Fréttablaðið - 11.04.2015, Síða 28

11. apríl 2015 LAUGARDAGUR| HELGIN | 28
Svona sjá þau Háskóla Íslands
Þrír eru í framboði í rektorskjöri Háskóla Íslands sem fram fer á mánudaginn, 13. apríl. Starfsmenn og stúdentar
taka þátt í kjörinu. Fréttablaðið spurði frambjóðendurna um stefnumál þeirra og helstu áskoranir nýs rektors.
Fanney Birna
Jónsdóttir
fanney@frettabladid.is
ALDUR 54 ára
STAÐA Aðstoðarrektor vísinda og kennslu og
prófessor í rafmagns- og tölvuverkfræði
við Háskóla Íslands.
MENNTUN Doktorspróf í rafmagnsverkfræði,
Purdue University 1990.
MSEE í rafmagnsverkfræði,
Purdue University, 1987.
Lokapróf í rafmagnsverkfræði við
Háskóla Íslands, 1984.
Hverjar eru helstu áskoranir nýs rektors? Að treysta fjár-
mögnun Háskóla Íslands. Það er ein allra mikilvægasta
forsenda fyrir framfarastarfi og öllum þeim breytingum
sem þarf að ráðast í innan skólans nú þegar hagur lands-
ins vænkast. Mikilvægt er að almennur skilningur ríki á
því að öflugur háskóli er forsenda framþróunar í íslensku
samfélagi.
Hvernig eru þínar áherslur ólíkar hinna frambjóðend-
anna? Ég set fjármálin á oddinn. Ég býð mig fram til þess
að leiða sameinaðan háskóla og legg gríðarlega áherslu á
að virða sérstöðu og jafnræði allra fræðigreina og sviða
innan skólans. Starfsfólk Háskólans hefur skilað gríðar-
lega góðu starfi við erfiðar aðstæður og ég vil leita allra
leiða til að bæta kjör og aðbúnað starfsfólks, draga úr
álagi og auka starfsánægju.
Hver er fjárþörf Háskóla Íslands og sé hún ekki uppfyllt
með fjárframlögum og öðru hvernig hyggst þú bregðast
við því? Til að standast samanburð við norræna rannsókn-
arháskóla þurfa framlög á hvern nemanda við Háskóla
Íslands að tvöfaldast. Árið 2011 setti Háskóli Íslands fram
viðmiðið um að fjármögnun skólans næði meðaltali Norð-
urlanda árið 2020 og á þá kröfu féllust stjórnvöld. Vísinda-
og tækniráð tók síðar undir þessa markmiðssetningu. Ég
mun beita mér fyrir því af alefli að stjórnvöld standi við
þessi fyrirheit sín.
Hvaða afstöðu hefur þú gagnvart aðgangshindrun í HÍ,
t.a.m. skólagjöld og inntökupróf? Ég er alfarið á móti
skólagjöldum og ég er þeirrar skoðunar að Háskóli Íslands
eigi áfram að vera opinn skóli fyrir alla þá sem upp-
fylla kröfur skólans um undirbúning. Mér hugnast alls
ekki hugmyndir um að Háskólinn verði gerður að litlum
elítuskóla. Inntökupróf geta á hinn bóginn átt rétt á sér í
deildum þar sem mikið brottfall er á fyrsta ári og klásus-
próf geta verið nauðsynleg þar sem takmörkuð aðstaða til
starfsþjálfunar er fyrir hendi.
Hvernig ætlar þú sem rektor að tryggja gæði kennslu
og þróun kennsluhátta? Eru gerðar nógu miklar kröf-
ur til kennara og kennslu í skólanum? Hyggst þú bæta
stöðu stundakennara við skólann, ef svo er þá hvernig?
Gæði kennslu eru mér hjartans mál. Langflestir kennarar
skólans leggja alúð við kennslu. Mikil þróun hefur orðið
í kennsluháttum á undanförnum árum og áhugi háskóla-
kennara á námskeiðum um bætta kennsluhætti hefur stór-
aukist. Kennslumálasjóður hefur verið efldur og Kennslu-
miðstöð skólans styrkt. En hér getum við gert miklu betur.
Sérstaklega þurfum við að bæta námsaðstöðu nemenda
og byggja upp aðstöðu sem býður upp á kennsluhætti er
virkja nemendur. Stundakennarar eru ómissandi þáttur í
starfi skólans og stöðu þeirra verður að bæta, bæði laun
og réttindamál.
Jón Atli Benediktsson
ALDUR 54 ára.
STAÐA Forstöðumaður Stofnunar Árna Magnússonar
í íslenskum fræðum og prófessor við
Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands.
MENNTUN Doktorsgráða Oxford University 1988.
Nám í þýskum miðaldabókmenntum
við Ludwig Maximilians Universität
í München 1982-1983.
BA-próf í íslensku við Háskóla Íslands 1982.
Hverjar eru helstu áskoranir nýs rektors? Helstu áskor-
anir rektors verða að smíða nýjan sáttmála við samfé-
