Tímarit Máls og menningar - 01.03.1992, Page 107

á óvart. Allir reynast samsettari úr andstæðum
en hún hafði haldið. Svipaðri niðurstöðu virðist
Marta komast að þegar hún stendur frammi
fyrir dauða móðurinnar og þarf ekki lengur að
keppa við Nínu um ást hennar.
Mannfyrirlitningin og háðið víkur úr texta
Nínu þegar hún segir frá formæðrunum og sorg
eða blíða kemur í staðinn. Semingar hennar
verða lengri og stíllinn breytist þegar líður á
söguna og vamarhættimir byrja að gefa eftir.
Undir lokin, andspænis dauðanum, er óörygg-
inu síðan leyft að streyma fram í textanum og
um leið ástinni. Bókin endar á spumingunni:
Hvað verður nú um mig? Sjálfíð er ekki lengur
lokað, það hefur verið opnað fyrir lífínu og
hinum lifandi texta.
Dagný Kristjánsdóttir
Sossa lætur allt gossa!
Magnea frá Kleifum. Sossa sólskinsbam. Mál og
menning 1991. 126 bls.
Sólskinsbarn, bestía og himpigimpi
í Sossu sólskinsbarni lýsir Magnea frá Kleifum
gömlum tíma með horfnum búskaparhátmm og
fjölskyldulífí sem varla þekkist lengur. En
þungamiðja sögunnar er hin fjörmikla, hug-
myndaríka og stórskemmtilega Sossa sem sjálf
er sögumaður. Við sjáum fjölskylduna með
hennar augum, kynnumst vangaveltum hennar,
ímyndunum, gleði og sorg. Hún er sex ára þegar
sagan hefst, áttunda í röðinni af ellefu systkin-
um og eftir því sem hún sjálf segir,Jítil og ljót
og ræður engu á heimilinu“ (6). Hún ræður
heldur ekkert við sjálfa sig; ímyndunaraflið
teymir hana niður á hafsbotn og upp til himna,
skapið er ofsafengið á hvorn veginn sem er og
framhleypni hennar er meiri en góðu hófi gegn-
ir.
Sossa er frábrugðin systkinum sínum bæði í
útliti og háttum. Þau hafa svo oft sagt henni að
hún sé ljót að það fer ekki á milli mála. A
rauðum kollinum er „þetta voðalega hár sem
engin leið er að ráða við. Það rífur sig úr flétt-
unum og æðir út í allar áttir svo ég er alltaf eins
og úfinn hænurass í vindi“ (30). Þessi lýsing
gæti allt eins átt við skapgerð hennar sem oft
veldur uppistandi en kemur líka stundum góðu
til leiðar. Uppátæki Sossu eru oft kostuleg en
þau eru yfirleitt vel meint. Hún klippirt.d. á sér
hárið til að gleðja mömmu sína, en þótt það
mistakist er fjarri henni að láta hugfallast.
Stundum hleypur skapið með hana í gönur og
hún verður svo ljót og óstýrilát að hún má til
með að bregða sér í líki annarrar stelpu sem
heitir Setta og sú er til alls vís. Það þarf talsverða
greind og útsjónarsemi til að skapa sér svona
gott skálkaskjól, en ekki síður auðugt ímyndun-
arafl. í hugarheimi Sossu öðlast flestir hlutir líf
og liti. Versin sem mamma kennir henni lifna
við og orðin verða að litlum dvergum sem hald-
ast í hendur og jafnvel hroturnar í pabba geta
hrundið af stað heilu ævintýri. Þessi heimur er
Sossu jafn raunverulegur og grár hversdags-
leikinn en enginn á bænum getur fylgt henni á
hugarfluginu. Flest systkini hennar hlæja eða
skamma hana þegar hún segir frá því sem er inni
í henni og kalla það bull og skröksögur. Móðir
hennar er oftast skilningsrík en föður hennar
fínnst að fólk eigi að halda sig við staðreyndir,
annars sé það bara að ljúga. Sossu hefur verið
kennt að það sé ljótt að ljúga svo hún vill alls
ekki vera lygari en það þýðir ekki að hún þurfí
endilega að lækka flugið. Hún er nefnilega
sjálfstæð telpa með ákveðnar skoðanir og getur
dæmt fyrir sig sjálf: „Allt sem ég segi frá er satt.
Eg sé það gerast einhversstaðar inni í mér, í
höfðinu eða sálinni. Eg get ekkert að því gert.
Þetta er eins og að skoða myndir í bók, og
enginn segir að myndir í bók séu lygi“ (9).
Það er líka fjarri Sossu að samþykkja viðtekn-
ar venjur athugasemdalaust. Hvers vegna endi-
lega að byrja að slá á laugardögum þótt það sé
venjan og eigi að tryggja lukku? Sossu dauð-
langar að prófa annan dag, t.d. fimmtudag og
slá fram á föstudag og öðlast þannig bæði frægð
og ríkidæmi. Henni finnst líka asnalegt að allir
megi heita Guð ef eitthvað er aftan við það, eins
TMM 1992:1
97