Tímarit Máls og menningar - 01.09.1973, Qupperneq 80

Tímarit Máls og menningar
í huga og stefna að því að ná öðru hvoru þeirra. Annað er að fá því fram-
gengt að bandamenn þeirra hækki verulega framlög sín til hermála, þannig að
þeir geti séð betur um sínar eigin vamir. Þessa leið virðast Japanir búast
til að halda. Þegar litið er á það hve útgjöld Evrópumanna til hermála eru
lítil, virðast litlar líkur til þess að þeir samþykki þessa tillögu. Og líkurnar
virðast enn minni, ef á það er litið að herútgjöld í Evrópu hafa svo að segja
stöðugt minnkað síðasta áratug, þrátt fyrir nýlega hækkun. Líklegt er að
Evrópumenn vonist til að geta haldið áfram eftir sem áður að styðjast við
þá vernd Bandaríkjanna, sem liefur leyst þá undan því að taka á sig þá byrði
sjálfir.
Hitt markmið Bandaríkj anna er að fá réttlátar bætur hjá bandamönn-
um sínum fyrir þá vernd, sem þeir láta þeim í té. Fyrir fáum árum kröfðust
þeir þess einungis að fá uppbætur greiddar í gjaldeyri, því að þá áttu þær
einungis að vega upp á móti þeim greiðsluhalla Bandaríkjanna, sem var
herútgjöldum þeirra í Evrópu að kenna.
En reynslan leiddi í Ijós, að hlutur hans var tiltölulega lítill vegna sér-
samninga milli Bandaríkjanna og Vestur-Þjóðverja. Þess vegna hafa Banda-
ríkjamenn nú breytt um stefnu og miða nú að því að fá beinar uppbætur
fyrir kostnað sinn. Þeir vilja nú með öðrum orðum fá uppbætur í dollurum
í stað uppbóta í gjaldeyri. Þetta er allt annað sjónarmið því að nú er ekki um
greiðslujöfnuð að ræða heldur um endurgreiðslu. Árið 1971 samþykktu
Vestur-Þjóðverjar reyndar í íyrsta skipti að taka á sig vissan hluta af kostn-
aði við bandaríska setuliðið í landi þeirra.
Það leikur lítill vafi á því að Bandaríkj amenn ætla þegar fram líða stundir
að fá bandamenn sma til að taka þátt í þeim útgjöldum, hvernig sem það verð-
ur gert. Þeir láta nú stöðugt meir að því liggj a að niðurstöður viðskiptaum-
ræðnanna við Evrópu og staða bandaríska setuliðsins þar séu nátengd mál, en
slíkt mátti ekki nefna fyrir fáum mánuðum.
Hvaða leið sem farin verður má búast við því að niðurstöðurnar verði
hinar sömu. Þær leiða til þess að meir verður gengið á það fé sem handbært
er til að auka hagvöxt Evrópu en áður var gert.
Ný kaupauðgisstefna
Á sviði efnahagsmála er það opinber stefna Bandaríkjamanna að ná aftur
eins fljótt og auðið er því forskoti í viðskiptajöfnuðinum, sem þeir hafa
venjulega haft, bæði til þess að geta haldið fjárfestingum sínum erlendis
áfram, og til að geta séð um þau útgjöld, sem veldisstaða þeirra krefst. Það
190