Ráðunautafundur - 15.02.2002, Side 119

117
ÁHRIF HEILFÓÐURS Á HEILSUFAR MJÓLKURKÚA
Almennt er talið að heilfóður skili vandamálaminni
og heilbrigðari kúm (Owen 1986, Snowdon 1991).
Það eru sérstaklega framleiðslutengdir sjúkdómar
sem minnka, en einnig eru vísbendingar um að fijó-
semi aukist þegar fóðrað er með heilfóðri. Afleið-
ingamar eru minni dýralækna- og lyfjakostnaður og
léttari fjósverk. Umfangsmikil dönsk rannsókn á
áhrifum heilfóðurs og kjamfóðurhlutfalls af heildar-
fóðri sýndi að kýr á heilfóðri, óháð kjamfóðurhlut-
falli, höfðu lægri tíðni framleiðslutengdra sjúkdóma
(m.a. súrdoða) heldur kýr sem vom á aðskildu fóðri
(Ostergaard og Gröhn 2000). Önnur dönsk tilraun
sýndi einnig að súrdoði, súr vömb og efnaskipta- og
meltingartruflanir vom tíðari í kúahópum sem fengu
aðskilið fóður í stað heilfóðurs (Ingvartsen o.fl.
2001).
Ef fyrir slysni leynist lífrænt eitur í einhveiju fóðurefnanna í heilfóðrinu getur það valdið
mun útbreiddara smiti i fjósi en við hefðbundna fóðmn. Á mörgum heimasíðum á netinu em
núna fréttir af bótúlín-eitmn í Kalifomíu sem varð 430 kúm að bana í 450 kúa hópi, en hann
var fóðraður á heilfóðri sem mengað var af kattarhræi í votheyi. Slys af þessu tagi virðast þó
afar sjaldgæf.
TILRAUN MEÐ BLANDAÐ OG SAXAÐ FÓÐUR Á HVANNEYRI
Haustið 2000 var á Hvanneyri gerð tilraun á sex nýbomum 1. kálfs kvígum, sex eldri
mjólkurkúm á fyrri hluta mjaltaskeiðs og sex kelfdum kvígum eða samtals 18 gripum. Full-
orðnu kýmar vom að meðaltali 60 (±8) daga frá burði, en 1. kálfs kvígumar 29 (±22) daga frá
burði í upphafi tilraunar. Þessum þremur flokkum gripa var skipt upp í þijá hópa með tveimur
gripum úr hveijum flokki sem vom sem líkastir í nyt og líkamsþunga. Allir hópar fengu að
prófa allar fóðmnaraðferðir. Fóðmnaraðferðimar vom þijár:
A. Ósaxað og óblandað gróffóður gefið aðskilið 1 * á dag og kjamfóður gefið 4 * á dag.
B. Allt gróffóður saxað og blandað gefið 2 x á dag, en allt kjamfóður gefið 4 x á dag
eins og í A.
C. Söxuðu gróffóðri og kjamfóðri blandað saman og að auki 2-3 kg kjamfóður á dag til
viðbótar fyrir mjólkurkýr í hæstu nyt, gefið 4 * á dag eins og í A.
Aðlögunartími fyrir tilraunina hófst 19. október, en upphafsdagur tilraunar var 30. októ-
ber. Tilraunatímanum var skipt upp í þijú jöfn þriggja vikna tímabil. Fyrsta vika hvers tíma-
bils var aðlögun að nýrri fóðmnaraðferð en önnur og þriðja vikan vom notaðar í uppgjör.
Markmið tilraunarinnar var að athuga hvaða áhrif blöndun og söxun fóðurs hefði á eftir-
farandi:
• Átgetu.
• Nyt og þungabreytingar.
• Efnasamsetningu mjólkur.
• Hugsanleg víxlhrif á milli flokka.
40 . Hellfóðrun
35
30
o> 25
20 Aðskilin fóðrun
z 15
10
5
0 | ■' — i 1 — i i i
0 3 6 9 12
Vikur frá burði
3. mynd. Samanburður á heilfóðrun og
aðskilinni fóðrun og áhrif þess á nyt
mjólkurkúa fyrstu 12 vikur mjalta-
skeiðsins (Ingvartsen o.fl. 2001).