Tímarit Máls og menningar - 01.03.1999, Blaðsíða 41

AF „CERVANTÍSKU“ BERGI BROTINN
Buenos Aires fyrir tveimur árum, var ég þar á sama tíma í boði arkítekta- og
bókmenntadeildarinnar og þá komst ég að því mér til undrunar að hluti
sjónvarpsþáttanna Alquibla voru teknir þar. Það vill svo til að stór hluti
arkítekta þeirrar borgar voru arabar sem fæddust í Argentínu en voru af
sýrlenskum eða líbönskum uppruna. Það var jafn mikil aðsókn að fyrirlestr-
unum sem ég hélt um eðli borgarmenningarinnar og þeim sem ég hélt um
bókmenntir. Það er afþessum sökum sem ég hef alltaf haft mikinn áhuga á
þessu hverfi sem við erum í núna - í Sentier hverfmu í París - vegna þess
fjölþjóðlega andrúmslofts sem hér ríkir. Reynsla mín af New York hefur líka
skipt sköpum því þar þarf maður einungis að ganga spölkorn ffá húsunum í
Little Italy og þá er maður kominn í Kínahverfið. Ég hef alitaf haft mikinn
áhuga á slíkum borgum, þar sem skapast hefur samrennsli af þessum toga,
og eins borgum sem eru fullar af lífsþrótti á borð við Istambul.
Það er sannfæring mín að nauðsynlegt sé að hafa eitthvert samneyti við
fólk sem upprunnið er úr annars konar menningu en maður sjálfur. í ritgerð
minni París, höfuðborg tuttugustu ogfyrstu aldarinnar? set ég fram tvo val-
kosti: verður París misleit í menningarlegu tilliti eða verður hún safn? Þetta
eru valkostirnir sem við höfum. Þessi tilhneiging til að safngera19 samfélagið
og menninguna er til dæmis ekki fyrir hendi núna í Berlín. Fyrir fimm árum
var ég þar staddur um nokkurn tíma og mátti þá sjá hvernig þeim félagslega
einangruðu var smátt og smátt ýtt af fasteignabröskurum á brott frá Kreuz-
burg til Austur-Berlínar. Þangað komu fyrstu hundruð þýskra gyðinga frá
Bandaríkjunum sem höfðu fengið þá stórsnjöllu hugmynd að snúa aftur til
Þýskalands og endurreisa menningarheim sinn innan hinnar nýju Berlínar.
Það var mjög heillandi að verða vitni að því hvernig þarna var í burðarliðn-
um nýtt lífsform og þar af leiðandi ný menning og þótti mér Berlín því búa
yfir samskonar lífsþrótti og finna má í New York.
Fyrir þó nokkrum árum hélt ég því fram að innan skamms yrðu áhuga-
verðustu rithöfundarnir á ensku þeir sem kæmu frá Vesturindíum, Pakistan
og Indlandi; þeir frönsku yrðu frá Norður-Afríku og þeir þýsku frá Tyrk-
landi. Það var mikið hlegið að þessum draumórum mínum þá en við getum
séð að þeir eru þegar að verða að veruleika í Englandi. í Þýskalandi vil ég
benda á þessa stórkostlegu skáldsögu eftir konu að nafni Ozdamar sem er
tyrknesk og kom til Þýskalands þegar hún var átján ára í lest sem flutti þang-
að tyrkneskar vændiskonur, og núna, þegar hún er komin á fimmtugsaldur,
skrifar hún þessa mögnuðu skáldsögu.
Effir valdarán hersins í Tyrklandi fylltist þetta hverfi hérna skyndilega af
Tyrkjum og þegar ég fór út á götu sá ég veggspjöld út um allt á tyrknesku sem
ég gat ekki skilið, og fór mér þá að líða eins og útlendingi hérna. Þá tók ég tali
mann nokkurn sem var tyrkneskur kommúnisti og ljóðskáld og ég spurði
TMM 1999:1
www.mm.is
31