Lögmannablaðið - 01.03.2010, Blaðsíða 29

LÖGMANNABLAÐIÐ – 1 / 2010 > 29
Þeir sem aðhyllast kviðdóma telja hins
vegar að þeir hafi ótvíræða kosti
umfram þá skipan sem hér er við lýði.
Ein veigamestu rökin, sem færð hafa
verið fyrir kviðdómakerfinu, eru þau að
það sé meira jafnræði í því fólgið fyrir
sakaðan mann að vera dæmdur af
samborgurum sínum heldur en
embættisdómurum sem séu fulltrúar
ríkisvaldsins á sama hátt og sóknaraðili
málsins. Þá er það ótvíræður kostur við
kviðdóma að almennum borgurum
finnst þeir vera eins konar hluti af
dómskerfinu með því að þeir kunni að
verða kvaddir til þess að taka virkan
þátt í störfum dómstólanna. Slíkt getur
stuðlað að auknu trausti almennings á
dómstólunum. Loks auðveldar það
borgurunum að fylgjast með meðferð
máls fyrir dómi ef málið er flutt fyrir
þeirra líkum í stað þess að þurfa að
hlýða á málflytjendur reifa málið á
framandi lagamáli fyrir löglærðum
dómurum.
Þar sem allir þekkja alla
Fámennið hér á landi, þar sem „allir
þekkja alla“ – eða þar um bil – hefur af
mörgum verið talinn einn helsti
Þrándur í Götu þess að vekja kviðdóma
til lífsins á ný. Í því sambandi minnist
ég orða bandarísks lögfræðings sem
hann lét falla þegar ég taldi fámennið
mæla á móti hugmyndinni um
kviðdóma hér í þessu 300 þúsund
manna samfélagi. Svar hans var
efnislega svona: „En það er einmitt í
fámenninu, þar sem allir þekkja alla, að
kviðdómar eiga best heima vegna þess
að þá þekkja þeir, sem skera úr um sekt
eða sýknu, til sakborningsins og hugs-
an lega einnig til brotaþolans. Þetta hef
ég eftir dómara sem fengist hefur við að
leysa úr sakamálum á grundvelli
úrskurðar kviðdóms í dreifbýlinu í einu
af miðvesturríkjunum.“ Við þessu átti
ég ekkert svar, enda hafði þá löngu gert
mér ljóst að bandarískir lögfræðingar
líta á ríki, þar sem ekki þekkjast kvið-
dómar, sem vanþróuð réttarríki. En er
afstaða okkar íslenskra lögfræðinga til
kviðdóma ekki sama marki brennd,
þótt með öfugum formerkjum sé?
Stjórn Lögmannafélags Íslands hefur
að undanförnu átt í bréfskiptum við
dómstólaráð í tilefni af setningu
viðmiðunarreglna nr. 5/2009 um
fjárhæð þóknunar lögmanna í gjaf-
sóknarmálum og þóknun sérfróðra
meðdómsmanna, sem samþykktar voru
í dómstólaráði 21. desember 2009 og
tóku gildi 1. janúar 2010.
Í bréfi stjórnar félagsins til formanns
dómstólaráðs var lýst vonbrigðum með
þau vinnubrögðum sem viðhöfð voru
við setningu umræddra reglna og
jafnframt óskað eftir að upplýst yrði á
hvaða lagagrunni þessar nýju reglur
væru settar. Ennfremur óskaði félagið
eftir upplýsingum frá ráðinu varðandi
þá aðferðarfræði sem notuð var við
ákvörðun þóknunarfjárhæða, bæði til
lögmanna og sérfróðra meðdóms-
manna.
Í svari dómstólaráðs er vísað til 4. tl. 14.
gr. dómstólalaga nr. 15/1998, sem ráðið
segir grundvöll umræddrar reglu-
setningar. Þar komi m.a. fram að
hlutverk dómstólaráðs sé að setja
starfsreglur um samræmda framkvæmd
við héraðsdómstólana. Reglurnar séu
hins vegar aðeins viðmiðunarreglur
sem dómarar geta haft til hliðsjónar við
ákvörðun þóknunar, en þær séu ekki
bindandi fyrir þá. Varðandi grundvöll
fjárhæða þóknunar til lögmanna vísaði
ráðið til þess að eðlilegt væri að
samræmi væri milli tímagjalds í
sakamálum og gjafsóknarmálum þar
sem þóknunin væri í báðum tilvikum
greidd úr ríkissjóði. Þá segir um
grundvöll þóknunarfjárhæða til
sérfróðra meðdómsmanna að miðað sé
við kr. 6.000 tímagjald þegar með-
dómendur eru almennir launþegar en
kr. 10.000 í þeim tilvikum sem með-
dómendur hafa með höndum sjálf-
stæðan atvinnurekstur.
Stjórn Lögmannafélagsins andmælti
því að ákvæði 4. tl. 14. gr. dómstólalaga
veiti ráðinu heimild til að setja
viðmiðunarreglur varðandi það hvernig
dæma skuli um tiltekna þætti í
kröfugerð einkamála. Jafnframt telur
stjórn félagsins þau sjónarmið sem
dómstólaráð hafði til hliðsjónar við
ákvörðun þóknunarfjárhæða í gjaf-
sóknarmálum, þ.e. að líta til þóknunar í
opinberum málum þar sem í báðum
tilvikum sé þókn un greidd úr ríkissjóði,
ekki réttmæta. Hefur stjórn Lögmanna-
félagsins lýst því yfir að hún muni skoða
þetta mál frekar, enda sé um mikla
afturför að ræða, sér í lagi fyrir efna-
minni umbjóðendur lögmanna.
II
Af vettvangi félagsins
fjárhæð þóknunar lögmanna og sérfróðra
meðdómsmanna í gjafsóknarmálum