Ráðunautafundur - 15.02.2002, Qupperneq 78

76
skorti til jarðvinnslu. Þegar tilbúinn áburður varð algengur og ódýr hurfu þær alveg úr ræktun.
Belgjurtir komust svo aftur í sviðsljósið á árunum laust fyrir 1990. Mörgum þótti þá notkun á
tilbúnum áburði vera farin að keyra úr hófi og ljóst var að belgjurtir voru forsenda fyrir líf-
rænni ræktun. Á Rannsóknastofhun landbúnaðarins hófust tilraunir með ræktun belgjurta
vorið 1986 og hefur þeim verið haldið áffam til þessa dags. Hluti af þvi rannsóknarverkefhi
voru tilraunir með einærar belgjurtir til grænfóðurs. Fóru þær tilraunir frarn sumurin 1996-
1999 að báðum meðtöldum. Hér verður ijallað um niðurstöður þeirra.
Rannsóknir beindust að eftirfarandi atriðum:
• Hvaða tegundir og yrki belgjurta henta til grænfóðurræktar hérlendis?
• Áhrif haffa í blöndu með belgjurtum.
• Mismunandi sáðtími og sláttutími.
• Áburðarþörf.
• Votverkun við mismxmandi þroskastig.
Gerðar voru alls 19 tilraunir á 8 stöðum víðs vegar um land. Flestar tilraunimar voru á
Korpu. Tæmandi upptalning á tilraununum er i viðauka. Sundurliðaðar niðurstöður hafa verið
birtar í Jarðræktarrannsóknum ár hvert, en það rit er gefíð út í fjölritaröð Rannsóknastofnunar
landbúnaðarins.
I upphafi var talið að belgjurtimar þyrftu á öllu sumrinu að halda til að gefa viðunandi
uppskem. Framan af var þvi allt kapp lagt á að sá snemma og belgjurtimar komust undan-
tekningarlítið í jörð í lok apríl eða byijun maí. Á síðasta ári tilraunanna kom þó í ljós að belg-
jurtimar gátu gefið góða uppskem, þótt ekki væri sáð fyrr en í lok maí (sjá 6. kafla). Fræið var
ávalt smitað með rótargerlum rétt fyrir sáningu og vandað til verka. Reglan var sú að sáð var í
tilraunir með sáðvél sem fellir niður áburð og ffæ. Undantekning vom tilraunir utan Korpu og
Sámsstaða fyrsta árið. Þar var dreifsáð. Eftir annað árið var áburður og ffæ fellt niður hvort í
sínu lagi í öllum tilraunum til að koma í veg fyrir að áburður dræpi smitið. Þrátt fyrir alla alúð
tókst sáning misvel, einkum fyrsta árið. Margir tilraunareitir misfómst. Fyrir kom að illgresi
kæfði sáðplöntumar, vorþurrkar komu í veg fyrir spírun og í sumum tilfellum tókst smitun
illa. Ræktunin gekk þó alltaf vel á Korpu og áföllum fækkaði eftir því sem árin liðu.
NEÐURSTÖÐUR OG ÁLYKTANIR
1. Tegundir ogyrki
Fyrsta árið vom reynd í tilraunum 17 yrki af 8 tegundum einærra og tvíærra belgjurta (sjá við-
auka). Eftir það ár var ljóst að helmingur tegundanna kom ekki að gagni og vom þær þá ekki
reyndar ffekar. Eftir stóðu tegundimar gul lúpína (Lupinus luteus), blá lúpína (L. angusti-
folium), gráerta (Pisum sativum) og fóðurflækja (Vicia sativá). Yfirlit yfir tilraunir með þessar
tegundir er sýnt í 1. töflu. Eftir fyrsta árið fækkaði líka yrkjum og þegar á leið vom einungis
sex yrki talin nýtileg. Það vom yrkin Juno og Radamez af gulri lúpínu, Sonet og Polonez af
blárri lúpinu, ertan Rif og flækjan Nitra.
Af þessari töflu má sjá að ræktunaröryggi belgjurta er í nokkm áfátt. Uppskera hefur
bmgðist í nokkrum tilraunum. Áhættan minnkaði þó með aukinni reynslu og segja má að
síðustu tvö árin hafi ræktunin verið áfallalaus.
2. Ahrifhafra í blöndu
í fyrstu tilraununum sem sáð var í vorið 1996 vom allar tegundir ræktaðar í hreinrækt. Þær
sáningar tókust flestar illa. Árið eftir var horfið að því ráði að sá öllum tegundum belgjurta í
blöndu með höfrum og jafnffamt vom borin á 20 kg N/ha. Niðurstöður em í 2. töflu. í ljós
kom að lúpínan þoldi illa samkeppni ffá höfrunum og var hlutdeild hennar í heildamppskem