Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2008, Blaðsíða 14

Tafla 1. Yfirlit yfir rannsóknirnar sem fjallað er um, fjöldi í hverjum hópi (N), hvenær rannsóknirnar voru gerðar og af hverjum, svörun
aldurshópar, hlutfall kynja og hvort fyrir lágu upplýsingar um reglulega líkamsrækt. Heildarfjöldi í rannsóknahópum 16.035.
Þjóðarúrtök Einstakir starfshópar
Áfengis- og vímu- varnaráð Heilsa og lífsstíll Samanburð- ur í bænda- rannsókn Bændur Öldrunar- stofnanir Útibú banka og sparisjóða Flugfreyjur Hjúkrunar- fræðingar Kennarar Læknar
Rannsókna- hópar N=4000 N=2000 N=1500 N=2042 N=1886 N=1847 N=371 N=600 N=600 z II oo CD
Ár 2001 2002 2004 2004 2000 2002 2002 2002 2002 2004
Fram- kvæmdaraðili IBM- Gallup IBM- Gallup Vinnueftirlitið og Rannsóknastofa í vinnuvernd Rannsóknastofnun í hjúkrunarfræði og Vinnueftirlitið Houpe
Svörun (%) 64 50 46 54 o co o co 69 66 69 47
Aidursbil 18-75 20-75 25-70 Engar takmarkanir
Karlar (%) 48 49 47 87 5 14 0 0 0 72
Upplýsingar um líkamsrækt Nei Já Já Já Já Já Já Já Já Já
Tafla 2. Líkamsþyngdarstuðull (LÞS) kvenna og karla í mismunandi störfum (könnunin Heilsa og lífsstíll, IBM-Gallup, 2002), meðaltal (M),
staðalfrávik (SF), fjöldi (N). Hundraðshluti (%) þeirra sem hafa líkamsþyngdarstuðul (LÞS) 30 eða meira.
Konur Karlar
Starfsheiti/starf M SF N % LÞS a 30 M SF N % LÞSa 30
Sérfræðingar 24,0 3,7 79 10,6 26,1 3,1 71 13,9
Kjörnir fulltrúar, æðstu embættismenn/stjórnendur 25,4 3,4 14 13,3 28,8 6,8 34 23,5
Tæknimenn/sérmenntaðir 25,8 6,1 75 17,5 27,7 5,2 64 26,9
Skrifstofufólk 26,6 6,8 56 23,3 27,0 4,6 10 30,0
Iðnaðarmenn/sérhæfðir iðnverkamenn 27,0 5,8 16 25,0 26,5 4,2 91 17,7
Þjónustu-, sölu- eða afgreiðslumenn 25,9 4,8 67 18,8 27,1 5,4 37 12,8
Bændur og sjómenn — ... - - 27,2 3,5 53 21,1
Véla- eða vélgæslumenn 25,5 5,7 8 - 26,9 2,6 18 10,5
Ósérhæfðir starfsmenn 26,3 4,7 42 21,3 25,5 3,6 24 21,4
Meðaltal 25,6 5,3 26,9 4,5
Samtals 357 402
Aldur F=17,1 p<0,0001; kyn F=5,5; starf F=0,95 p=0,48; tíðní líkamsræktar á viku F=0,93 p=0,34.
flugfreyja. Svörun var 69%, meðalaldur
41 ár (Herdís Sveinsdóttir o.fl., 2003a).
Hjúkrunarfræðingar. Hliðstæður
spurningalisti var sendur til slembiúrtaks
hjúkrunarfræðinga, sem tekið var
úr félagaskrá Félags íslenskra
hjúkrunarfræðinga yfir starfandi kvenkyns
hjúkrunarfræðinga (N=2312), og lentu
600 þeirra í úrtakinu. Svörun var 66%,
meðalaldur 44 ár (Herdís Sveinsdóttir
o.fl., 2003b).
Grunnskólakennarar. Hliðstæður
spurningalisti var einnig sendur til
slembiúrtaks grunnskólakennara,
sem tekið var úr félagaskrá Félags
grunnskólakennara yfir starfandi kvenkyns
kennara (N=3368), og lentu 600 þeirra í
úrtakinu. Svörun var 69%, meðalaldur 43
ár (Herdís Sveinsdóttir o.fl., 2003c).
Læknar. Loks voru skoðuð gögn
úr rannsókn á heilsufari, líðan og
vinnuumhverfi lækna. Rannsóknin var hluti
af erlendu samstarfsverkefni, The Houpe
Study (Health and Organisation among
University Hospital Physicians in four
European Countries; Sweden, Norway,
lceland and Italy) en á íslensku heítir
verkefnið Umgjörð og heilsa í starfi lækna.
í þessari rannsókn var öllum læknum
á íslandi með gilt lækningaleyfi 30. júní
2004, sem höfðu lögheimili á íslandi á
þeim tíma, boðin þátttaka (1189 læknar).
Gild svör bárust frá 563 læknum og var
svarhlutfall því 47% (72% karlar og 28%
konur) (Kristinn Tómasson o.fl., 2003).
í öllum ofangreindum rannsóknum
var m.a. spurt um aldur, kyn, hæð,
þyngd og hreyfingu nema ekki var spurt
um hreyfingu í könnun Áfengis- og
vímuvarnaráðs.
Spurt var: Hvað ertu gömul/gamall? Hvað
ert þú há/r? (sm). Hvað ert þú þung/ur?
(kg). Spurningarnar um hreyfingu voru
ekki alveg samhljóða í rannsóknunum en
mjög svipaðar. Spurt var t.d.: Stundar
þú líkamsrækt reglulega (göngur, leikfimi,
æfingar í tækjasal o.s.frv.)? Daglega eða
því sem næst, 3-5 sinnum í viku, 1-2
sinnum í viku, sjaldnar en einu sinni í viku,
sjaldnar en einu sinni í mánuði eða aldrei.
Með dreifigreiningu var kannaður munur
á líkamsþyngdarstuðli (LÞS) og tekið tillit
12
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 4. tbl. 84. árg. 2008