lagið um að setja menntun og þar með Háskóla Íslands
í forgang. Ég mun ganga fast eftir því að fjármögnun
skólans verði tryggð og það reiknimódel sem er notað til
grundvallar opinberum fjárveitingum verði hugsað upp
á nýtt. Það er líka nauðsynlegt að efla innra starf skólans
og tryggja jafnfræði og traust á milli greina. Það þarf að
stuðla að frjórri og öflugri umræðu innan skólans. Ekki
þarf að kosta mikið fé að efla samvinnu- og samtakamátt
ólíkra fræðigreina, efla samskipti stjórnsýslu og kenn-
ara og gera háskólann þannig að enn betri vinnustað fyrir
starfsmenn og nemendur. Síðast en ekki síst er Háskóli
Íslands rannsóknaháskóli og nýr rektor þarf að efla rann-
sóknaumhverfi skólans, stórbæta allan aðbúnað doktors-
nema og nýdoktora og styrkja nýliðun akademískra starfs-
manna.
Hvaða afstöðu hefur þú gagnvart aðgangshindrunum í
HÍ, t.a.m. skólagjöldum og inntökuprófum? Ég styð opinn
Háskóla Íslands, þar sem nemendum er tryggður aðgang-
ur óháð efnahag. Ég er á móti skólagjöldum. Ég vil fara
mjög hægt í inntökupróf, en þau hafa gagnast þar sem
nauðsynlegt er að takmarka nemendahópinn. Hins vegar
kann svo að fara að inntökupróf eða aðgangspróf verði
tekin upp í meiri mæli sem viðbragð við styttingu fram-
haldsskólans.
Hvaða afstöðu hefur þú til þess að einkaaðilar (aðrir
en hið opinbera eða opinberir rannsóknarsjóðir) styrki
rannsóknir í háskólum? Það verður að fara mjög varlega
í að taka á móti fé frá hagsmunaaðilum. Ég er á móti því
að einkaaðilar styrki stöður eða rannsóknir beint, því að
þannig skapast bein hagsmunatengsl, en vildi frekar taka
upp það kerfi að þeir leggi fé í sjóði sem síðan væri veitt
í ákveðin verkefni að mati skólans sjálfs og algjörlega án
aðkomu viðkomandi fyrirtækja. Það er mjög mikilvægt
að tryggja sjálfstæði skólans og akademískt frelsi.
Hver er sérstaða HÍ samanborið við aðra háskóla hér-
lendis? Hver er afstaða þín gagnvart samstarfi við aðra
háskóla hér á landi eða eftir atvikum sameiningu við
aðra háskóla? Er æskilegt að það séu fleiri en einn eða
margir háskólar á Íslandi? Háskóli Íslands er auðvi-
tað eini skólinn sem býður upp á háskólanám í nær öllum
greinum, ekki aðeins í grunnnámi, heldur í meistara- og
doktorsnámi. Ég tel grundvallaratriði að efna til sam-
starfs milli skólanna, og að horfa krítískt á hagkvæmni
og faglegan ávinning af því að bjóða upp á nám í sömu
greinum í fleiri en einum skóla. Ég mun ganga fram og
hvetja til aukins samstarfs alls háskólastigsins á Íslandi.
Við erum sterkari sameinuð en sundruð og ég tel að það sé
hægt að auka samvinnuna til muna; samkeppnin snýr að
útlöndum. Það er svo alltaf pólitísk ákvörðun hvort skólar
eru sameinaðir eða ekki.
Guðrún Nordal
ALDUR 59 ára.
STAÐA Prófessor við Strathclyde-háskóla
í Glasgow í Skotlandi.
MENNTUN Doktorspróf í stærðfærði, MIT 1992.
MA í stærðfræði,
University of Pennsylvania, 1987.
BA í stærðfræði, með heimspeki sem
aukagrein, University of Pennsylvania, 1987.
Hvernig eru þínar áherslur ólíkar hinna frambjóðend-
anna? Ég sé ekki að hin tvö vilji gera neinar teljandi
breytingar á starfi háskólans. Það vil ég gera, bæði varð-
andi rannsóknir og kennslu. Ég vil afnema almenna rann-
sóknaskyldu, þar sem umtalsverður hluti akademískra
starfsmanna stundar ekki rannsóknir, a.m.k. ekki af þeim
gæðum sem stefna skólans miðast við, þ.e.a.s. rannsóknir
gjaldgengar á alþjóðavettvangi. Ég vil líka vinna einarð-
lega í því að bæta kennsluna í öllum skólanum, og m.a. tel
ég að það sé óboðlegt að vera með hefðbundið skriflegt
lokapróf sem eina námsmat. Við viljum öll þrjú reyna að
fá meira fé til skólans, svo hægt sé að efla starf hans. Ég
legg hins vegar áherslu á að við verðum að breyta starf-
inu, og megum ekki láta það standa og falla með meiri
fjárveitingum.

