem
ber nafnið Kol Restaurant. Ásamt Óla eru þeir Stefán
Magnússon og Andri Björn Björnsson eigendur stað-
arins en fyrir eiga þeir veitinga- og skemmtistaðina
Vegamót og Lebowski.
„Við viljum gjarnan nýta hesthúsið sem er í bakgarð-
inum.“ Í bakgarðinum stendur elsta hesthús Reykjavík-
ur og er stefnt að því að nýta það sem hluta af staðnum.
„Húsafriðunarnefnd berst nú fyrir því að það verði
ekki rifið en við viljum tengja það veitingastaðnum,“
bætir Óli við.
Þeir hafa fengið til sín fagmenn til að sjá um mat-
reiðsluna. „Einar Hjaltason og Kári Þorsteinsson sjá
um eldamennskuna en þeir hafa báðir starfað erlend-
is eins og á Dabbouf, 2850 og Texture í London.“ Þess
má geta að á staðnum er einstakur viðarkolaofn sem
verður notaður til að töfra fram ljúft og seiðandi bragð.
Í salnum mun Gunnar Rafn Heiðarsson galdra
fram sérstaklega vandaða kokteila þar sem öll síróp
og safar eru heimagerð en áður starfaði hann sem
veitingastjóri á Sjávarkjallaranum og Slippbarnum.
Hönnun staðarins er í höndum Leifs Welding og Bryn-
hildar Gunnarsdóttur arkitekts. Staðurinn tekur um
hundrað manns í sæti en þeim gæti þó fjölgað ef hest-
húsið verður hluti af staðnum.
Kol Restaurant við Skólavörðustíg verður opnað í
byrjun janúar. - glp
Nýr veitingastaður með hesthús í
bakgarðinum í hjarta borgarinnar
Kol Restaurant er nýr veitingastaður við Skólavörðustíg.
SEIÐANDI VEITINGASTAÐUR Óli Már Ólason er ásamt
Stefáni Magnússyni og Andra Birni Björnssyni að opna veit-
ingastað við Skólavörðustíg sem ber nafnið Kol Restaurant.
FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK