Morgunblaðið - 05.09.1957, Blaðsíða 11

Fimmtudagur 5. sept. 1957
MUKGll l\ BLAOIÐ
11
Friðrik Magnásson
útvegsbóndi — minning
I.
1 VITUND okkar, sem byggjum
á eldri kynnum, finnst okkur það
nærri fáránlegt, og um leið átak-
anlega dapurlegt, að Sléttuhrepp
ur skuli vera kominn í algera
auðn. Frá upphafi íslands byggð-
ar og allt fram á vora daga, sem
nú erum miðaldra, hafa verið
þarna fangasælir staðir, sem
kölluðu á harðfengi og úrræða-
semi íbúanna, en guldu líka ein-
att áhættu og erfiði með dýrmæt-
um feng. Og það er undarlegt til
þess að hugsa að ekki skuli vera
nema örfáir áratugir síðan þarna
voru myndarleg bændabýli og
blómleg þorp, með fjölbreyttu
atvinnulífi til lands og sjávar. Ég
var svo heppinn að koma í
Sléttuhrepp og ferðast þar um,
áður en verulega tók að halla
fyrir síðustu kynslóðinni, sem
lagði þar fram ævistarf sitt. Það
var ekki heimur makræðis ög
þæginda sém þar blasti við aug-
um. Það var stórskorið, fagurt
og að mörgu leyti hrikalegt um-
hverfi, þar sem manndóm og á-
ræði þurfti til að afla bjargræð-
is, og þrautseigju, bjartsýni og
óbilandi lifsdug til þess að verða
sigurvegari umhverfis síns og
örlaga. Ég hafði einmitt orð á því
við konu mína, þegar við fórum
þarna um, hvað mér þættu þess-
ir eiginleikar áberandi í fari
fólksins þarna vestra, ekki sízt
eldri kynslóðarinnar. Og hvað
það var frjálsmannlegt og ein-
arðlegt og allskostar laust við
þann heimóttarhátt, sem vér
ætlum oft, að loði við einangraða
útkjálkabúa. — Það er svona,
sagði hún, hvað sem veldur. Þú
finnur ekki gjörvulegra fólk og
óbugaðra annars staðar á land-
inu. En hún var þarna gerkunn-
ug-
Það var í rauninni svona. Og
verður svona unz síðasti meiður-
inn, sem óx á þessum stórbrotnu
norðurslóðum er fallinn í gras.
II.
Nú nýlega er einn slíkur hnig-
inn að velli. Mánudaginn 19.
f. m. fylgdum vér til grafar i
Fossvogskirkjugarði Friðriki
Magnússyni útvegsbónda og for-
manni frá Látrum í Aðalvík,
gegnum og gildum fulltrúa þessa
byggðarlags, sem meinleg þróun
hefur um stund þurrkað burt af
íslandskortinu.
Friðrik Magnússon fæddist að
Látrum í Aðalvík 8. júlí 1877, og
var því rúmlega áttræður að
aldri, er hann andaðist 12. f. m.
Foreldrar hans voru Magnús
Dósóþeusson og Guðrún Frið-
riksdóttir er þá bjuggu að Látr-
um, atgervisfólk af kunnum ætt-
um þar vestra. Friðrik varð og
brátt hinn mesti atgervismaður,
er hann óx upp, karlmenni til
burða, fjörmaður mikill, glað-
vær og kappsamur. Tók hann
kornungur að stunda sjó og þótti
þegar í æsku hið álitlegasta for-
mannsefni, enda orðinn formað-
ur 21 árs að aldri.
Árið 1899 kvæntist Friðrik
fyrstu konu sinm, Gunnvöru
Brynjólfsdóttur hreppstjóra á
Sléttu og tók þá við búi móður
sinnar á Látrum í Aðalvík. Gerð-
ist hann nú formaður á eigin
bátum og hélt síðan útgerð og
formennsku áfram sleitulaust um
hálfa öld. Virtist nú allt leika
í lyndi fyrir þessum unga dugn-
aðarmanni. Þau Gunnvör eign-
uðust tvo mannvænlega sonu,
Magnús f. árið 1900, Brynjólf f.
árið 1902. Þriðja drenginn, Her-
mann, misstu þau á fyrsta ári.
En þó að allt léki í lyndi um
ytri hag eftir því, sem þá gerðist
um ástæður manna, þá átti Frið-
rik nú eftir að reyna það, að
örlagaveðrin geta orðið hörð og
ströng, engu síður en. Vestfjarða-
veðrin. Og það hygg ég mála
sannast, að Friðrik hafi þótt sem
hann kæmist í þyngstu æviraun-
ina í ástvinamissi og lítt bætan-
legum hörmum, fremur en að
honum ofbyðu fangbrögð ægis
né gustur vestfirzkra stórhríða
hvorki þá né síðan.
