Lögmannablaðið - 01.03.2004, Blaðsíða 34

34 1 / 2 0 0 4
grundvelli örorkustigs tjón-
þola, árslauna hans og
margfeldisstuðuls. Komi
fram í athugasemdum með
frumvarpi að lögum nr.
37/1999 að margfeldisstuð-
ullinn sé annars eðlis en
áður og sé við það miðaður
að tjónþoli fái að fullu bætt
tekjutap sitt vegna varan-
legrar örorku. Þetta leiði til
þess að til frádráttar komi
greiðslur af félagslegum
toga.
Þá benti rétturinn á að útreikningur á tjóni
vegna varanlegrar örorku sé reistur á örorkustigi
tjónþola á þeim tíma sem upphaf örorkunnar mið-
ast við og tekjum fyrir slysdag, en staðlaður að
öðru leyti og samkvæmt orðalagi ákvæðis 4. mgr.
5. gr. laganna og lögskýringargögnum beri að
miða framtíðarfrádrátt vegna greiðslna af félags-
legum toga við þann tíma sem tjónþoli geti ekki
vænst frekari bata, þ.e. stöðugleikatímapunkt. Því
þurfi að taka mið af því hvernig mál tjónþola
standa á stöðugleikatímapunkti og ætla út frá því
hvernig þau þróist í framtíðinni samkvæmt meðal-
talslíkindareglu. Rétturinn taldi 1. málslið 4. mgr.
5. gr. skaðabótalaga standast 65. gr. og 72. gr.
stjórnarskrárinnar.
Hæstaréttur telur því eftirfarandi meginreglu
gilda samkvæmt 1. málslið 4. mgr. 5. gr. skaða-
bótalaga nr. 50/1993, eins og ákvæðinu var breytt
með lögum nr. 37/1999. Ef afleiðingar slyss,
metnar á stöðugleikatímapunkti, eru með þeim
hætti að tjónþoli á rétt á félagslegum greiðslum
frá almannatryggingum kemur eingreiðsluverð-
mæti þeirra til frádráttar skaðabótum fyrir varan-
lega fjárhagslega örorku.
Sem dæmi um félagslegar greiðslur sem gætu
komið til skoðunar í þessu sambandi eru :
1. Lög nr. 117/1993 um almannatryggingar,
10., 12., 14.,17., 28. og 29. gr., örorkulíf-
eyrir, barnalífeyrir, tekjutrygging og tekju-
tryggingarauki, dagpeningar og örorku-
bætur/örorkulífeyrir.
2. Lög nr. 118/1993 um félagslega aðstoð, 8.,
9., 10. og 11. gr., endurhæfingarlífeyrir,
heimilisuppbót, uppbót á lífeyri, bensín-
styrkur.
Vafi er á því hvort með
dómi Hæstaréttar hafi verið
úr því skorið að allar félags-
legar greiðslur sem tjónþoli
á rétt á vegna slyss eigi að
koma til frádráttar bótum
fyrir varanlega örorku. Á
t.d. barnalífeyrir að koma til
frádráttar skaðabótakröfu
foreldris? Þá svarar dómur-
inn því að sjálfsögðu ekki
hvaða félagslegu greiðslur
tjónþoli á rétt á hverju sinni.
Hafa lög nr. 37/1999 leitt til lakari bóta-
réttar tjónþola í alvarlegum slysamálum?
Áður en gerð verður tilraun til að svara þessari
spurningu er rétt að reikna skaðabótakröfu tjón-
þola í máli nr. 520/2002, annarsvegar á grundvelli
skaðabótalaga eins og þeim var breytt með lögum
nr. 42/1996 og hinsvegar á grundvelli laga nr.
37/1999.
Ef skaðabótalögin eins og þeim var breytt
1996 hefðu gilt um tjónið.
Heildartjón vegna 70% varanlegrar
örorku (1.780.800 x 10 x 70%) kr. 12.465.600,00
Til frádráttar:
Lækkun skv. 9. gr. skaðabóta-
laga (19%) kr. - 2.368.464,00
Örorkubætur úr slysatryggingu
launþega kr. -3.602.880,00
Skaðabótakrafa á
hendur hinum bótaskylda kr. 6.494.256,00
Tjónið reiknað skv. skaðabótalögum eins
og þeim var breytt 1999. Lög nr. 37/1999
tóku gildi 1. maí 1999.
Heildartjón vegna 70% varan-
legrar örorku (1.780.800 x
9,153 x 70%) kr. 11.409.764,00
Til frádráttar:
Örorkubætur úr slysatryggingu
launþega kr. -3.602.880,00
Greiðslur frá almannatryggingum kr. -6.404.742,00
Skaðabótakrafa á hendur
hinum bótaskylda kr. 1.402.142,00
Mismunur:
(6.494.256,00 – 1.402.142,00) kr. 5.092.114,00
Þá virðist ljóst að breyting sú
sem gerð var á skaðabóta-
lögum með lögum nr.
37/1999 hefur í alvarlegum
slysamálum leitt til lakari
bótaréttar tjónþola á miðjum
aldri með lágar tekjur en til
betri bótaréttar yngri tjónþola
með meðal- eða hærri tekjur.