Orð og tunga - 01.06.2013, Blaðsíða 122

112
Orð og tunga
4 Önnur orðabókaverk
í áður nefndu bréfi til konungs frá 1847 (sjá 1. kafla) kom fram að
Konráð ynni að orðabók yfir íslenskt nútímamál með dönskum skýr-
ingum. Sennilega er það þetta verk sem Hallgrímur Scheving talar um
í bréfi til Konráðs 1849 en þar stendur m.a. (Finnbogi Guðmundsson
1970:190-191):
Þér mælizt til, að eg feli yður á hendur mín íslenzku orðasöfn, af því
„Samfundet for dansk Litteraturs Fremme" hafi beðið yður að taka
saman íslenzka og danska orðabók yfir nýrra málið. Segizt þér síðan
láta bókina koma út undir mínu nafni, en setja merki við það sem
þér bætið við. ... skal eg með sumarskipum senda yður smásaman
nokkra stafi af söfnum mínum, eftir því sem þér í hvert sinn látið
mig vita hvað því verki líður.
Samfundet for dansk Litteraturs Fremme hefur leitað til Konráðs þegar
ljóst var að dansk-íslenskri orðabók yrði senn lokið. Konráð var í góðu
vinfengi við Hallgrím Scheving og hafði m.a. unnið við að hreinrita
orðasafn hans (Guðrún Kvaran 2008:156). Engar heimildir eru til um
að Hallgrímur hafi sent Konráði efni til þessarar orðabókar.
Svipuð voru örlög ensk-íslenskrar orðabókar. Af gögnum Kon-
ráðs að ráða, sem varðveitt eru á Stofnun Arna Magnússonar í Kaup-
mannahöfn, virðist hann hafa ætlað sér að semja slíka orðabók en lítið
orðið úr framkvæmdum. Til eru orðalistar og drög að enskri málfræði
en engin drög að orðabók. Hafi hann farið af stað með verkið virðist
ekkert hafa varðveist af því.
Enn eitt orðabókarverk virðist með öllu týnt sem þó er vitað að
Konráð vann að um árabil. Þar er um að ræða orðabók yfir forna málið
með dönskum skýringum. Hann fékk til hennar styrk frá danska
Kirkju- og kennslumálaráðuneytinu á árunum 1857-1863 og sótti um
viðbótarstyrk 1865 til að búa bókina til prentunar. Rakið verður hér
það sem vitað er um þetta verk til að varpa ljósi á þessa miklu fyrir-
ætlun Konráðs.
Ýmis bréf eru til sem styðja það að Konráð vann við fornnorræna
orðabók með dönskum skýringum og var kominn nokkuð áleiðis.
Hann sótti um styrk til „Det höie Ministerium for Kirke- og Under-
viisningsvæsenet" í bréfi frá 22. maí árið 18566 til að vinna „en muligst
fuldstændig oldnordisk-dansk Ordbog". Hann telur sjálfan sig vel til
6 Öll bréfin sem vitnað er til í þessum kafla eru varðveitt í Konunglega bókasafninu
í Kaupmannahöfn en ljósrit af þeim eru í mínum fórum.