Friðrik missti Gunnvöru konu
sína árið 1903 og bjó nú um hríð
með ráðskonu. Eignaðist hann
með henni dóttur, Kristínu Jónu,
árið 1905. Jóna varð gjörvuleg
kona og góð. Þá kvæntist Friðrik
í annað sinn Sigríði Pálínu
Pálmadóttur bónda í Rekavík,
mikilhæfri konu. Virtist nú ráð
hans aftur standa með miklum
blóma, enda hann sjálfUr á frísk-
asta skeiði. Þau eignuðust eina
dóttur, Sigríði Pálínu, gifta og
búsetta í Reykjavík.
En veður skipast oft á
skammri stund, enda dró skjót-
lega skugga fyrir hamingjusól
Friðriks. Hann missti Sigríði
Pálínu konu sína í ársbyrjun
1907, eftir nálega eins árs sam-
búð, og stóð nú í annað sinn
einmana með börn sín kornung.
Og þeir urðu fleiri hinir svip-
legu harmadagar í lífi Friðriks
Magnússonar. Synir hans, Magn-
ús og Brynjólfur, drukknuðu
báðir af sama skipi 16. des. 1924,
rúmlega tvítugir að aldri og hin-
ir röskustu menn. Má nærri geta,
að þá hafa verið dapurleg jól á
heimili Friðriks. Kristínu Jónu
dóttur sína missti hann á annan
páskadag 1933, vart þrítuga að
aldri og tengdason sinn nokkrum
árum áður. Mátti því með sönnu
segja, að dauðinn hefði látið
skammt í milli stórra höggva á
heimili Friðriks, en hann maður
með ríka lund og heitar tilfinn-
ingar og má því nærri geta, hve
mjög þessar raunir hafa snortið
hann. En sá var háttur Friðriks
og skaplyndi að mæta hverju,
sem að höndum bar, með æðru-
lausri karlmennsku, dylja harm
sinn, og hafa jafnvel gamanyrði
á hraðbergi, þá er þyngst var í
huga. Þannig mætti hann hverri
raun og vanda, hvort heldur var
á sjó eða landi, og var um það
efni samur við sig til æviloka,
því að lítt varð séð, að elli né
vanheilsu tækist að buga karl-
mennsku hans eða glaðlyndi.
En þess er skylt að geta, að
Friðrik var heldur ekki einn í
leik. Þó að hann væri ungur að
árum er hann stóð uppi ekkju-
rnaður í ^nnað sinn, þá átti hann
þó ófengið ævilán sitt mesta.
Árið 1912 kvæntist hann Rann-
veigu Ásgeirsdóttur. er lifir
mann sinn. Þau bjuggu saman
í frábærlega farsælu hjónabandi
í 45 ár, samhent og samhuga.
Heimili þeirra einkenndist alla
tíð af rausn og gestrisni, ein-
stakri góðvild og fyrirgreiðslu-
semi. Og glaðværð og hjarta-
hlýju, sem engum gleymijt er
þess naut. Eru þeir harla marg-
ir, sem góðs eiga að minnast frá
heimili þeirra, bæði að vestan
og eins eftir að þau fluttust lil
Reykjavíkur, enda kom það fag-
urlega fram við útför Friðriks.
Þegar mér varð litið yfir hóp-
inn, sem fylgdi Friðriki til graf-
ar, var mér sem ég sæi gamla
Sléttuhrepp endurrisinn. Heilt
byggðarlag var þarna mætt til
að kveðja hinn aldna garp og
fylgja traustum vini og vamm-
lausum sómamanni síðustu
sporin.
Þau Rannveig og Friðrik eign-
uðust einn sort barna, Gunnar
forstjóra í Reykjavik.
Eins og áður segir stundaði
Friðrik útgerð og sjómennsku
alla tíð af hinu mesta kappi, allt
frá 1899. Hann gerði síðast út bát
frá Látrum 1949 og var þá eins
og ávallt áður formaður, þá 72
ára að aldri. Hann var síðasti
maðurinn sem gerði út bát frá
Látrum í Aðalvík, hinna fornu
og fengsælu veiðistöð, og mátti
með sönnu segja, að hann gæfist
ekki upp fyrr en í fulla hnefana.
Hann tók sig meira að segja upp
með dótturson sinn og fóstur-
son til vorróðra frá Látrum eftir
að hann var fluttur til Reykja-
víkur, en þangað fluttu þau Rann
veig 1945. Þetta var einkenn-
andi fyrir Friðrik. Hann var
gerður úr þess háttar málmi, að
sjálfsagðasta lífsboðorð hans var
að gefast aldrei upp, duga
brigðalaust í hverri raun, taka
glaður og góðs hugar hverju
sem að höndum bar. Og þannig
sigldi hann ævisjóinn, eins og
hann hafði siglt um hinar vest-
firzku fiskislóðir unz hann réð
fari sínu til hlunns í síðasta sinn.
