Lögmannablaðið - 01.03.2004, Blaðsíða 30

30
stólum. […] hefur á fáeinum árum
skilað óvenju miklum árangri í lög-
fræði, einkum með samningu fræði-
rita, sem birst hafa. Þegar litið er til
þess er það álit nefndarinnar, að hann
hafi ásamt einum öðrum umsækjanda
nokkra sérstöðu í þeim hópi lögfræð-
inga, sem hér eru taldir mjög vel hæfir
til að gegna embætti héraðsdómara.“
Niðurstaða dómnefndar var að skrifstofustjór-
inn og dósentinn ásamt hæstaréttarlögmönnunum
A og B væru mjög vel hæfir. Ritstörf skrifstofu-
stjórans og dósentsins taldi nefndin veita þeim
forskot fram yfir aðra umsækjendur og að marg-
breytilegur og langur ferill A hæstaréttarlögmanns
við dóms-, embættis-, lögmanns- og stjórnsýslu-
störf, veitti honum sama forskot umfram B hæsta-
réttarlögmann. Dómnefndin taldi C hæstaréttar-
lögmann og setta dómarann vel hæfa.
Nánar um umsögn dómnefndar
Málflytjendur og dómarar starfa í réttarsal.
Störfin eru náskyld og samtvinnuð. Dómari hefur
ekki heimild til að leggja dóm á mál á grundvelli
annarra málsástæðna en þeirra sem málflytjendur
halda fram í stefnu og greinargerð. Ætla mætti að
reynsla af málflutningsstörfum og dómarastörfum
væri því ákjósanlegur undirbúningur fyrir verð-
andi dómara.
Þessu virðist dómnefndin ósammála. Tveir
umsækjenda báru af öðrum varðandi reynslu af
málflutningi annars vegar og dómarastörfum hins
vegar, þ.e. hæstaréttarlögmaður B og setti héraðs-
dómarinn. Hinum fyrrnefnda raðaði dómnefndin í
fjórða sæti en taldi hann þó mjög vel hæfan.
Hinum síðarnefnda raðaði hún í 5.- 6. sæti og taldi
hann aðeins vel hæfan. Vafalaust er það einber til-
viljun að þessir tveir umsækjendur eru konurnar í
hópi umsækjenda.
Þá vekur athygli að dómnefndin telur engu
skipta að einn umsækjenda, hæstaréttarlögmaður
B, var af Hæstarétti metinn hæfur árið 2003 til að
gegna embætti hæstaréttardómara. Hvorugur
umsækjenda sem dómnefndin taldi hæfasta er
embættisgengur til embættis hæstaréttardómara.
Af niðurstöðu dómnefndar geta lögmenn ekki
dregið aðra ályktun en þá að störf að málflutningi
færi þeim enga starfsreynslu sem byggjandi er á
og séu léttvæg á móti öðrum störfum sem lög-
fræðingar sinna hjá embættum, ráðuneytum og
opinberum stofnunum. Niðurröðun dómnefndar á
umsækjendum bendir til þess að hún telji reynslu
af málflutningi ekki mikils virði og að slík reynsla
skuli víkja fyrir annarri reynslu af lögfræði-
störfum og þá sérstaklega ritstörfum.
Í áliti dómnefndar kemur glöggt fram að for-
skot þeirra tveggja sem hún raðaði fremst felst í
ritstörfum þeirra. Í reglum sem dómnefndin
starfar eftir kemur hvergi fram að ritstörf skuli
hafa slíkt vægi að þau ryðji út langri starfsreynslu.
Allt fram til ársins 1989 var embættisgengi hér-
aðsdómara bundið við þriggja ára starfsreynslu í
tilgreindum störfum.1 Undantekningarregla var í
einkamálalögunum frá 1936 um að skipa mætti
sem héraðsdómara lögfræðing sem getið hefði sér
sérstakan orðstír fyrir ritstörf um lögfræðileg efni.
Í riti Einars Arnórssonar Almenn meðferð einka-
mála í héraði er nefnt í dæmaskyni um þessa und-
anþágu ef lögfræðingur hefur hlotið doktorsnafn-
bót frá háskóla.2 Með lögum nr. 92/1989 var
hæfnisskilyrðinu breytt og undantekningarreglan
um hæfi vegna ritstarfa felld niður. Dómnefndin
var þá sett á laggirnar og í rökstuðningi sett fram
vænting um að tilkoma hennar verði hvatning
fyrir lögfræðinga, sem hyggja á starfsferil sem
dómara, til að afla sér framhaldsmenntunar og
leggja stund á fræðistörf á sviði lögfræði. Jafn-
framt var aldurskilyrði héraðsdómara hækkað í 30
ár með þeim rökum að tryggja þyrfti reynslu
manna áður en þeir tækju við svo mikilvægu
starfi.3 Af þróun lagaákvæða um embættisgengi
héraðsdómara virðist því mega ráða að starfsaldur
og starfsreynsla eigi að vega þyngra en annað við
mat á umsækjendum. Þessa þætti kallar Einar
Arnórsson lífreynslu og æfingu í áðurnefndu riti
sínu og er það vísbending um það hvað hann taldi
eiga að ráða úrslitum við mat á dómaraefnum.
Forskotið sem dómnefnd veitir tveimur um-
sækjendum vegna birtra ritsmíða vekur og spurn-
ingar um það hvernig dómnefnd metur ritstörf
málflytjenda vegna málatilbúnaðar fyrir dómstól-
um. Sakarefnin í málum sem málflytjendur vinna
eru mismunandi og oft á tíðum eru þau erfið og
flókin. Ritun stefnu og greinargerðar er ein tegund
ritstarfa þótt ekki séu það birtar ritsmíðar. Ljóst er
af reglum þeim sem dómnefndin starfar eftir að
þetta eru ritsmíðar sem henni ber að meta til jafns
við önnur ritstörf, sbr. ákvæði verklagsreglna
nefndarinnar um fylgigögn með umsókn. Þar
kemur fram að meðal gagna sem liggja skuli fyrir
séu: Ljósrit verkefna í lögfræði, t.d. af tímarits-
greinum, stefnum, greinargerðum, álitsgerðum,
úrskurðum eða dómum. Verklagsreglurnar segja
ekkert um að birt efni skuli vega þyngra en óbirt.
Allt kallast þetta verkefni í lögfræði.
1 / 2 0 0 4