Þjóðmál - 01.09.2010, Síða 57

Þjóðmál HAUST 2010 55
eftir borgarastyrjöld að kaupa Grænland
og Ísland . Málið komst aftur á dagskrá
árið 1916 og í lok síðari heimsstyrjaldar-
inn ar, en á þessum tíma var hætt við allar
frek ari vangaveltur um Grænland og
Ísland . Sókn Bandaríkjanna til norðurs
stöðv aðist í Alaska .
Sé litið á íslensk blöð og tímarit má finna tvö dæmi um að minnst sé á þennan
áhuga Bandaríkjastjórnar .
Vilhjálmur Stef ánsson, landkönnuður,
gerir það í þýddri grein í Frjálsri verslun,
4 . árgangi 1942, sem ber heitið „Ísland og
Grænland í hernaði“ . Þar segir hann Ísland
lykilinn að Norður-Atlantshafi og sá sem
fyrstur hafi gefið þessu gaum hafi verið
William Henry Seward, „forsætisráðherra“
Bandaríkjanna, sem er röng þýðing á
„Secretary of State“ . Vilhjálmur segir að
Seward hafi haldið því fram „að Bandaríkin
þyrftu að fá bæði Grænland og Ísland til að
tryggja sér yfir ráðin á Norður-Atlantshafi
og vildi að þessi lönd yrðu keypt af
Dönum“ . Þá segir Vilhjálmur, að Seward
hafi einnig haldið því fram að „Bandaríkin
þyrftu að fá flota til að tryggja stöðu sína
á norðurhluta Kyrrahafs og að kaupa ætti
það land af Rússum, enda varð það árið
1867 . Síðan dofnuðu þessar yfirráða-
bolla legg ingar í Washington og Grænland
og Ísland gleymdust . En fyrir um 5 árum
síðan fóru Bandaríkjamenn aftur að vakna
til vitundar um nauðsyn þess að tryggja
sér yfirráð á norðurhlutum Atlantshafs og
Kyrrahafs .“
Hinn 1 . nóvember 1967 birti Morgun­
blaðið frétt undir fyrirsögninni: „Hefðu
Danir selt Ísland?“ Þar er sagt frá „athyglis-
verð um upplýsingum“ í ný út kom inni
ævisögu Williams Henrys Sewards eftir
Glyndon G . Van Deusen . Blaðið birti
kafla úr bókinni í lauslegri þýðingu . Þar
stendur:
Áhugi Sewards á eyjum og herstöðvum á
Atlantshafssvæðinu var síður en svo ein-
skorðaður við Vestur-Indíur . Árið 1867
fékk hann Robert J . Walker, sem var
ákafur fylgis maður útþenslustefnunnar,
til að vinna skýrslu um hernaðar- og
stjórnmálalega þýðingu Græn lands og
Íslands . Walker naut við það starf að-
stoðar þjóðfrægs vísindamanns, þar
sem var prófessor Benjamin Peirce, yfir-
maður bandarísku strandmælinganna .
[Hér gætir tvöfalds misskilnings hjá
ævisöguhöfundinum ef marka má frásögn
Emmersons hér að framan . Í fyrsta lagi
segir Emmerson, að Robert J . Walker hafi
verið hvatamaður að gerð skýrslunnar,
í öðru lagi ruglast höfundur á hinum
þjóðfræga Benjamin Peirce og syni
hans Benjamin Mills Peirce sem ritaði
skýrsluna . Þá er spurning hvort ekki sé
of þröngt að segja skýrsluna samda með
tilliti til hernaðarlegra sjónarmiða .]
Walker lagði svo fram skýslu sem
hvatti til kaupa á Grænlandi og Íslandi
vegna námuauðæfa og fiskimiða þeirra .
Einnig var á það bent, að eyjarnar gætu
orðið útverðir brezku Ameríku að austan
og örvað áhuga Kanada á að sameinast
Banda ríkjum Norður-Ameríku . Seward
lét prenta skýrsluna og Ben Butler, sem
var mikill áhrifamaður á þessum tímum,
var fljótur að minnast á sinn beiska hátt á
mann, „sem væri nógu vitlaus til að kaupa
jarð skjálftana á St . Thomas [ein af Dönsku
jóm frúreyjum] og ísinn á Grænlandi“ .
Þar fyrir utan vakti skýrslan engan áhuga,
hvorki hjá þinginu né þjóðinni í heild .
Við þetta sinnuleysi og einnig erfiðleikana
í sambandi við kaupin á dönsku Vestur-
Indíum slævðist áhugi Sewards og hann
tók þá ákvörðun, að frekari tilraunir til
landa kaupa á Norð ur-Atlantshafssvæðinu
yrðu til einskis gagns .
Þ