III. .
Friðrik Magnússon var þrek-
menni mikið, harðfengur maður
og kappsamur, en svo farsæll og
hygginn í starfi, að aldrei hlekkt-
ist honum á á langri farmanns-
ævi. Honum varð jafnan gott til
manna, því að með honum vildu
allir vera, ekki sízt ungir menn.
Olli því gamansemi hans, fjör og
glaðværð, sem fylgdi honum til
dauðadags. Hann var trölltrygg-
ur, og sá hlutur var ekki til,
sem hann vildi ekki fyrir vin
sinn gera, veitull, gestrisinn og
hjálpsamur. Hann var gæddur
ríkri höfðingslund, og hefur efa-
laust stundum fundizt hagur
sinn þrengri, en hugurinn kaus,
til þess að henni yrði fullnægt.
Smámunasemi var ekki til í fari
hans. Þannig mun hans verða
minnzt.
Mér þótti vænt um það þegar
við gengum á eftir kistu Friðriks
Magnússonar frá Látrum þarna
suður í Fossvogskirkjugarði, að
það var ekki numið staðar fyrr
en komið var rétt niður undir
flæðarmál. Við sjóinn, sem hann
hafði elskað alla ævi, átti hann
nú að hljóta sinn legstað. Það
var sólblik á vognum og logn-
bára blakaði við steinana í fjör-
unni, mildur, hlýr síðsumarsdag-
ur. Þetta var eins og það átti að
vera, hæfileg umgjörð um það líf,
sem hér var lokið. I skaut hafs-
ins hafði hann sótt lífsbjörg sína
og sinna, barizt við ofsa þess
og hættur, notið yndis þess og
fegurðar. Hann hafði líka siglt
stormveður breytilegrar ævi,
reynt skúrir hennar og skin, og
notið umhyggju og kærleika ást-
vina sinna í friðsamri elli eftir
langan og strangan starfsdag.
Hann var fæddur á sævarströnd,
vann ævidag sinn mestan á sjón-
um og hvílir nú við ferðalok á
strönd hins sama sævar.
Blessuð sé minning hans.
Holti, 25. ágúst 1957.
Sigurður Einarsson.
SWEDEIM?
3ja herbergja íbúðir lil sölu.
FJÖLVIRKI
Laugavegi 27.
Símim er:
22-4-40
BOKGARBlLSTÖÐIN
Málflutningsskrifstofa
Einar B. Guðmundsson
Gu<i!augur Þorláksson
Guðmundur Pétursson
Aðalstræti 6, III. hæð.
Símar 12002 —- 13202 — 13602.
RACNAR JÓNSSON
hæslarcltarlóginaður.
Laugaveg. 8. — Sími 17752.
Lögfræðistörf. — Eignaumsýsli.
Hurðarnaf nsp j öld
Bréfalokur
Skiltagerðin, Skólavörðustíg 8.
Stórt innflutningsfirma
vill ráða þegar í stað
vana skrifsfofusfúlku
Upplýsingar um aldur, menntun og fyrri störf
sendist afgreiðslu blaðsins fyrir nk. laugardags-
kvöld merkt: „ELLIOT —6385“.
Hef kaupanda
að góðri lóð á Seltjarnarnesi
eða í Kópavogskaupstað,
helzt við sjó.
Einar Sigurðsson hdl.
Ingólfsstræti 4 — sími 1-67-67.
Húsnœði til sölu
Glæsilegt einbýlishús í smíðum á eftirsóttum stað í bæn-
um. Húsið er 8 herbergi, eldhús, bað, „hall“, forslofur og
miklar geymslur.
3 herbergja íbúðir á hæðum í húsi við Laugarnesveg. —
Fyrsti veðréttur er laus. Á 2. veðrétti hvílir kr. 50.000.00.
Sanngjarnt verð. Tilbúnar undir tréverk.
Nýtízku þvottavélar fylgja.
Vönduð 5 herbergja risíbúð við Bugðulæk, tilbúin undir
tréverk.
2ja og 3ja herbergja íbúðir í húsi í Háloealandshverfinu,
sem verið er að byrja að byggja. Hagsxætt verð.
Skemmtilegur staður.
Höfum ennfremur til sölu íbúðir af ýmsum stærðum.
tilbúnar og í byggingu.
Fasteigna & Verðbrcfasalan,
(Lárus Jóhannesson, hrl.)
Suðurgötu 4.
Símar: 1-3294 og 1-4314.