Lögmannablaðið - 01.03.2010, Blaðsíða 4

4 < LÖGMANNABLAÐIÐ – 1 / 2010
Íslendingar eiga mikla samleið með
Evrópuþjóðum. Hinn sameiginlegi
markaðurinn er Íslendingum mjög
mikilvægur og aðgangur að honum með
EES-samningnum hefur reynst íslenskum
útflutningsgreinum mikil lyftistöng.
Íslendingar eiga gott samstarf við flestar
Evrópuþjóðir og menningarleg tengsl eru
mikil.
Þess vegna er það í raun óskiljanlegt að
íslenskum ráðamönnum skuli hafa dottið
það í hug sl. haust að gera sögulegt at hjá
þessum mikilvægu nágrönnum okkar.
Aldrei áður í sögu þessa merka ríkja-
sambands hefur það gerst að stjórnvöld í
Evrópuríki sæki um aðild án þess hafa
stuðnings almennings fyrir slíkri inn-
göngu, og hvað þá án þess að hafa
lýðræðislegan þingmeirihluta að baki sér
sem er fylgjandi aðild að ESB.

En af hverju í ósköpunum á þetta mál
erindi í leiðara Lögmannablaðsins? Hafa
lögmenn ekki mismunandi skoðanir á
kostum og galla ESB-aðildar, eins og
aðrir? Er verið að nota þennan vettvang
til að koma á framfæri sjónarmiðum gegn
aðild. Svarið við því er nei. Hér er engin
afstaða tekin til þess hvort aðild að
Evrópusambandinu sé góð eða slæm, eða
hvort það varði lögmenn nokkru yfir
höfuð. Það sem hins vegar kemur
lögmönnum við er eftirfarandi:
Íslenskt réttarkerfi, bæði dómstólar og
stjórnsýslan, glímir nú við verkefni af
stærðargráðu sem engan hefði órað fyrir.
Gríðarlegur málafjöldi blasir við
dómstólum og stjórnsýslusviðið hefur
ekki undan við að leysa úr málum.
Réttarkerfið er því hreinlega á mörkum
þess að geta staðið undir hinu mikilvæga
hlutverki sínu sökum álags og ónógra
fjárveitinga. Þau réttarspjöll sem af öllu
þessu leiðir kunna að reynast óbætanleg,
að ekki sé talað um skaðann sem hlýst af
minni tiltrúa almennings á skilvirkni
réttarkerfisins. Gjaldheimta í réttarkerfinu
hefur verið stóraukin, í sumum tilvikum
um þúsundir prósenta. Dregið hefur verið
úr möguleikum til gjafsóknar og lítil sem
engin von er á úrræðum til þeirra sem
leita þurfa réttar síns gagnvart stjórn-
sýslunni. Löggæsla í landinu hangir á
horreiminni, að sögn þeirra sem þar
starfa, og eftirlitsaðilar á borð við
samkeppnisyfirvöld vísa frá sér málum
vegna manneklu.

Í þessari holskeflu miðri ákveða forystu-
menn ríkisstjórnarinnar að nú sé rétti
tíminn til að hleypa af stokkunum
einhverju mannfrekasta og flóknasta
verkefni sem stjórnsýslan mun nokkurn
tímann taka að sér; aðildarumsókn að
Evrópusambandinu. Þetta væri mögulega
réttlætanlegt ef lýðræðislegur vilji stæði
til þess að Íslendingar ættu að koma sér
hið snarasta inn í Evrópusambandið.
Þannig væri raunverulega verið að
forgangsraða verkefnum og menn yrðu
að sæta því að annað væri sett til hliðar.
Því er hins vegar alls ekki svo farið. Allar
skoðanakannanir sem gerðar eru benda
til þess að fylgismönnum aðildar fari hratt
fækkandi og nálgast þeir nú sögulegt
lágmark í slíkum könnunum. Og sjálf
aðildarumsóknin, sem jú var vissulega
samþykkt með meirihluta atkvæða á
Alþingi, á hvaða grunni stendur hún?
Nokkrir þingmenn sem samþykktu
umsóknina lýstu jafnframt yfir andstöðu
sinni við aðild að ESB en til að skorast
ekki undan merkjum í sögulegu stjórnar-
samtarfi greiddu þeir atkvæði með
ályktun um umsókn. Í ljós kom í atkvæða-
greiðslunni að minnihluti þingmanna var
í raun fylgjandi aðild og er það vafalítið
einsdæmi að ríkisstjórn sendi inn
aðildarumsókn að ESB á slíkum grunni.
Það er raunar athugunarefni hvort þeir
þingmenn, sem lýstu sig andvíga eigin
atkvæði við atkvæðagreiðsluna, hafi
brotið gegn þeirri stjórnarskrárbundnu
skyldu að fylgja eingöngu sannfæringu
sinni í störfum sínum á þingi.

Það má svosem búa við að íslenskir
ráðamenn geri sig að athlægi meðal
kollega sinna í Evrópu, að þeir mæti í
hinar háu hallir í Brüssel með svo að segja
allt niðrum sig, búnir að ýta á bjölluna í
erindisleysu. Hitt er öllu verra þegar
svona vanhugsað bjölluat dregur úr
möguleikum ríkisvaldsins til að standa
sómasamlega að þeim verkefnum sem
skyldur þess heimafyrir kveða á um.
Frá ritstjóra
Borgar Þór Einarsson hdl.
Dýrkeypt bjölluat
í Brüssel