Hvaða afstöðu hefur þú gagnvart aðgangshindrunum í
HÍ, t.a.m. skólagjöldum og inntökuprófum? Það þarf að
takmarka inntöku víðar en nú er gert; háskóli með jafn
metnaðarfull markmið og HÍ getur ekki tekið inn nemend-
ur sem spanna alla breiddina í getu og áhuga, ekki frekar
en góðir skólar í öðrum löndum. Svo lengi sem lánað væri
fyrir skólagjöldum, og þau þyngdu ekki endur greiðslu
námslána (þótt þau lengdu hana), þá sé ég ekki að hægt
sé að hafa þau rök gegn skólagjöldum að þau mismunuðu
eftir efnahag. Ég er hins vegar ekki talsmaður hærri
skólagjalda, enda er ekki á valdi rektors að ákvarða slíkt.

Hvaða afstöðu hefur þú til þess að einkaaðilar (aðrir en
hið opinbera eða opinberir rannsóknarsjóðir) styrki rann-
sóknir í háskólum? Það er í lagi, en það þarf að passa mjög
vel að þeir sem veita fé til skólans hafi ekki hagsmuna að
gæta af því hvað er gert með féð. Það má ekki einu sinni
geta leikið grunur á að þeir hafi slíka hagsmuni.

Hver er sérstaða HÍ samanborið við aðra háskóla hér-
lendis? Hver er afstaða þín gagnvart samstarfi við
aðra háskóla hér á landi eða eftir atvikum samein-
ingu við aðra háskóla? Er æskilegt að það séu fleiri en
einn eða margir háskólar á Íslandi? HÍ er 80% háskóla-
kerfisins. Ég vil minnka sérstöðu HÍ sem mest gagnvart
góðum erlendum skólum. Samstarf er gott þar sem það
á við, og auðveldara að koma á en margir halda. Ég teldi
best að hafa tvo háskóla; einn öflugan rannsóknaskóla
(með kennslu að sjálfsögðu) og annan þar sem bara væri
kennsla.

Hvernig ætlar þú sem rektor að tryggja gæði kennslu og
þróun kennsluhátta? Eru gerðar nógu miklar kröfur til
kennara og kennslu í skólanum? Hyggst þú bæta stöðu
stundakennara við skólann, ef svo er þá hvernig? Ganga
stíft eftir því, og stöðugt, að kennslan sé bætt þar sem
henni er ábótavant. Umbuna fyrir góða kennslu og þróun
hennar. Gera ljóst að þetta sé grundvallaratriði í stefnu
skólans. Skólinn gerir ekki nógu miklar kröfur til sjálfs
sín um gæði kennslu, þótt hún sé sums staðar góð. Fækka
stundakennurum verulega en bjóða þeim betri kjör.
Einar Steingrímsson
1
5
-0
9
-2
0
1
5

1
0
:2
4
F
B
1
1
2
s
_
P
0
9
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
8
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
2
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
2
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
6
4
1
-3
9
5
C
1
6
4
1
-3
8
2
0
1
6
4
1
-3
6
E
4
1
6
4
1
-3
5
A
8
2
8
0
X
4
0
0
6
A

F
B
1
1
2
s
_
1
0
_
4
_
2
0
1
5
C
M
Y
K